Aceton peroxide

Aceton peroxide
Danh pháp IUPAC	3,3-Dimethyl-1,2-dioxacyclopropane (monomer) 3,3,6,6-Tetramethyl-1,2,4,5-tetraoxane (dimer) 3,3,6,6,9,9-Hexamethyl-1,2,4, 5,7,8-hexaoxacyclononane (trimer) 3,3,6,6,9,9,12,12-Octamethyl-1,2,4, 5,7,8,10,11-octaoxacyclododecane (tetramer)
Tên khác	Triacetone Triperoxide Peroxyacetone Mother of Satan
Nhận dạng
Số CAS	17088-37-8
PubChem	4380970
Ảnh Jmol-3D	ảnh 2
SMILES	đầy đủ CC1(C)OOC(C)(C)OO1 CC1(C)OOC(C)(C)OOC(C)(C)OO1
InChI	đầy đủ 1/C9H18O6/c1-7(2)10-12-8(3,4)14-15-9(5,6)13-11-7/h1-6H3
Thuộc tính
Công thức phân tử	C6H12O4 (dimer) C9H18O6 (trimer) C12H24O8 (tetramer)
Khối lượng mol	148.157 g/mol (dimer) 222.24 g/mol (trimer)
Bề ngoài	White crystalline solid
Điểm nóng chảy	91 °C (364 K; 196 °F)
Điểm sôi	97 đến 160 °C (370 đến 433 K; 207 đến 320 °F)
Độ hòa tan trong nước	Không hòa tan
Trừ khi có ghi chú khác, dữ liệu được cung cấp cho các vật liệu trong trạng thái tiêu chuẩn của chúng (ở 25 °C [77 °F], 100 kPa). N kiểm chứng (cái gì ^YN ?) Tham khảo hộp thông tin

Acetone peroxide là một peroxide hữu cơ và là một chất dễ nổ hàng đầu. Nó là sản phẩm của quá trình oxy hóa của acetone để mang lại một hỗn hợp của monome tuyến tính và dimer theo chu kỳ, trimer, và các hình thức tetramer. Các trimer được biết đến với tên gọi triacetone triperoxide (TATP) hoặc tri-cyclic acetone peroxide (TCAP). Acetone peroxide có dạng bột tinh thể màu trắng có mùi thuốc tẩy giống như đặc biệt và có thể phát nổ nếu có nhiệt độ, ma sát, hoặc sốc. Là một chất nổ không có ni tơ, TATP lịch sử đã khó khăn hơn để phát hiện, và nó đã được liên quan đến như chất nổ được sử dụng trong các cuộc tấn công khủng bố ở châu Âu vào năm 2016 và trước đó.

Acetone peroxide đã được sử dụng trong vụ đánh bom giày vào năm 2001, vụ khủng bố London năm 2005.^[1][2] Hợp chất này cũng nằm trong quả bom phát nổ tại Đại học Oklahoma năm 2005 và Thành phố Texas năm 2006. Loại thuốc nổ này cũng được sử dụng vào tháng 11 năm 2015 trong các vụ tấn công khủng bố ở Paris,^[3] các vụ đánh bom Bruxelles 2016.^[4]

Acetone peroxide có công thức theo tỉ lệ (6 hydrogen peroxide + 10 acetone + 5 HCL hoặc H2SO4), Acetone peroxide cộng với dầu diesel sẽ ra được thuốc nổ APFO(thuốc nổ dẻo) theo tỉ lệ (85% Acetone peroxid + 15% diesel)

Sử dụng trong thiết bị nổ tự chế

Xem thêm: Thiết bị nổ tự tạo

Triaceton Triperoxide (TATP) đã được sử dụng trong các vụ đánh bom và tấn công tự sát cũng như trong các thiết bị nổ tự chế. Một ví dụ là vụ đánh bom ở Luân đôn vào ngày 7 tháng 7 năm 2005, nơi bốn kẻ đánh bom liều chết đã làm 52 người thiệt mạng và hơn 700 người bị thương.^[5][6][7][8] Đây cũng là một trong những chất nổ được sử dụng bởi "kẻ đánh bom giày" Richard Reid^[8][9][10] trong âm mưu đánh bom giày thất bại vào năm 2001 và được những kẻ đánh bom tự sát sử dụng trong các vụ tấn công Paris tháng 11 năm 2015,^[11] vụ đánh bom Bruxelles năm 2016,^[12] vụ đánh bom tại Manchester Arena, vụ tấn công Brussels tháng 6 năm 2017,^[13] vụ đánh bom Parsons Green,^[14] vụ đánh bom Surabaya,^[15] và vụ đánh bom lễ phục sinh Sri Lanka năm 2019.^[16][17] Cảnh sát Hồng Kông tuyên bố đã tìm thấy 2 kg TATP trong vũ khí và tài liệu biểu tình vào tháng 7 năm 2019, khi các cuộc biểu tình rầm rộ diễn ra nhằm phản đối dự luật cho phép dẫn độ sang Trung Quốc đại lục.^[18]

Áp suất quá mức của sóng xung kích TATP là 70% so với TNT, xung pha dương là 55% tương đương với TNT. TATP ở mức 0,4 g/cm3 có độ cháy bằng khoảng 1/3 độ nổ của TNT (1.2 g/cm³) được đo bằng phép thử Hess.^[19]

TATP được những kẻ khủng bố ưa chuộng vì chúng được chế biến dễ dàng từ những nguyên liệu bán lẻ sẵn có, chẳng hạn như thuốc tẩy tóc và nước tẩy sơn móng tay.^[11] Nó cũng có thể tránh bị phát hiện vì nó là một trong số ít chất nổ mạnh không chứa nitơ^[20] và do đó có thể đi qua máy quét phát hiện chất nổ tiêu chuẩn mà cho đến nay vẫn được thiết kế để phát hiện chất nổ nitơ mà không bị phát hiện.^[21] Đến năm 2016, máy dò chất nổ đã được tùy chỉnh để có thể phát hiện TATP và các loại mới đã được phát triển.^[22][23]

Các biện pháp lập pháp nhằm hạn chế việc bán hydro peroxide với nồng độ 12% hoặc cao hơn đã được thực hiện ở Liên minh Châu Âu.^[24]

Một nhược điểm chính là TATP rất dễ bị kích nổ do sơ ý, gây thương tích và tử vong cho những kẻ chế tạo bom bất hợp pháp, khiến TATP bị coi là "Mẹ của quỷ Satan".^[20][23] TATP được tìm thấy trong vụ nổ vô tình xảy ra trước vụ tấn công khủng bố ở Barcelona và các vùng lân cận năm 2017.^[25]

Quá trình tổng hợp TATP quy mô lớn thường bị phát giác bởi mùi giống thuốc tẩy hoặc mùi trái cây nồng nặc. Mùi này thậm chí có thể thấm vào quần áo và tóc với số lượng rõ rệt; điều này đã được báo cáo trong vụ đánh bom Bruxelles năm 2016.^[26]

Tham khảo

1. Naughton P (ngày 15 tháng 7 năm 2005). “TATP is suicide bombers' weapon of choice”. The Times (UK). Bản gốc lưu trữ ngày 10 tháng 2 năm 2008.
2. Vince G (ngày 15 tháng 7 năm 2005). “Explosives linked to London bombings identified”. New Scientist.
3. Callimachi R, Rubin AJ, Fourquet L (ngày 19 tháng 3 năm 2016). “A View of ISIS's Evolution in New Details of Paris Attacks”. The New York Times.
4. “"La mère de Satan" ou TATP, l'explosif préféré de l'EI” ["Mother of Satan " or TATP, the preferred explosive of IE]. LeVif.be Express (bằng tiếng Pháp).
5. "The real story of 7/7", The Observer, 7 May 2006
6. [1]London bombers used everyday materials—U.S. police, Reuters, 4 August 2005
7. Naughton P (15 tháng 7 năm 2005). “TATP is suicide bombers' weapon of choice”. The Times (UK). Bản gốc lưu trữ ngày 10 tháng 2 năm 2008.
8. ^ Vince G (15 tháng 7 năm 2005). “Explosives linked to London bombings identified”. New Scientist.
9. “Judge denies bail to accused shoe bomber”. CNN. 28 tháng 12 năm 2001.
10. “Terrorist Use of TATP Explosive”. officialconfusion.com. 25 tháng 7 năm 2005.
11. ^ Callimachi R, Rubin AJ, Fourquet L (19 tháng 3 năm 2016). “A View of ISIS's Evolution in New Details of Paris Attacks”. The New York Times.
12. “'La mère de Satan' ou TATP, l'explosif préféré de l'EI” ['Mother of Satan' or TATP, the preferred explosive for IEDs]. LeVif.be Express (bằng tiếng Pháp). 23 tháng 3 năm 2016.
13. Doherty B (25 tháng 5 năm 2017). “Manchester bomb used same explosive as Paris and Brussels attacks, says US lawmaker”. The Guardian (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 16 tháng 9 năm 2017.
14. Dearden, Lizzie (16 tháng 9 năm 2017). “London attack: Parsons Green bombers 'still out there' more than 24 hours after Tube blast, officials warn”. The Independent. Lưu trữ bản gốc ngày 17 tháng 9 năm 2017. Truy cập ngày 5 tháng 11 năm 2017.
15. “'Mother of Satan' explosives used in Surabaya church bombings: Police”. The Jakarta Post. 14 tháng 5 năm 2018. Truy cập ngày 15 tháng 5 năm 2018.
16. “Asia Times | 'Mother of Satan' explosive used in Sri Lanka bombings | Article”. Asia Times (bằng tiếng Anh). 24 tháng 4 năm 2019. Truy cập ngày 24 tháng 4 năm 2019.
17. TATP explosive used in Easter attacks – Former DIG Nimal Lewke News First (Sri Lanka), Retrieved on 23 April 2019.
18. “Hong Kong protests: Police probe link of huge explosives haul”. BBC News. 20 tháng 7 năm 2019.
19. Pachman, J; Matyáš, R; Künzel, M (2014). “Study of TATP: Blast characteristics and TNT equivalency of small charges”. Shock Waves. 24 (4): 439. Bibcode:2014ShWav..24..439P. doi:10.1007/s00193-014-0497-4. S2CID 122101166.
20. ^ Glas K (6 tháng 11 năm 2006). “TATP: Countering the Mother of Satan”. The Future of Things. Truy cập ngày 24 tháng 9 năm 2009. The tremendous devastative force of TATP, together with the relative ease of making it, as well as the difficulty in detecting it, made TATP one of the weapons of choice for terrorists
21. “Feds are all wet on airport security”. Star-Ledger. Newark, New Jersey. 24 tháng 8 năm 2006. Truy cập ngày 11 tháng 9 năm 2009. At the moment, Watts said, the screening devices are set to detect nitrogen-based explosives, a category that doesn't include TATP^{[liên kết hỏng]}
22. Jacoby, Mitch (29 tháng 3 năm 2016). “Explosive used in Brussels isn't hard to detect”. Chemical & Engineering News. Truy cập ngày 28 tháng 1 năm 2018.
23. ^ Genuth I, Fresco-Cohen L (6 tháng 11 năm 2006). “TATP: Countering the Mother of Satan”. The Future of Things. Truy cập ngày 24 tháng 9 năm 2009. The tremendous devastative force of TATP, together with the relative ease of making it, as well as the difficulty in detecting it, made TATP one of the weapons of choice for terrorists
24. “Regulation (EU) No 2019/1148 of the European Parliament and of the Council of 20 June 2019 on the marketing and use of explosives precursors”.
25. Watts J, Burgen S (21 tháng 8 năm 2017). “Police extend hunt for Barcelona attack suspect across Europe”. The Guardian. Truy cập ngày 16 tháng 9 năm 2017.
26. Andrew Higgins; Kimiko de Freytas-Tamura (26 tháng 3 năm 2016). “In Brussels Bombing Plot, a Trail of Dots Not Connected”. The New York Times. Truy cập ngày 28 tháng 3 năm 2016.