Bruno Abakanowicz

Bruno Abakanowicz
Sinh	(1852-10-06)6 tháng 10 năm 1852 Ukmergė, Litva
Mất	29 tháng 8 năm 1900(1900-08-29) (47 tuổi) Saint-Maur-des-Fossés, Pháp
Nghề nghiệp	nhà toán học, nhà phát minh và kỹ sư điện

Bruno Abdank-Abakanowicz (6 tháng 10 năm 1852 - 29 tháng 8 năm 1900) là nhà toán học, nhà phát minh và kỹ sư kỹ thuật điện người Ba Lan.

Cuộc đời

Abakanowicz sinh năm 1852 tại Đế quốc Nga (nay là Litva).^[1] Sau khi tốt nghiệp Đại học Bách khoa Riga, Abakanowicz thi đỗ chứng chỉ Habilitation (một văn bằng công nhận cá nhân đủ năng lực, tư cách để hướng dẫn và làm nghiên cứu)^[2] và bắt đầu làm trợ giảng tại Đại học Kỹ thuật Lwów. Năm 1881, ông chuyển đến Pháp^[2] và mua một biệt thự ở Công viên Saint-Maur-des-Fossés, ngoại ô Paris.

Trước đó, ông đã phát minh ra intergraph, một dạng của mạch tích phân (integrator) và được cấp bằng sáng chế vào năm 1880,^[3] được công ty Coradi của Thụy Sĩ đưa vào sản xuất.^[4] Ngoài ra, ông còn phát minh parabolagraph, spirograph, chuông điện dùng trong xe lửa và đèn hồ quang điện do ông tự thiết kế.^[5] Abakanowicz xuất bản nhiều tác phẩm về mảng thống kê, integrator và nhiều tác phẩm khoa học khác. Ông cũng được chính phủ Pháp thuê làm chuyên gia về điện khí hóa và là kỹ sư kỹ thuật chính của thành phố Lyon và nhiều thành phố khác.^[2] Ông ngày càng giàu có và nhận huân chương Bắc Đẩu Bội tinh năm 1889.

Lâu đài Costaérès

Ông nghỉ hưu tại một hòn đảo nhỏ ở Trégastel, ngoài khơi bờ biển Bretagne và cho xây dựng một trang viên theo kiến trúc Phục hưng.^[6] Mặc dù công trình xây dựng không được hoàn thành lúc Abakanowicz sinh thời, nhưng lâu đài Costaérès đã trở thành một trung tâm văn hóa nổi tiếng của Ba Lan.^[2]

Về quốc tịch của Abakanowicz, ông sinh ra vùng đất từng là một phần của Khối thịnh vượng chung Ba Lan-Litva. Một số tài liệu sau này gọi ông là người Nga vì vào thời điểm ông sinh ra, Ukmergė là một phần của Đế quốc Nga. Encyclopædia Britannica gọi ông là nhà toán học Litva trong bài báo nói về integraph. Nhiều người cho rằng ông người Ba Lan do ông rất thông thạo ngôn ngữ Ba Lan, và ông kết bạn với nhiều nhân vật hàng đầu của Ba Lan thời bấy giờ, và những đóng góp văn học bằng tiếng Ba Lan.^{[2][7][8][9][10]}

Tác phẩm

• Les intégraphes. La courbe intégrale et ses applications, Paris, Gauthier-Villars, 1886. Dịch sang tiếng Đức là Die Integraphen. Die Integralkurve und ihre Anwendungen, Leipzig, Teubner, 1889.

Tham khảo

1. Piotr Bielerzewski (2005). “Wiłkomierz”. Rzeczpospolita Wirtualna (bằng tiếng Ba Lan). own. Bản gốc lưu trữ ngày 6 tháng 1 năm 2007. Truy cập ngày 20 tháng 9 năm 2006.
2. ^ Ewa Klaputh (2006). “Le Château de Costaérès, czyli tajemnice inżyniera Abakanowicza”. Po Prostu (bằng tiếng Ba Lan) (22). Bản gốc lưu trữ ngày 20 tháng 7 năm 2011. Truy cập ngày 20 tháng 1 năm 2010.
3. Bruno Abdank-Abakanowicz (1886). Les intégraphes (bằng tiếng Pháp). Paris: Gauthier-Villars.
4. “Bell Book Collection”.
5. sir William Henry Preece (tháng 11 năm 1882). “On a New Electric Arc Lamp”. Scientific American. Supplement No. 360 (1882–10–25). Bản gốc lưu trữ ngày 11 tháng 9 năm 2006. Truy cập ngày 20 tháng 9 năm 2006.
6. “maison de villégiature dite Château de Costaérès”. Monuments de France (bằng tiếng Pháp). 2005. Bản gốc lưu trữ ngày 28 tháng 9 năm 2007. Truy cập ngày 20 tháng 9 năm 2006.
7. A. Boniecki, Herbarz polski, t. 1, Warszawa 1899, s. 17.
8. S. Uruski, Rodzina. Herbarz szlachty polskiej, t. 1, Warszawa 1904, s. 1.
9. Выдающиеся математики - биографические сведения - а Lưu trữ 2007-10-28 tại Wayback Machine
10. Fera na Latvia: Julho 2007^{[liên kết hỏng]}

Liên kết ngoài

• "Bruno Abdank-Abakanowicz" Polish Contributions to Computing Lưu trữ 2011-10-04 tại Wayback Machine

Đóng góp về mảng toán học

• Mô tả đường cong quadratrix của Abdank-Abakanowicz

Khác

• Ảnh Lâu đài Costaeres