Cái nôi nền văn minh

Một cái nôi nền văn minh (tiếng Anh: cradle of civilization) là địa điểm nơi một nền văn minh nổi lên. Quan niệm hiện tại là không có "cái nôi" duy nhất mà có nhiều nền văn minh phát triển độc lập, trong đó nền văn minh ở tại vùng Lưỡng Hà→Ai Cập Cổ Đại→Ấn Độ cổ đại→Trung Quốc cổ đại là 4 văn minh sớm nhất.^[1][2][3] Vẫn chưa có đồng thuận về mức độ ảnh hưởng lẫn nhau giữa nền văn minh ở Cận Đông và Đông Á. Các học giả chấp nhận rằng nền văn minh Trung Bộ châu Mỹ (chủ yếu tại México ngày nay) và Norte Chico (ở vùng duyên hải trung bắc Peru ngày nay) hình thành độc lập với các nền văn minh lục địa Á-Âu.^[4]

Có nhiều tiêu chuẩn để xác định nền văn minh, như hiện diện của chữ viết, đô thị, xã hội dựa trên tầng lớp, nông nghiệp, sự chăn nuôi gia súc, kiến trúc, trình độ luyện kim.^[5][6] Thuật ngữ cái nôi nền văn minh đã và vẫn được gán cho một loạt địa danh khác nhau, gồm Cận Đông cổ đại thời đại đồ đồng đá (thời kỳ Ubaid) cùng vùng Lưỡi liềm Màu mỡ, Ấn Độ cổ đại và Trung Quốc cổ đại; ngoài ra còn Tiểu Á cổ đại, Levant và sơn nguyên Iran, cũng như những nền văn minh tiền thân-như Hy Lạp cổ đại dưới vai trò tiền thân nền văn minh phương Tây^[7] - dẫu cho nền văn minh đó không hình thành độc lập.^[8]

Cái nôi nền văn minh: đơn hay đa

Một giả thuyết truyền thống về sự lan rộng văn minh là nó khởi nguyên ở tại vùng Lưỡi liềm Màu mỡ rồi lan rộng ra nhờ sự ảnh hưởng văn hóa.^[9] Ngày nay, các học giả thường tin rằng các nền văn minh xuất hiện độc lập ở vài nơi trên cả hai bên bán cầu.

Có năm nơi thường được nhìn nhận là có nền văn minh xuất hiện độc lập:^{[6][10][11][12][13][14][15][16][17]}

1. Vùng Lưỡi liềm Màu mỡ
2. Đồng bằng Ấn-Hằng
3. Bình nguyên Hoa Bắc
4. Trung phần Andes
5. Trung Bộ châu Mỹ

Chú thích

1. Charles Keith Maisels (1993). The Near East: Archaeology in the "Cradle of Civilization. Routledge. ISBN 978-0-415-04742-5.
2. Singh, Upinder (2008). A History of Ancient and Early medieval India: from the Stone Age to the 12th century. New Delhi: Pearson Education. tr. 137. ISBN 9788131711200.
3. Cradles of Civilization-China: Ancient Culture, Modern Land, Robert E. Murowchick, gen. ed. Norman: University of Oklahoma Press, 1994
4. Mann, Charles C. (2006) [2005]. 1491: New Revelations of the Americas Before Columbus. Vintage Books. tr. 199–212. ISBN 978-1-4000-3205-1.
5. Haviland, William; và đồng nghiệp (2013). Cultural Anthropology: The Human Challenge. Cengage Learning. tr. 250. ISBN 978-1285675305.
6. ^ Understanding Early Civilizations: A Comparative Study, Trigger, Bruce G., Cambridge University Press, 2007
7. Maura Ellyn; Maura McGinnis (2004). Greece: A Primary Source Cultural Guide. The Rosen Publishing Group. tr. 8. ISBN 978-0-8239-3999-2.
8. Lin (林), Shengyi (勝義); He (何), Xianrong (顯榮) (2001). 臺灣--人類文明原鄉 [Taiwan — The Cradle of Civilization]. Taiwan gu wen ming yan jiu cong shu (臺灣古文明研究叢書) (bằng tiếng Trung). Taipei: Taiwan fei die xue yan jiu hui (台灣飛碟學硏究會). ISBN 978-957-30188-0-3. OCLC 52945170. Chú thích có tham số trống không rõ: |1= (trợ giúp)
9. “The Rise Of Civilization In The Middle East And Africa”. History-world.org. Bản gốc lưu trữ ngày 7 tháng 3 năm 2009. Truy cập ngày 18 tháng 4 năm 2009.
10. "Rise of Civilizations: Mesopotamia to Mesoamerica", Archaeology, Wright, Henry T., vol. 42, no. 1, pp. 46–48, 96–100, 1990
11. “AP World History”. College Board. Bản gốc lưu trữ ngày 22 tháng 4 năm 2008. Truy cập ngày 28 tháng 7 năm 2008.
12. “World History Course Description” (PDF). College Board. Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 3 tháng 10 năm 2008. Truy cập ngày 28 tháng 7 năm 2008.
13. “Civilization”. The Columbia Encyclopedia. Bản gốc lưu trữ ngày 8 tháng 7 năm 2012. Truy cập ngày 28 tháng 7 năm 2008.
14. Edwin, Eric (ngày 27 tháng 2 năm 2015). “city”. Britannica.com. Truy cập ngày 4 tháng 1 năm 2016.
15. “Africanafrican.com” (PDF). Africanafrican.com. Truy cập ngày 4 tháng 1 năm 2016.
16. The Ancient Hawaiian State: Origins of a Political Society, Hommon, Robert J., Oxford University Press, 2013
17. Kennett, Douglas J.; Winterhalder, Bruce (2006). Behavioral Ecology and the Transition to Agriculture. University of California Press. pp. 121–. ISBN 978-0-520-24647-8. Truy cập ngày 27 tháng 12 năm 2010.