Ngôn ngữ học lịch sử hay ngôn ngữ học lịch đại (tiếng Anh: Historical linguistics) là chuyên ngành ngôn ngữ học nghiên cứu về các vấn đề xoay quanh hiện tượng biến đổi ngôn ngữ và lịch sử diễn tiến của các ngôn ngữ cụ thể.[1] Ngôn ngữ học lịch sử không quan tâm đến các vấn đề như lịch sử ngôn ngữ học, nguồn gốc ngôn ngữ, hay sự bảo tồn thuần khiết ngôn ngữ,[2] mà thay vào đó, nó tập trung trả lời các câu hỏi: "bằng cách nào và vì sao ngôn ngữ lại biến đổi".[3]
Campbell, Lyle & Mixco, Mauricio J. (2007). A Glossary of Historical Linguistics [Bảng thuật ngữ ngôn ngữ học lịch sử] (bằng tiếng Anh). Edinburgh, Anh: Nhà xuất bản Đại học Edinburgh. ISBN9780748623792.
Campbell, Lyle (2003). “How to Show Languages are Related: Methods for Distant Genetic Relationship” [Làm thế nào để chứng minh các ngôn ngữ có quan hệ họ hàng: Các phương pháp tương quan di truyền xa]. Trong Janda, Richard D. & Joseph, Brian D. (biên tập). The Handbook of Historical Linguistics [Cẩm nang ngôn ngữ học lịch sử] (bằng tiếng Anh). New Jersey, Hoa Kỳ: Blackwell Publishing. tr. 262–282. ISBN9781780341842.
Campbell, Lyle (2003). “The History of Linguistics” [Lịch sử ngôn ngữ học]. Trong Aronoff, Mark & Rees-Miller, Janie (biên tập). The Handbook of Linguistics [Cẩm nang ngôn ngữ học] (bằng tiếng Anh). New Jersey, Hoa Kỳ: Wiley. tr. 81–104. ISBN9781405102520.
Dunn, Micheal (2015). “Language Phylogenies” [Sơ đồ phát sinh ngôn ngữ]. Trong Bowern, Claire & Evans, Bethwyn (biên tập). The Routledge Handbook of Historical Linguistics [Cẩm nang Routledge về ngôn ngữ học lịch sử] (bằng tiếng Anh). New York, Hoa Kỳ: Routledge. tr. 190–211. ISBN9780415527897.
François, Alexandre (2015). “Trees, Waves, and Linkages: Models of Language Diversification” [Cây, Sóng, và Mối nối: Các mô hình về sự đa dạng hóa ngôn ngữ]. Trong Bowern, Claire & Evans, Bethwyn (biên tập). The Routledge Handbook of Historical Linguistics [Cẩm nang Routledge về ngôn ngữ học lịch sử] (bằng tiếng Anh). New York, Hoa Kỳ: Routledge. tr. 146–160. ISBN9780415527897.
Hale, Mark (2015). “The Comparative Method: Theoretical Issues” [Phương pháp so sánh: Các vấn đề lý luận]. Trong Bowern, Claire & Evans, Bethwyn (biên tập). The Routledge Handbook of Historical Linguistics [Cẩm nang Routledge về ngôn ngữ học lịch sử] (bằng tiếng Anh). New York, Hoa Kỳ: Routledge. tr. 146–160. ISBN9780415527897.
Harrison, S. P. (2003). “On the Limits of the Comparative Method” [Về các hạn chế của phương pháp so sánh]. Trong Janda, Richard D. & Joseph, Brian D. (biên tập). The Handbook of Historical Linguistics [Cẩm nang ngôn ngữ học lịch sử] (bằng tiếng Anh). New Jersey, Hoa Kỳ: Blackwell Publishing. tr. 213–243. ISBN9781780341842.
Janda, Richard D. & Joseph, Brian D. (2003). “On Language, Change, and Language Change – Or, Of History, Linguistics, and Historical Linguistics” [Về sự biến đổi ngôn ngữ – Hay, về ngôn ngữ học lịch sử]. Trong Janda, Richard D. & Joseph, Brian D. (biên tập). The Handbook of Historical Linguistics [Cẩm nang ngôn ngữ học lịch sử] (bằng tiếng Anh). New Jersey, Hoa Kỳ: Blackwell Publishing. tr. 3–180. ISBN9781780341842.
Joseph, Brian D. (2003). “Historical Linguistics” [Ngôn ngữ học lịch sử]. Trong Aronoff, Mark & Rees-Miller, Janie (biên tập). The Handbook of Linguistics [Cẩm nang ngôn ngữ học] (bằng tiếng Anh). New Jersey, Hoa Kỳ: Wiley. tr. 105–129. ISBN9781405102520.
Joseph, Brian D. & Hock, Hans Henrich (2009). Language History, Language Change, and Language Relationship: An Introduction to Historical and Comparative Linguistics [Lịch sử ngôn ngữ, Biến đổi ngôn ngữ, và Quan hệ ngôn ngữ: Một dẫn nhập vào ngôn ngữ học lịch sử và so sánh] (bằng tiếng Anh). Berlin, Đức: Mouton de Gruyter. ISBN9783110218428.
Kiparsky, Paul (2003). “The Phonological Basis of Sound Change” [Cơ sở âm vị học của biến đổi ngữ âm]. Trong Janda, Richard D. & Joseph, Brian D. (biên tập). The Handbook of Historical Linguistics [Cẩm nang ngôn ngữ học lịch sử] (bằng tiếng Anh). New Jersey, Hoa Kỳ: Blackwell Publishing. tr. 313–342. ISBN9781780341842.
Kiparsky, Paul (2015). “New Perspectives in Historical Linguistics” [Quan điểm mới trong ngôn ngữ học lịch sử]. Trong Bowern, Claire & Evans, Bethwyn (biên tập). The Routledge Handbook of Historical Linguistics [Cẩm nang Routledge về ngôn ngữ học lịch sử] (bằng tiếng Anh). New York, Hoa Kỳ: Routledge. tr. 64–102. ISBN9780415527897.
Lass, Roger (2015). “Lineage and the Constructive Imagination: The Birth of Historical Linguistics” [Dòng dõi và trí tưởng tượng kiến tạo: Sự ra đời của ngôn ngữ học lịch sử]. Trong Bowern, Claire & Evans, Bethwyn (biên tập). The Routledge Handbook of Historical Linguistics [Cẩm nang Routledge về ngôn ngữ học lịch sử] (bằng tiếng Anh). New York, Hoa Kỳ: Routledge. tr. 45–63. ISBN9780415527897.
Rankin, Robert L. (2003). “The Comparative Method” [Phương pháp so sánh]. Trong Janda, Richard D. & Joseph, Brian D. (biên tập). The Handbook of Historical Linguistics [Cẩm nang ngôn ngữ học lịch sử] (bằng tiếng Anh). New Jersey, Hoa Kỳ: Blackwell Publishing. tr. 183–212. ISBN9781780341842.
Ringe, Don (2003). “Internal Reconstruction” [Phương pháp nội phục nguyên]. Trong Janda, Richard D. & Joseph, Brian D. (biên tập). The Handbook of Historical Linguistics [Cẩm nang ngôn ngữ học lịch sử] (bằng tiếng Anh). New Jersey, Hoa Kỳ: Blackwell Publishing. tr. 244–261. ISBN9781780341842.
Trask, Larry (2015). Millar, Robert McColl (biên tập). Trask's Historical Linguistics [Ngôn ngữ học lịch sử của Trask] (bằng tiếng Anh). New York, Hoa Kỳ: Routledge. ISBN9780415706575.
Trask, Larry (2019). Dictionary of Historical and Comparative Linguistics [Từ điển Ngôn ngữ học lịch sử và so sánh] (bằng tiếng Anh). Edinburgh, Anh: Nhà xuất bản Đại học Edinburgh. ISBN9781474473316.
Weiss, Micheal (2015). “The Comparative Method” [Phương pháp so sánh]. Trong Bowern, Claire & Evans, Bethwyn (biên tập). The Routledge Handbook of Historical Linguistics [Cẩm nang Routledge về ngôn ngữ học lịch sử] (bằng tiếng Anh). New York, Hoa Kỳ: Routledge. tr. 127–145. ISBN9780415527897.