Nguyễn Thị Hậu

Nguyễn Thị Hậu
Hình ảnh Nguyễn Thị Hậu mặc áo dài lối mới theo kiểu Lemur năm 1936
Chức vụ
Thị trưởng Đà Lạt
Nhiệm kỳ	1966 – 1968
Tiền nhiệm	Trần Văn Phấn
Kế nhiệm	Lộ Công Danh
Thông tin cá nhân
Quốc tịch	Việt Nam Cộng hòa
Sinh	(1919-09-25)25 tháng 9, 1919[1] Hà Nội, Bắc Kỳ, Liên bang Đông Dương
Mất	21 tháng 12 năm 1979
Nghề nghiệp	Chính khách, luật sư, người mẫu ảnh

Nguyễn Thị Hậu (25 tháng 9 năm 1919^[1] – 21 tháng 12 năm 1979) là một người mẫu ảnh, luật sư và nữ chính khách Việt Nam Cộng hòa. Bà từng là cựu Thị trưởng Đà Lạt từ năm 1966 đến năm 1968^[2] dưới thời Đệ Nhị Cộng hòa.

Bà Nguyễn Thị Hậu được coi là người phụ nữ đầu tiên mặc áo dài lối mới theo kiểu Lemur tại Việt Nam, được chụp hình đăng trên báo Ngày Nay của nhóm Tự Lực Văn Đoàn và được lăng xê rộng rãi trên báo chí cũng như các công sở và nơi công cộng vào những năm 1930. Trong thời kỳ hoạt động tại miền Nam Việt Nam, Nguyễn Thị Hậu được coi là nữ thị trưởng duy nhất của Đà Lạt và cũng là nữ thị trưởng đầu tiên của chế độ Việt Nam Cộng hòa.

Tiểu sử

Thân thế và học vấn

Nguyễn Thị Hậu sinh ngày 25 tháng 9 năm 1919^[1] tại Hà Nội, Bắc Kỳ, Liên bang Đông Dương trong một gia đình khá giả. Bà từng theo học sư phạm, sau đó lấy bằng Cử nhân Luật năm 1951 và tốt nghiệp Trường Đại học Luật khoa Hà Nội năm 1952.^[1]

Hình ảnh áo dài Lemur đầu tiên

Từ khi còn là một nữ sinh 15 tuổi, Nguyễn Thị Hậu đã là người mẫu ảnh xuất hiện trên các tạp chí chữ quốc ngữ thời thập niên 1930,^[a] trong đó bà vinh dự trở thành người phụ nữ đầu tiên mặc áo dài lối mới theo kiểu Lemur^[b] do họa sĩ Cát Tường thiết kế để chụp hình đăng trên báo Ngày Nay^[c] của nhóm Tự Lực Văn Đoàn, số đầu tiên ngày 30 tháng 1 năm 1935 trên trang 9.^[3] Vào cuối những năm 1930, hình ảnh bà với áo dài Cát Tường theo lối mới đã được lăng xê ở nơi công sở và nơi công cộng tại An Nam thời bấy giờ.^[4][5] Áo dài của ông Cát Tường thiết kế từ thập niên 1930 này chính là tiền thân của áo dài Việt Nam hiện nay;^[6] còn Nguyễn Thị Hậu được coi là một trong những người dẫn dầu phong trào mặc y phục phụ nữ ở Việt Nam vào thập niên 1930.^[7]

Hành nghề luật sư

Sau khi ra trường, Nguyễn Thị Hậu tham gia công tác trong ngành lập pháp, khởi đầu từ chức Phó Biện lý Tòa Sơ thẩm Hà Nội năm 1949.^[1] Bốn năm sau, bà trở thành Luật sư tập sự vào năm 1953 và sau đó là Luật sư thực thụ tại Tòa Sơ thẩm Sài Gòn vào năm 1957.^[1] Trong các hoạt động đoàn thể nghề nghiệp, bà Nguyễn Thị Hậu từng là thành viên dự khuyết của Luật sư Đoàn từ năm 1963 đến năm 1964, ngoài ra còn đảm nhiệm cương vị Phó Chủ tịch Hội Nữ Luật sư Quốc tế Việt Nam.^[1]

Thị trưởng Đà Lạt

Ngày 19 tháng 3 năm 1966, bà Nguyễn Thị Hậu được Chủ tịch Ủy ban Hành pháp Trung ương^[d] Nguyễn Cao Kỳ bổ nhiệm làm Thị trưởng Đà Lạt,^[8][9] kế nhiệm Đại tá Trần Văn Phấn.^[6] Trước đó ông Phấn là Tỉnh trưởng tỉnh Tuyên Đức^[e] kiêm Thị trưởng Đà Lạt từ năm 1965 đến năm 1966.^[6] Tuy nhiên từ thời của bà thì hai chức này không còn kiêm nhiệm nữa mà tách hẳn ra.^[10] Bà là nữ Thị trưởng đầu tiên của chế độ Việt Nam Cộng hòa và là nữ thị trưởng duy nhất trong 100 năm qua của Đà Lạt.^[11][12] Ngoài ra trong thời kỳ này bà còn giữ vai trò Chủ tịch Hội đồng Phát triển Cách mạng địa phương.^[13] Năm 1968, bà từ chức Thị trưởng Đà Lạt rồi quay trở về với nghề luật sư như cũ.

Khi bà Nguyễn Thị Hậu vừa mới được bổ nhiệm làm Thị trưởng Đà Lạt, một phong trào đấu tranh của quần chúng địa phương dưới ảnh hưởng của Biến động Miền Trung đã diễn ra nhằm phản đối chính quyền. Bà Hậu được cho là đã ra đối thoại với quần chúng nhưng bị đám đông đánh giá là "không có thiện chí với nhân dân" và "hống hách". Đài Phát thanh Đà Lạt sau đó đã bị những người tham gia phong trào chiếm giữ và đốt. Tuy nhiên sau đó những cuộc đấu tranh của quần chúng đã bị dập tắt.^[14][15][16]

Sau năm 1975

Theo cây viết Đông Kha trên Nhạc Xưa Thời Báo, sau ngày 30 tháng 4 năm 1975, bà Nguyễn Thị Hậu ở lại Việt Nam với con gái út trong khi những người con khác của bà sang Hoa Kỳ. Bà qua đời ngày 21 tháng 12 năm 1979.^[17]

Đời tư

Bà Nguyễn Thị Hậu kết hôn với ông Nguyễn Hữu Lương, một bác sĩ y khoa. Hai người có chung với nhau 3 người con, hai trai và một gái.^[1]

Xem thêm

• Áo dài

Chú thích

Ghi chú

1. Tháng 9 năm 1934, hoạ sĩ Lemur Nguyễn Cát Tường và các đồng môn cùng thời cho ra đời đặc san Đẹp, do nhà xuất bản Đời Nay phát hành. Trong phần quảng cáo phát hành số đầu tiên, báo Đẹp có nhắc đến tên Nguyễn Thị Hậu – người mặc bộ áo mới đầu tiên. Vì vậy có thể thấy bà đã trở thành người mẫu cho Lemur từ năm 15 tuổi.
2. Lemur là một bút danh của ông, tiếng Pháp nghĩa là bức tường.
3. Tiền thân là báo Phong Hóa.
4. Tương đương với chức Thủ tướng.
5. Ngày nay là tỉnh Lâm Đồng.

Nguồn tham khảo

1. ^ Who's who in Vietnam (bằng tiếng Anh). Vietnam Press Agency. 1967. tr. nth0566. Truy cập ngày 17 tháng 2 năm 2025.
2. “Danh sách các Thị trưởng Đà Lạt (1901-1975)”. Cổng thông tin điện tử Lâm Đồng. Lưu trữ bản gốc ngày 16 tháng 7 năm 2022. Truy cập ngày 17 tháng 2 năm 2025.
3. Phạm Công Luận (16 tháng 2 năm 2025). “Sài Gòn chuyện đời của phố: Cô gái Sài Gòn đầu tiên mặc áo dài tân thời”. Báo Thanh Niên. Bản gốc lưu trữ ngày 19 tháng 2 năm 2025. Truy cập ngày 19 tháng 2 năm 2025.
4. Văn Bảy (19 tháng 3 năm 2014). “Lăng-xê áo dài”. Báo Thể Thao & Văn Hóa. Truy cập ngày 19 tháng 2 năm 2025.
5. Mai Quỳnh Nga (13 tháng 4 năm 2023). “Hình tượng áo dài trong Mỹ thuật Đông Dương: Cuộc cách mạng của lòng tự tôn dân tộc”. Tạp chí Văn nghệ Công an. Bản gốc lưu trữ ngày 19 tháng 2 năm 2025. Truy cập ngày 19 tháng 2 năm 2025.
6. ^ “Nữ thị trưởng Đà Lạt và chiếc Áo Dài Lemur”. Hội cựu sinh viên QGHC Úc châu.
7. Miên Thảo (1 tháng 12 năm 2019). “Áo dài kể chuyện”. Báo Pháp Luật Việt Nam. Bản gốc lưu trữ ngày 19 tháng 2 năm 2025. Truy cập ngày 19 tháng 2 năm 2025.
8. Đoàn Thêm (1989). 1966: Việc từng ngày. Los Alamitos, California: Nxb. Xuân Thu. tr. 46.
9. Quân lực Việt Nam Cộng hòa (1966). “Chiến sĩ Cộng Hòa” (145). Cục Tâm Lý Chiến: 4. Truy cập ngày 17 tháng 2 năm 2025.
10. Trương Phúc Ân (2000). Bí mật Thành phố hoa Đà Lạt. Nxb. Văn nghệ TP. Hồ Chí Minh. tr. 148. Truy cập ngày 17 tháng 2 năm 2025.
11. Nguyễn Vĩnh Nguyên (1979). Đà Lạt một thời hương xa (tái bản 2016) (PDF). Nhà xuất bản Trẻ. tr. 372. Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 14 tháng 5 năm 2023. Truy cập ngày 19 tháng 2 năm 2025.
12. Trương Phúc Ân; Nguyễn Diệp (1993). Đà Lạt trăm năm. Công ty Văn hóa Tổng hợp Lâm Đồng. tr. 95. Truy cập ngày 17 tháng 2 năm 2025.
13. Vietnam Press (PDF), 4056, 20 tháng 2 năm 1967, tr. 10, truy cập ngày 19 tháng 2 năm 2025
14. “Lịch sử Đảng bộ tỉnh Lâm Đồng”. Đảng bộ tỉnh Lâm Đồng. Lưu trữ bản gốc ngày 27 tháng 11 năm 2024. Truy cập ngày 19 tháng 2 năm 2025.
15. Phan Văn Bông (9 tháng 1 năm 2025). “Trò chuyện cùng Tổng Thư ký lực lượng lãnh đạo Phong trào học sinh, sinh viên Đà Lạt năm 1966”. Báo Lâm Đồng. Bản gốc lưu trữ ngày 19 tháng 2 năm 2025. Truy cập ngày 19 tháng 2 năm 2025.
16. Võ Trần Phú (29 tháng 4 năm 2021). “Non sông liền một dải”. Báo Lâm Đồng. Truy cập ngày 19 tháng 2 năm 2025.
17. Đông Kha (11 tháng 4 năm 2024). “Luật sư Nguyễn Thị Hậu – Người mặc áo dài "lối mới" đầu tiên năm 1935 trở thành nữ thị trưởng Đà Lạt năm 1966”. Nhạc Xưa Thời Báo. Truy cập ngày 19 tháng 2 năm 2025.