Persepolis

Persepolis

𐎱𐎠𐎼𐎿 Pārsa (Ba Tư cổ) تخت جمشید Takht-e Jamshid (Ba Tư)
Tàn tích Cổng Xerxes, Persepolis.
Vị trí tại Iran
Vị trí	Marvdasht, Fars, Iran[1]
Tọa độ	29°56′4″B 52°53′29″Đ / 29,93444°B 52,89139°Đ / 29.93444; 52.89139
Loại	Khu định cư
Lịch sử
Xây dựng	Darius I, Xerxes I và Artaxerxes I
Nguyên liệu	Đá vôi, gạch bùn, gỗ tuyết tùng
Thành lập	Thế kỷ 6 TCN
Niên đại	Đế quốc Achaemenes
Nền văn hóa	Ba Tư
Sự kiện	Trận Cổng Ba Tư Bao tải Macedonia của Persepolis Nowruz Lễ kỷ niệm 2.500 năm của Đế quốc Ba Tư
Các ghi chú về di chỉ
Tình trạng	Tàn tích
Quản lý	Tổ chức Di sản văn hóa, Thủ công mỹ nghệ và Du lịch Iran
Mở cửa công chúng	open
Kiến trúc
Phong cách kiến trúc	Achaemenes
Di sản thế giới UNESCO
Tên chính thức	Persepolis
Loại	Văn hóa
Tiêu chuẩn	i, iii, vi
Đề cử	1979 (Kỳ họp 3)
Số tham khảo	114
Quốc gia	Iran
Vùng	Châu Á và châu Đại Dương

Di tích lâu đài Tachara của Darius I; xây vào khoảng thế kỷ 5 TCN

Persepolis (tiếng Ba Tư cổ: 𐎱 𐎠 𐎼 𐎿 Pārsa, tiếng Ba Tư hiện đại: تخت جمشید / پارسه, Takht-e Jamshid hoặc Chehel Minar,^[2] UniPers: Taxte Jamšid) là kinh đô nghi lễ của Đế quốc Achaemenes (khoảng năm 550-330 TCN). Nó nằm cách khoảng 60 km về phía đông bắc của thành phố hiện đại Shiraz, thuộc tỉnh Fars, Iran. Phần còn lại lâu đời nhất của Persepolis có từ năm 515 TCN. Thành phố này thể hiện phong cách kiến trúc Achaemenes và đã được UNESCO công nhận là Di sản thế giới từ năm 1979.^[3]

Tên

Từ tiếng Anh Persepolis có nguồn gốc từ Hy Lạp cổ: Περσέπολις, đã Latinh hoá: Persepolis, một từ ghép của Pérsēs (Πέρσης) và pólis (πόλις) có nghĩa là "Thành phố Ba Tư" hay "Thành phố của người Ba Tư". Tới Ba Tư cổ đại, thành phố được mệnh danh là Pārsa (tiếng Ba Tư cổ: 𐎱𐎠𐎼𐎿), cũng là một từ để chỉ vùng của người Ba Tư.^[4][5]

Một dòng chữ còn lại từ năm 311 sau CN của hoàng từ Sasanid Shapur Sakanshah, con trai của vua Hormizd II, gọi địa điểm này là Sad-stūn có nghĩa là "Trăm cột".^[6] Bởi vì Ba Tư Trung Cổ địa điểm được cho là tượng trưng của Jamshid,^[7] một vị vua từ thần thoại Ba Tư nên khu vực này được biết đến với tên gọi "Takht-e Jamshid" (Ba Tư: تخت جمشید, Taxt e Jamšīd; [ˌtæxtedʒæmˈʃiːd]), nghĩa đen là "Ngai vàng của Jamshid". Một tên khác đặt cho địa điểm này thời Trung Cổ là Čehel Menār, có nghĩa là "Bốn mươi tháp giáo đường".^[6]

Địa lý

Persepolis nằm gần con sông nhỏ Pulvar, chảy vào sông Kur. Khu vực bao gồm một thềm đắp cao rộng 125.000 mét vuông, với một phần là đắp nhân tạo, một phần là cắt ra từ một ngọn núi với phần phía đông dựa vào dãy núi Rahmat. Ba mặt còn lại được hình thành bằng cách giữ lại các bức tường chắn đất với chiều cao khác nhau, dốc xuống đất. Độ cao tăng từ 5–13 mét (16–43 foot) ở phía tây với một cầu thang đôi. Từ đó, nó có độ dốc nhẹ lên đỉnh. Để tạo ra một thềm cao bằng phẳng, những phần trũng được lấp đầy bằng đất và đá lớn, được liên kết với nhau bằng đoạn kim loại.

Hình ảnh

• 
  Phác họa Persepolis năm 1704
  bởi Cornelis de Bruijn.
• 
  Hình vẽ Persepolis năm 1713
  bởi Gérard Jean-Baptiste.
• 
  Hình vẽ lâu đài Tachara
  bởi Charles Chipiez.
• 
  Apadana bởi Charles Chipiez.
• 
  Apadana, chi tiết bởi Charles Chipiez.

Xem thêm

• García de Silva Figueroa
• Đế quốc Ba Tư
• Nhà Achaemenes, Đế quốc đầu tiên trong lịch sử Iran và đóng đô ở Persepolis
• Darius I Đại đế, Vua Ba Tư
• Cyrus Đại đế, Vua Ba Tư
• David Stronach
• Erich Schmidt
• Naqshe Rostam
• Persepolis (truyện tranh)
• Những thành phố vùng Cận Đông cổ đại

Tham khảo

1. Google maps. “Vị trí của Persepolis”. Google Maps. Truy cập ngày 24 tháng 9 năm 2013.
2. “Persepolis”. Bản gốc lưu trữ ngày 2 tháng 7 năm 2006. Truy cập ngày 8 tháng 5 năm 2010.
3. UNESCO World Heritage Centre (2006). “Pasargadae”. Truy cập ngày 26 tháng 12 năm 2010.
4. Bailey, H.W. (1996) "Khotanese Saka Literature", in Ehsan Yarshater (ed), The Cambridge History of Iran, Vol III: The Seleucid, Parthian, and Sasanian Periods, Part 2 (reprint edition), Cambridge: Cambridge University Press, p. 1230.
5. Michael Woods, Mary B. Woods (2008). Seven Wonders of the Ancient Middle East. Twenty-First Century Books. tr. 26–8. ISBN 9780822575733.
6. ^ Shahbazi, A. Shapur; Bosworth, C. Edmund (ngày 15 tháng 12 năm 1990). “CAPITAL CITIES – Encyclopaedia Iranica”. Encyclopædia Iranica. IV. tr. 768–774.
7. Holland, Tom (tháng 8 năm 2012). In the Shadow of the Sword. Little, Brown. tr. 118–122. ISBN 978-1408700075.

Liên kết ngoài

• Persepolis at the Ancient History Encyclopedia with timeline, illustrations, and books
• Persepolis Fortification Archive Project (This site provides information on the Persepolis Fortification Archive project based at the Oriental Institute of the University of Chicago)
• Virtual Reconstruction of Persepolis: 3dparse Lưu trữ 2019-08-23 tại Wayback Machine
• Virtual Reconstruction of, amongst others, Persepolis: persepolis3D
• Pedram Veisi, Persepolis, Photo Set, flickr.
• Persepolis Photo Gallery 2009 (German) Lưu trữ 2016-04-20 tại Wayback Machine
• Persepolis Before Incursion (Virtual tour project)
• Persepolis Satellite view @ Google Maps
• Persepolis Photographs Lưu trữ 2007-02-05 tại Wayback Machine and Introduction to the Persian Expedition Lưu trữ 2011-05-15 tại Wayback Machine, Oriental Institute of the University of Chicago.
• Persepolis Photos and videos Lưu trữ 2009-04-07 tại Wayback Machine
• Photos and a map of Persepolis Lưu trữ 2006-07-02 tại Wayback Machine
• Picture archive of Persepolis
• 3D reconstructed pictures and movies of Persepolis
• Secret of staircase of G-Palace in Persepolis revealed^{[liên kết hỏng]}, Cultural Heritage News Agency, ngày 13 tháng 2 năm 2006.
• Seals on the Persepolis Fortification Tablets Lưu trữ 2013-03-25 tại Wayback Machine - by Mark B. Garrison and Margaret C. Root, at the Oriental Institute webpage Lưu trữ 2011-02-11 tại Wayback Machine
• Farzin Rezaeian, and Hossein Hazarati, Persepolis Recreated, a video documentary made in 2004:
  Part I (8 min 38 sec), Part II (9 min 52 sec), Part III (8 min 52 sec), Part IV (10 min 29 sec), Part V (3 min 22 sec).
• Useful text and pictures of Persepolis (Persian) Lưu trữ 2009-05-03 tại Wayback Machine
• http://www.rugreview.com/13-3pers.htm Lưu trữ 2009-05-19 tại Wayback Machine Persepolis
• Location
• Persepolis - UNESCO World Heritage Centre
• Persepolis Tour Package