Phản ứng trao đổi

Phản ứng trao đổi là một loại phản ứng hoá học, trong đó, hai hợp chất tham gia trao đổi cho nhau thành phần cấu tạo của nó mà không làm thay đổi chỉ số oxi hoá. Từ sự trao đổi này, chúng hình thành nên những chất mới của phương trình phản ứng.

Có thể phân loại phản ứng trao đổi theo thành phần các chất tham gia phản ứng của phương trình tham gia.

Phản ứng giữa axit và bazơ

Là phản ứng giữa một axit và một bazơ để tạo ra muối và nước.

• Phản ứng tổng quát:

Axit + Bazơ → Muối + Nước

• Ví dụ:

HCl + NaOH → NaCl + H₂O

H₂SO₄ + 2KOH → K₂SO₄ + 2H₂O

Phản ứng giữa axit và muối

• Phản ứng tổng quát:

Axit + Muối → Axit (mới) + Muối (mới)

Axit mạnh + Muối tan → Axit mới + Muối (mới)

• Điều kiện phản ứng:

Các chất tạo thành phải có ít nhất một chất kết tủa hoặc dễ bay hơi hay dễ phân huỷ hoặc yếu hơn so với chất tham gia (đối với axit).

Axit (mới) có thể mạnh hơn axit cũ nếu muối (mới) là: CuS, HgS, Ag₂S, PbS và CdS.

Ví dụ:

H₂SO₄ + BaCl₂ → BaSO₄ (kết tủa) + 2HCl

2HNO₃ + K₂S → 2KNO₃ + H₂S (bay hơi)

6HCl + Cu₃(PO₄)₂ → 3CuCl₂ + 2H₃PO₄ (yếu hơn HCl)

Ba(NO₃)₂ + H₂SO₄ → BaSO₄↓ + 2HNO₃

CuSO₄ + H₂S → CuS↓ + H₂SO₄

Phản ứng giữa bazơ và muối

• Phản ứng tổng quát:

Bazơ + Muối → Bazơ (mới) + Muối (mới)

• Thoả mãn cả hai điều kiện sau:

+ Sản phẩm tham gia phải tan (ở dạng dung dịch).

+ Một trong hai sản phẩm có kết tủa hoặc bay hơi hoặc hai chất kết tủa.

• Ví dụ:

2NaOH + CuSO₄ → Na₂SO₄ + Cu(OH)₂ (kết tủa)

Ba(OH)₂ + Na₂SO₄ → BaSO₄ (kết tủa) + 2NaOH

Phản ứng giữa các muối với nhau

• Phản ứng tổng quát:

Muối + Muối → Muối (mới) + Muối (mới)

• Thỏa mãn cả hai điều kiện sau:

+ Hai muối tham gia phản ứng đều tan.

+ Sản phẩm có chất kết tủa hoặc có chất khí bay hơi.

• Ví dụ:

BaCl₂ + CuSO₄ → BaSO₄ (kết tủa) + CuCl₂

2AgNO₃ + CuCl₂ → 2AgCl (kết tủa) + Cu(NO₃)₂

BaS + Na₂CO₃ → BaCO₃ (kết tủa) + Na₂S

Tham khảo