Quân phiệt Bắc Dương

Tân quân Bắc Dương đang huấn luyện

Quân phiệt Bắc Dương là lực lượng quân phiệt lớn nhất và có thế lực nhất thời sơ kỳ Trung Hoa Dân Quốc. Quân phiệt Bắc Dương có nguồn gốc hình thành từ các võ quan cao cấp bộ thuộc Viên Thế Khải trong lực lượng Tân quân Bắc Dương. Sau khi nắm được đại quyền, nhằm gia tằng quyền lực đối với địa phương, Viên Thế Khải đã bố trí các thuộc hạ trong Bắc Dương quân, nắm quyền tại các tỉnh. Sau các chết của Viên Thế Khải năm 1916, nội bộ Bắc Dương quân không có ai có đủ khả năng chỉ huy toàn bộ Bắc Dương quân cũng như nắm trọn chính quyền, từ đó dẫn đến sự phân liệt. Các tướng lĩnh Bắc Dương chia rẽ, tự mình xây dựng thế lực quân phiệt cát cứ trên địa bàn địa phương, từ đó phát triển thế lực ra nhiều nơi. Về danh nghĩa, các quân phiệt Bắc Dương vẫn phải chịu sự kiểm soát của chính quyền Bắc Kinh. Tuy nhiên, các thế lực quân phiệt không phục tùng lẫn nhau, và chính phủ Bắc Kinh bạc nhược cũng không đủ khả năng kiểm soát quân phiệt, hình thành thực tế các thế lực quân phiệt cát cứ địa phương. Hơn thế nữa, chính phủ Bắc Kinh trên thực tế lại bị khống chế bởi các thế lực quân phiệt hoặc nhóm quân phiệt Bắc Dương khác nhau vào những thời điểm khác nhau. Do đó, trong nhiều tài liệu, chính phủ Bắc Kinh thời kỳ này cũng thường được gọi là Chính phủ Quân phiệt Bắc Dương (gọi tắt là Chính phủ Bắc Dương).

Mặc dù vậy, về danh nghĩa, các quân phiệt Bắc Dương vẫn do Chính phủ Bắc Dương bổ nhiệm một chức vụ chính thức, chẳng hạn như Đô đốc (Đốc quân), Tuần duyệt sứ, Kinh lược sứ, Trấn thủ sứ hoặc Quân chính trưởng quan v.v...

Tân quân Bắc Dương

Danh xưng chính thức ban đầu của Bắc Dương quân là Tân kiến Lục quân. Trước đó, có tên là Định Võ quân. Viên Thế Khải bấy giờ được bổ nhiệm chức Đốc biện của Tân kiến Lục quân. Các võ quan chủ chốt trong Tân kiến Lục quân đều là các thân hữu của Viên, hoặc có xuất thân tốt nghiệp từ Bắc Dương Võ bị học đường, các du học sinh quân sự và các võ quân Hoài quân cũ. Chính các nhóm võ quan của Tân quân là nguồn gốc xuất thân của các quân phiệt Bắc Dương sau này.

Các quân phiệt Bắc Dương

Các quân phiệt Bắc Dương tiêu biểu

Phe phái	Phạm vi thế lực	Quân phiệt thủ lĩnh	Quốc gia hậu thuẫn
Quân phiệt Trực hệ 直系军阀	Trung hạ lưu Trường Giang và vùng Trực Lệ	Phùng Quốc Chương, Tào Côn, Ngô Bội Phu, Tề Tiếp Nguyên, Tôn Truyền Phương	Anh, Mỹ
Quân phiệt Hoàn hệ 皖系军阀	An Huy, Chiết Giang, Sơn Đông, Phúc Kiến, Thiểm Tây	Đoàn Kỳ Thụy, Từ Thụ Tranh, Lư Vĩnh Tường	Nhật Bản
Quân phiệt Phụng hệ 奉系军阀	Phụng Thiên, Hắc Long Giang, Cát Lâm	Trương Tác Lâm, Trương Học Lương, Trương Tông Xương	Nhật Bản
Quân phiệt Phùng hệ 冯系军阀	Tây Bắc Trung Quốc	Phùng Ngọc Tường	Liên Xô
Quân phiệt Tấn hệ 晋系军阀	Sơn Tây	Diêm Tích Sơn	Nhật Bản

Chú thích

Tham khảo

• 陈志让：《軍紳政權——近代中國的軍閥時期》（北京：三聯書店，1980）。
• 齊錫生 著，楊若雲 等 譯：《中國的軍閥政治(1916-1928)》（北京：中國人民大學出版社，2010）。
• 麦科德 著，周秋光 译：〈军阀主义处于穷途之境:民初文人政治取代军事统治〉。
• 爱德华·麦科德：〈20世组初中国的内战与军閥主义的出现 Lưu trữ ngày 29 tháng 11 năm 2014 tại Wayback Machine〉。
• 《中国近现代史（上）》，人民教育出版社
• 丁中江《北洋军阀史话》 Lưu trữ ngày 29 tháng 9 năm 2007 tại Wayback Machine
• 《中国近现代史》上册：北洋军阀中的“奉系”表达不清晰 新浪网