Франклин, Бенџьамин

Бенџьамин Франклин
Benjamin Franklin

Аполитикатә партиа

Аира ажьырныҳәамза 17, 1706 ш.
Бостон
Аԥсра мшаԥымза 17, 1790 ш.
Филадельфия
Аԥсра зыхҟьаз плеврит
Аԥсыжра аҭыԥ Christ Church, Philadelphia
Атәылауаҩра Британская Америка,
Еиду Америкатәи Аштатқәа
Абызшәақәа Англыз бызшәа
Ахаҵа/Аԥҳәыс Дебора Рид Франклин
Ани аби Abiah Folger,
Джозайя Франклин
Ахәыҷқәа Уильям Франклин,
Фрэнсис Фолджер Франклин,
Сара Франклин Бач
Ауацәа Jane Franklin Mecomи James Franklin (ашьцәеи аиаҳәшьцәеи)
Ann Smith Franklin (сестра мужа или жены)
William Temple Franklin (аԥеиԥа/аԥҳалԥа)
Алма-матер Домашнее обучение,
Бостонская латинская школа
Аусура аполитик,
аҭыжьҩы,
печатник,
политический теоретик,
почтмейстер,
изобретатель,
политический активист,
государственный деятель,
дипломат,
дилетант,
универсальный человек,
шахматист,
дизайнер,
музыкант,
политический философ,
автобиограф,
библиотекарь,
ажурналист,
экономист,
физик,
редактор,
ашәҟәыҩҩы
Адин деизм
Анашьамҭақәа член Американской академии искусств и наук (1781 ш. инаркны)
почётный доктор Сент-Эндрюсского университета
медаль Копли
Анаԥынҵамҭа

Бенџьамин Франклин (англ. Benjamin Franklin; ажьырныҳәамза 6, 1705 ш. (ажьырныҳәамза 17, 1706 ш.), Бостонмшаԥымза 171790 ш., Филадельфиа) — Еиду Америкатәи Аштатқәа рҿы еицырдыруаз политик дуӡӡан, ҳәынҭқарратә усзуҩын. Иара убас, уи дҵарауаҩын, даԥҵаҩын. Бенџьамин Франклин Еиду Америкатәи Аштатқәа аԥызҵаз, ашьаҭыркыҩцәа дыруаӡәкын.

Бенџьамин Франклин ЕАА рреволиуциақәа рҿы илагала дуӡӡоуп. Франклин ЕАА рзы хадара змоу адокумент инапы аҵаиҩит – ЕАА - Рхьыԥшымразы Адекларациеи, ЕАА рконституциеи. Арҭ адокументқәа рыдкыларала, ЕАА ихьыԥшым ҳәынҭқаррахеит. Ари ҟалеит XVIII-тәи ашәышықәсазы. Бенџьамин Франклин, ЕАА аԥызҵаз дыруаӡәкуп. Арҭ аҳәынҭқаррақәа - зегь реиҳа амчра змоу аҳәынҭқаррақәа иреиуоуп.

Бенџьамин Франклин, ақәҿиара бзиа аиураз узҿыԥшыша дреиуоуп. Иара «аҵарадырра бзиа змоу, аҵарауаҩ, аполитикцәа дыруаӡәкуп ҳәа аҭоурых аҿы дыршьоит».

Бенџьамин Франклин иԥсҭазаара аԥҟарақәа

[аредакциазура | акод аредакциазура]

Бенџьамин Франклин ақәҿиара ду иоуит аԥсҭазаараҿ ихымҩаԥгашьала. Уи атәы Бенџьамин Франклин ишәҟәаҿы иҩуан 13 абзиаусрҿиара, ауаҩы иҟазшьа шьақәзыргыло:

  1. Ауаҩԥсы иҽникылозароуп, мыцхәы имфароуп, мыцхәы имжәыроуп.
  2. Мыцхә амцәажәара – ари абзиара ауроуп. Ауаҩы изы, хәарҭара зло, мамзаргьы, уара иухәо уалацәажәала.
  3. Деиҿкаазароуп ауаҩы, амаҭәарқәа доусы рҭыԥ рымазароуп, аусқәа зегьы дара раамҭа рымазароуп.
  4. Ауаҩы агәаӷьра имазароуп. Иҟауҵарц иуӡбаз ҟаҵатәуп, иуӡбаз хымԥада инагӡатәуп.
  5. Ауаҩы аиҷаҳара илазароуп, аӡәы ихәо азы, ухы иахәо азы мацара ахарџь аҟаҵара. Баша акагьы анымхра.
  6. Аусура бзиа абара, еснагь ауаҩы ихәаша аҟаҵара. Аамҭа баша анымхра: зда ԥсыхәа ыҟам аусқәа рынагӡара.
  7. Амц амҳәара, ахәыцрақәа рыцқьара.
  8. Аиаша адгылара. Ауаа ацәгьара рзымура.
  9. Аҽынкылара. Дыхжәамзароуп.
  10. Ауаҩы ацқьара илазароуп. Игәгьы цқьазароуп, быбыцк иқәимыршәроуп, ицәамаҭәа, иҩны цқьашәқьаӡа иҟазароуп.
  11. Ауаҩы – дуаҩҭынчзароуп. Амаҷ азы игәы ԥиимжәозароуп, акагь злам хьаас имкыроуп.
  12. Ауаҩы дуҩыцқьазароуп, игәы-иԥсы цқьазароуп.
  13. Ауаҩы дыԥхашьаҩызароуп. Бенџьамин Франклин ихаҭа арҭ аԥҟарақәа дрықәныҟәон. Уи ибиографиатә ашәҟәы иануп иара иԥсҭазаара зегьы аиҿкаашьа атәы Есышьыжь Бенџьамин ихы дазҵаауан: «Иарбан ус бзиоу иахьа иҟасҵаша?» ҳәа.

Иара асааҭ хәба рзы дҿыхон, иҽеиҿкааны аусура далагон. Асааҭ 6 рзы Бенџьамин Франклин иусура далгон, анаҩс х-сааҭк интересс имаз аусқәа рыла аицәажәарақәа мҩаԥигон. Ахәылбыҽха, Бенџьамин Франклин ихы дазҵаауан: «Иҟасҵеи иахьа бзиарас?» Нас, асааҭ жәаба рзы дыцәарц дышьҭалон.

Бенџьамин Франклин иабжьгарақәа

[аредакциазура | акод аредакциазура]

Ақәҿиараз иҟаҵатәузеи? Бенџьамин Франклин жәиԥшь урок ҳаиҭоит:

  1. Ишәҳәо аҵкыс, ижәуа еиҳаз.
  2. Иахьа иҟашәҵаша, уаҵәахьы ииашәымган.
  3. Аус анагӡара еснагь шәазхиаз.
  4. Аҽыԥсахрақәа шәыдышәкыла.
  5. Адунеи шьақәгылоуп х-типк ауаа рыла: акагь ҟазымҵо ауаа, аусура иазхио ауаа, ак ҟазҵо ауаа.
  6. Акы ҟазҵо ауаа шәреиуаз.
  7. Баша шәымч нышәымхын.
  8. Агха аҟаҵара шәацәымшәан, урҭ рыда ԥсыхәа ыҟаӡам. Урҭ рырҽеира шәазхәыцла.
  9. Шәааҟәымҵӡакәа шәхы аус адыжәулала. Шәыграқәа шәыриааила.
  10. Аџьабаа жәбала, ақәҿиарақәа шәоууеит.
  11. Шәхы ҭышәҵаала.
  12. Шәхы шәымжьалан.
  13. Шәхьамҵын, шәықәԥала, ақәԥареи агәамчи рыла шәыгәҭакқәа зегьы нашәыгӡар шәылшоит.
  14. Шәҟәыӷаз.