Snouck Hurgronje
Christiaan Snouck Hurgronje (8 buleuën 2 thôn 1857 - 26 buleuën 6 thôn 1936) nakeuh sidroe sarjana Beulanda lam bideueng èleumèe reusam bansa ngon bahsa Oriental (bansa-bansa di timu), seureuta nakeuh peunasihat peumeurèntah kolonial Hindia Beulanda.
Lahé di Oosterhout bak thôn 1857, Snouck nakeuh jeuet keu mahasiswa teologi di Universitas Leiden bak thôn 1874. Snouck jiteurimong gla doktor di Leiden bak thôn 1880 ngon disertasi 'Het Mekkaansche feest' ("Peyasan raya Mekah"). Lheuëh nibak nyan Snouck jeuet keu profesor bak sikula peujabat sipil nanggroe di Leiden bak thôn 1881.
Lam riwayat hudép Snouck, keurija jih nyang that geuingat lé mandum bansa nakeuh keurija seubagoë peunasihat Van Heutsz, tugaih Snouck lam peukara Acèh nakeuh cukôp that meuri bak akhé periode phôn prang Acèh[1], antara thôn 1898-1905, jumeulah masa prang nakeuh bak thôn 1873-1913. Snouck ngon èleumèe bhah Islam ka jirancang strategi nyang signifikan that bak meubantu Beulanda bak jipaksa kuwasa kolonial di nanggroë Acèh. Ngon beunantu bak Snouck Beulanda ka meuhasé jipeuseuleusoë 40 thôn prang lawan Acèh. Kureubeuën nyawong lam prang nyang paléng trép nyang jirasa lé Keurajeuën Beulanda keu saboh nanggroë nyan nakeuh antara 50.000 sampoë 100.000 droe nyang meuninggai ngon na rab si juta droë nyang ceudra.
Snouck fasèh lam meubahsa Arab, bahsa Meulayu, bahsa Acèh ngon bahsa Jawa. Keubit meuphôm cit jih keu agama Islam sampoë ngon jipeugah droejih Islam, bak saboh watee jih dijak meulakèe tamong u Mekkah bak gubernur Keurajeuën Turki Utsmani di Jeddah, meukeusud Snouck nyan teuma geuparéksa le ulama dari Mekkah bak thôn 1884, ngon lheuëh nibak nyan deungon izin nibak ulama Mekkah laju jeuet jitamong u Mekkah bak thôn 1885. Lam peukara nyan Snouck nakeuh sidroe ureuëng cah rot jitamong sarjana barat u Mekkah, meunan keuh meuhat kri nyang jipeulaku le Snouck bah jeuet jitamong u tanoh suci nyan ngon jipeugah droe jih ka Islam ngon jipeuleumah gairah nyang rayeuek lam buet jih ban lagèe Snouck nyan keubit-keubit Islam.
Lam jimeurunoë bhah Acèh Snouck geubantu lé Habib Abdurrahman Azh-Zhahir, sidroë waki keurajeuën Acèh nyang ka jibloë lé Beulanda ngon jaminan hudép di Mekkah. Ngon beunantu nyan keuh èleumèe Snouck keu bhah Acèh keubit get that meucak ban lagèe Snouck nyan ka habéh meuphôm keu cara bak peutalô bansa Acèh lam prang nyan. Lheuëh dari Mekkah Snouck jijak u Hindia Beulanda ngon jikeurija bak diwan manyang kolonial di Batavia.
Bak thôn 1889 Snouck meuhasé jeuet keu profesor Meulayu bak Universitas Leiden ngon raseumi jeuet keu peunasihat bak peumerèntah Keurajeuën Beulanda lam bideuëng kolonial. Snouck na jipeugot teunuléh makalah peukara kri bansa ngon Keurajeuën Acèh nyang bak watèe nyan teungoh meukeubôk prang lawan Beulanda. La'én bak peukara Acèh Snouck ji tuléh cit peukara neuduëk Islam di Hindia Beulanda, seureuta bak peukara sipil kolonial ngon nasionalisme.
Meuhat tugaih nyang meuhasé ngon peureuda prang di Acèh sampoë jeuet Snouck nyan na peungarôh nyang that peunténg lam peumeurèntah kolonial Beulanda. Meunan pih peukara keurija nyan hana that jipakoë lé meunan Snouck jigisa u nanggroë Beulanda bak thôn 1906.
Antara thôn 1891-1892, Snouck jijak u Acèh, di nanggroë nyang teungoh meuprang nyan jih jipeugah nan droejih ngon nan Islam "Haji Abdul Ghaffar", jih jipeugot hubôngan ngon ulama-ulama lam da'irah Acèh. Mandum nyan hana geuthèe lé ureuëng Acèh, sampoë nibak buët nyan lé Snouck ka jipeugot saboh keunarang ngon kri èleumèe nyang jeuët keu cara bak jipeumeuklèh antara ulama ngon ulèe balang di Acèh masa nyan. Buët Snouck nyang la'én nakeuh jipeugot saboh dapeuta ulama Acèh, dapeuta teh ulama nyang peutheun nanggroë ngon jihad, teh ulama nyang satoh bansa Acèh lam bideuëng seumeubeuët mantong meuhat hana that geupeurôh lam seuëh prang Acèh[2].
Ne
[peusaneut | peusaneut asai]- ^ Van Koningsveld, P.S. Snouck Hurgronje's "Izhaar oel-Islam": een veronachtzaamd aspect van de koloniale geschiedenis, (Leiden, 1982)
- ^ Van Koningsveld, P.S. Snouck Hurgronje alias Abdoel Ghaffar: enige historisch-kritische kanttekeningen, (Leiden, 1982)
Peunawôt luwa
[peusaneut | peusaneut asai]- (Inggréh) The Revolt in Arabia