Abraham Kuyper

Abraham Kuyper
Eerste Minister van Nederland
Ampstermyn 1 Augustus 1901 – 17 Augustus 1905
Monarg	Wilhelmina
Voorafgegaan deur	Nicolaas Pierson
Opgevolg deur	Theo de Meester
Persoonlike besonderhede
Gebore	29 Oktober 1837 Maassluis, Nederland
Sterf	8 November 1920 (op 83) Den Haag, Nederland
Politieke party	Anti-Revolusionêre Party
Eggenoot/-note	Johanna Hendrika Schaay
Alma mater	Universiteit van Leiden
Religie	Hervormde Protestant
Handtekening

Abraham Kuyper (ook geskryf as Kuijper) (*29 Oktober 1837, Maassluis - †8 November 1920, Den Haag) was ’n Nederlandse politikus, joernalis, staatsman en teoloog.

Kuyper was die stigter van die Anti-Revolusionêre Party en die stigter van die Vrije Universiteit. Hy het ook bygedra tot die vorming van die Gereformeerde Kerke in Nederland, aan die vernuwing van die Calvinisme en was van 1901 tot 1905 Eerste Minister van Nederland.

Kuyper het die voorman en woordvoerder van die ortodokse vleuel van die Nederlandse protestantisme geword maar die ‘etiese’ en die ‘bevindelike’ gereformeerdes het hulle nie agter hom geskaar nie. Onder sy leiding het die Gereformeerdes baie invloedryk geword sowel in die Nederlandse Hervormde Kerk (na 1892 in hul eie Gereformeerde Kerk) as in die politiek, wat albei in daardie tyd deur die liberales beheer is.

Vir sy ondersteuners, ’n volksdeel wat ook die kleine luyden (eenvoudige mense) genoem is, was Kuyper die gevierde leier. Sy teenstanders op kerklike gebied was veral die moderne-protestante, terwyl hy in die politiek veral teen die liberales en later ook die sosialiste geveg het. Daar is gesê dat Kuyper een hand na die rykes en die ander hand na die armes uitgereik het.

Hy het sy politieke bondgenote in ander Christelike partye gevind, waaronder die Rooms-Katolieke gereken is. Vir die politieke teenstelling tussen Christene en nie-Christene het Kuyper die begrip antitese ontwikkel.

Kuyper se joernalistieke bydra verdien in besonder om vermeld te word. Vir etlike jare was Kuyper hoofredakteur van 'n kerklike (De Herhaut) en 'n politieke (De Standaard) tydskrif.

Sy nagedagtenis bly voortleef binne en buite Nederland. In 2004 is hy genomineer vir die verkiesing van die grootste Nederlander.

Vroeë lewe

Kuyper het tuisonderrig van sy vader, Jan Frederik Kuyper, ’n dominee in die Nederlandse Hervormde Kerk in Hoogmade, Maassluis, Middelburg en Leiden, ontvang. Hy het geen formele primêre skoolopleiding ontvang nie maar het wel sekondêre onderrig aan die Gimnasiun te Leiden ontvang.

In 1855 matrikuleer hy aan die gimnasium en begin hy met sy studie in literatuur, filosofie en teologie aan die Universiteit van Leiden. Hy neem ook Arabies, Armeens en fisika.

In 1862 is hy bevorder tot doktor in teologie op die basis van ’n verhandeling genaamd Disquisitio historico-theologica, exhibens Johannis Calvini et Johannis à Lasco de Ecclesia Sententiarum inter se compositionem (Ondersoek na die teologies-historiese, met ’n aanduiding van Johannes Calvyn en Johannes a Lasco se Kerk van die Samestelling). In die vergelyking van die denkbeelde van Johannes a Lasco het Kuyper ’n duidelike simpatie vir die meer liberale A Lasco getoon. Gedurende sy studies was Kuyper ’n lid van die moderne neigings binne die Nederlandse Hervormde Kerk. Kuyper het as student deur 'n vrysinnige tydperk gegaan, maar het later tot bekering gekom en die gesag van die Skrif met alle mag verdedig.

Nalatenskap

Kuyper se seun prof. H.H. Kuyper (naas regs) in 1924 op reis in Suid-Afrika saam met ds. Derk Rumpff (regs) van die Gereformeerde kerk Pretoria.

Kuyper se politieke sienings en handelinge het die Nederlandse politiek beïnvloed. Sy voorspraak van gelykheid vir geloofsgebasseerde organisasies en instellings het die basis geskep vir die alliansie tussen die Protestante en die Katolieke wat tot op hede die Nederlandse politiek domineer. Een van die huidige partye in Nederland, die Christen-Demokratiese Appèl (CDA), is steeds sterk onder die invloed van Kuyper se sieninge. Sy grootste teologiese handeling, die stigting van die Gereformeerde Kerke in Nederland, is in 2005 ongedaan gemaak met die stigting van die Protestantse Kerk in Nederland wat met die Nederlandse Hervormde Kerk, Gereformeerde Kerke in Nederland en die Evangelies-Lutherse Kerk in die Koninkryk van die Nederlande, verenig het.

In Noord-Amerika het Kuyper se politieke en teologiese sienings ’n noemenswaardige inpak gehad, veral in die Hervormde gemeenskap. Hy word beskou was die vader van die Nederlandse Neo-Calvinisme en het ’n beduidende invloed op die ideë van die filosoof Herman Dooyeweerd gehad. Andere wat deur Kuyper beïnvloed is, sluit in Francis Schaeffer, Cornelius Van Til, Alvin Plantinga, Nicholas Wolterstorff, Albert M. Wolters, Chuck Colson, James Skillen, Stephen Perks, R Tudur Jones, Bobi Jones en in Suid-Afrika vir Totius en Hendrik Gerhardus Stoker.

Instellings wat deur Kuyper beïnvloed is sluit in Cardus (voorheen Die Werknavorsingstigting), Calvin College, Die Clapham-instituut, Dordt College, Instituut vir Christelike Studies, Redeemer Universiteitskollege, Koalisie vir Christelike Uitreik, Covenant College, Die Sentrum vir Openbare Justisie en die Washington Instituut vir Geloof, Roeping & Kultuur. In 2006 is die Hervormde Bybelkollede in Grand Rapids Michigan hernoem ter ere van Abraham Kuyper en is nou Kuyper-kollege.

Benewens Kuyper se diepgaande invloed op Europese Christelik-Demokratiese politiek tot op hede, was sy politieke teologie ook belangrik in die geskiedenis van Suid-Afrika. Akademici het Kuyper se betrokkenheid met die politiek van Suid-Afrika en die leiers van die land nagevors. Sy nalatenskap in Suid-Afrika is bes moontlik selfs groter as in Nederland. In Suid-Afrika het sy Christelik-Nasionale opvatting, gesentreer rondom die identifikasie van die Afrikaner Calvinistiese gemeenskap as die “kern van die nasie”, ’n saamtrekpunt vir die drie susterkerke gevormd gedurende die Tweede Vryheidsoorlog en daarna. Tydens die Tweede Vryheidsoorlog het Kuyper vermoedelik tydens 'n besoek in London beoog om bemiddelingswerk te doen. As Christen-Nasionaliste was Kuyper se aanhangers in Suid-Afrika instrumentaal in die opbou van Afrikaanse kulturele, politieke en ekonomiese instellings om die Afrikaner weer op te nou na die afloop van die oorlog. Een kerninstelling was die Afrikaner Broederbond, ’n anti-Britse organisasie wat se fondasie eksplisiet Christelik-Nasionaal was. Later het die Nasionale Party ook ontstaan.

Kuyper se nalatenskap sluit ’n kleindogter, Johtje Vos, in wat bekend is daarvoor dat sy aan baie Jode skuiling gebied het teen die Nazis, in haar huis in Nederland. Na die afloop van die Tweede Wêreldoorlog het sy na New York verhuis.^[1] Andersyds was Kuyper se seun, professor H.H. Kuyper ’n ondersteuner van die Afrikaners en sy kleinseun het by die Waffen-SS aangesluit waar hy op die Russiese grens oorlede is.

Bibliografie

Kuyper was die outeur van verskeie teologiese en politieke boeke:

• Disquisitio historico-theologica, exhibens Johannis Calvini et Johannis à Lasco de Ecclesia Sententiarum inter se compositionem (Ondersoek na die teologies-historiese, met ’n aanduiding van Johannes Calvyn en Johannes a Lasco se Kerk van die Samestelling; sy verhandeling, 1862)
• Conservatisme en Orthodoxie (1870)
• Het Calvinisme, oorsprong en waarborg onzer constitutionele vrijheden. Een nederlandse gedachte (1874)
• Ons Program (ARP politieke program, 1879)
• Antirevolutionair óók in uw huisgezin (1880)
• Soevereiniteit in eigen kring (1880)
• Handenarbeid (1889)
• Maranatha (1891)
• Het sociale vraagstuk en de Christelijke Religie (1891)
• Encyclopaedie der Heilige Godgeleerdheid (1893–1895)
• Calvinisme (Lesings oor Calvinisme; ses kliplesings wat Kuyper in 1899 by Princeton gehou het)
• The South African Crisis (1900)
• De Gemene Gratie (1902–1905)
• Parlementaire Redevoeringen (1908–1910)
• Starrentritsen (1915)
• Antirevolutionaire Staatkunde (1916–1917)
• Vrouwen uit de Heilige schrift (1897)

Verwysings

1. (en) Hevesi, Dennis. "Johtje Vos, wat baie Jode in die oorlog gered het, sterf op 97," New York Times. 4 November 2007.

Sien ook

• Prof. Jan Kamp