Adigies

 

Adigies Адыгабзэ, aːdəɣabza
Gepraat in:	Rusland  Turkye  Jordanië
Gebied:	Noord-Kaukasus
Totale sprekers:	491 800[1]
Taalfamilie:	Noordwes-Kaukasies  Sirkassies   Adigies
Skrifstelsel:	Cyrilliese alfabet Latynse alfabet Arabiese alfabet
Amptelike status
Amptelike taal in:	Rusland Adigea
Gereguleer deur:	geen
Taalbedreigingstatus
Uitgesterf EXUitgestorwe taal Bedreig CRKrities bedreigde SEErg bedreigde DEBedreigde VUKwesbare    Veilig    NE Nie bedreig nie Dit is 'n kwesbare taal volgens die UNESCO-wêreldatlas van bedreigde tale.
Taalkodes
ISO 639-1:	geen
ISO 639-2:	ady
ISO 639-3:	ady

Adigies (Adigies: Адыгабзэ, adygabze, adəgăbză [aːdəɣabza]), ook bekend as Wes-Sirkassies, is een van die twee amptelike tale van die Republiek van Adigea in Rusland. Die ander is Russies. Dit word deur verskeie stamme van die Adigea-volk gepraat, elk met sy eie dialek. Die mense wat dit praat, noem dit Adygebze of Adəgăbză.

Etniese kaart van die Kaukasus-streek

Daar is blykbaar sowat 128 000 sprekers van die taal in Rusland en sowat 500 000 in die wêreld. Die grootste Adigiessprekende gemeenskap is in Turkye. Dit word ook in Jordanië gepraat. Dit is oral ’n minderheidstaal, ook in Adigea self, waar net sowat 20% van die inwoners dit praat.

Adigies behoort tot die Noordwes-Kaukasiese taalfamilie en is nou verwant aan Kabardies, Oebich, Abchasies en Abazyns. Die taal is ná die Russiese Rewolusie van 1917 gestandaardiseer en gebruik sedert 1938 die Cyrilliese alfabet. Voorheen is ’n Arabies-verwante alfabet en die Latynse alfabet gebruik. Die Latynse alfabet word ook in Turkye gebruik.

Adigies het ’n groot aantal medeklinkers: tussen 50 en 60 in die verskeie dialekte.

Alfabet

А а [aː]	Б б [b]	В в [v]	Г г [ɡ/ɣ]	Гу гу [ɡʷ]	Гъ гъ [ʁ]	Гъу гъу [ʁʷ]	Д д [d]
Дж дж [d͡ʒ]	Дз дз [d͡z]	Дзу дзу [d͡zʷ]	Е е [ja/aj/e]	Ё ё [jo]	Ж ж [ʒ]	Жъ жъ [ʐ]	Жъу жъу [ʒʷ]
Жь жь [ʑ]	З з [z]	И и [jə/i]	Й й [j]	К к [k]	Ку ку [kʷ]	Къ къ [q]	Къу къу [qʷ]
КI кI [t͡ʃ'/k']	КIу кIу [kʷ']	Л л [l]	Лъ лъ [ɬ]	ЛI лI [ɬ']	М м [m]	Н н [n]	О о [o]
П п [p]	ПI пI [p']	ПIу пIу [pʷ']	Р р [r]	С с [s]	Т т [t]	ТI тI [t']	ТIу тIу [tʷ']
У у [w/u]	Ф ф [f]	Х х [x]	Ху ху [xʷ]	Хъ хъ [χ]	Хъу хъу [χʷ]	Хь хь [ħ]	Ц ц [t͡s]
Цу цу [t͡sʷ]	ЦI цI [t͡s']	Ч ч [t͡ʃ]	ЧI чI [t͡ʃ']	Ш ш [ʃ]	Шъ шъ [ʂ]	Шъу шъу [ʃʷ]	Щ щ [ɕ]
Ъ ъ [ˠ]	Ы ы [ə]	Ь ь [ʲ]	Э э [a]	Ю ю [ju]	Я я [jaː]	I [ʔ]	Iу [ʔʷ]

Гь гь [ɡʲ]

Кь кь [kʲ]

Кхъ кхъ [qχ]

Кхъу кхъу [qχʷ]

СӀ сӀ [s']

ФӀ фӀ [f']

Чу чу [t͡ʃʷ]

ЩӀ щӀ [ɕ']

Verwysings

1. (en) "Ethnologue: Languages of the World, Seventeenth edition, Adyghe". Ethnologue. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 14 April 2020. Besoek op 22 Augustus 2020.

Eksterne skakels

• Adigiese alfabet
• Adigies en Cyrillies Geargiveer 27 Augustus 2009 op Wayback Machine
• Ethnologue: Adigies
• Adigiese transliterasie

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Adigies.

• 

  Hierdie artikel is vertaal vanuit die Engelse Wikipedia