Alexis Clairaut

Alexis Clairault
Geboortenaam	Alexis Claude de Clairault
Gebore	13 Mei 1713 Parys, Frankryk
Oorlede	17 Mei 1765 (op 52) Parys, Frankryk
Nasionaliteit	Frankryk
Vakgebied	Wiskunde
Bekend vir	Clairaut se vergelyking

Alexis Claude de Clairault (of Clairaut) (13 Mei 1713 – 17 Mei 1765) was 'n Franse wiskundige en denker.

Clairault is in Parys gebore waar sy vader, Jean-Baptiste Clairaut, 'n wiskundeonderwyser was. Hy was 'n wonderkind — op twaalfjarige ouderdom het hy 'n verhandeling oor vier meetkundige krommes geskryf en onder sy vader se leiding het hy so snel vooruitgang gemaak in die veld dat hy teen hy dertien jaar oud was 'n verslag oor die eienskappe van vier krommes wat hy ontdek het by die Académie française voorgelees. Toe hy nog maar sestien was het hy 'n verhandeling, Recherches sur les courbes a double courbure, oor kronkelende krommes voltooi wat met die publikasie daarvan in 1731 sy toelating tot die Franse Akademie vir Wetenskappe verseker het al was hy op agtien jonger as die minimum wetlike ouderdom.

In 1736 het hy saam met Pierre Louis Maupertuis deelgeneem aan 'n ekspedisie na Lapland met die doel om 'n lengtegraad graad te skat. Met sy terugkeer het hy sy verhandeling Théorie de la figure de la terre (1743) gepubliseer. In die werk het hy die teorema voorgestel wat as Clairaut se teorema bekendstaan, wat gravitasie op die punte van 'n roterende ellipsoïede verbind het met die samepersing en sentrifugale krag by die ewenaar.

In 1741 het Clairault op 'n wetenskaplike ekspedisie vertrek wat daarop gemik was om die lengte van 'n meridiaan graad op die Aarde se oppervlak te meet. Met sy terugkeer in 1743 het hy sy Théorie de la figure de la terre gepubliseer. Dit was geskoei op 'n artikel van Colin Maclaurin wat aangetoon het dat 'n massa homogene vloeistof wat om 'n lyn deur die massamiddelpunt daarvan gewentel word onder wederkerige aantrekking van sy partikels, die vorm van 'n sferoïed aanneem. Hierdie werk van Clairault het heterogene sferoïedes behandel en bevat die bewys van sy formule vir die versnellende effek van gravitasie in 'n plek met breedtegraad. In 1849 het Stokes aangetoon dat dieselfde resultaat gegeld het wat ook al die interne samestelling of digtheid van die Aarde, gegee dat die oppervlak 'n sferoïede in ekwilibrium met klein elliptisiteit is.

Hy het 'n vernuftige benaderde oplossing van die probleem van drie liggame ontwikkel. In 1750 het hy die prys van die Sint Petersburg Akademie verwerf vir sy essay Théorie de la lune (Teorie oor die maan); en in 1759 het hy die perihelium van Halley se komeet bereken.

Die Théorie de la lune is streng Newtonisties van aard. Dit bevat die verduideliking van die beweging die apsis wat sterrekundiges te vore verbyster het, en wat Clairault aanvanklik as so onverklaarbaar gesien het dat hy op die punt gestaan het om 'n nuwe hipotese oor die wet van aantrekking te publiseer toe hy die gedagte by hom opgekom het om die benadering tot die derde orde deur te voer waarmee hy gevind het dat die resultaat in ooreenstemming met die waarnemings was. Dit is in 1754 deur 'n aantal maantabelle gevolg. Clairault het vervolgens verskeie artikels oor die wentelbaan van die Maan, en die beweging van komete soos beïnvloed deur die perturbasie van die planete gepubliseer, in besonder oor die pad van Halley se komeet.

Sy groeiende gewildheid het naderhand sy wetenskaplike werk belemmer. Hy is in 1765 op twee-en-vyftig in Parys oorlede.

Verwysings

• Grier, David Alan, When Computers Were Human Geargiveer 21 Augustus 2006 op Wayback Machine, Princeton University Press, 2005. ISBN 0-691-09157-9.

Eksterne skakels

Wikimedia Commons bevat media in verband met Alexis Clairault.

• Chronologie de la vie de Clairaut (1713-1765)
• O'Connor, John J; Edmund F. Robertson "Alexis Clairaut". MacTutor History of Mathematics archive.