Alvar Aalto
Alvar Aalto
Finse argitek en ontwerper
Skool
Moderne Internasionale Argitektuur
Beduidende projekte
Tegniese Universiteit in Helsinki
Aalto-woonstelgebou in Bremen, Duitsland
Finlandia-konsertsaal, Helsinki
Ontwerpkuns
Teewa
Toekennings en pryse
Royal Gold Medal for Architecture (Verenigde Koninkryk) in 1957
Goue medalje van die American Institute of Architects (VSA) in 1963
Hugo Alvar Henrik Aalto (* 3 Februarie 1898 in Kuortane; † 11 Mei 1976 in Helsinki) was 'n Finse argitek en ontwerper. Vanweë sy beduidende bydraes tot die klassieke moderne boukuns word na hom in Skandinawië soms as die "Vader van modernisme" verwys. Alvar Aalto word as die beduidendste Finse argitek van die 20ste eeu en as een van die invloedrykste ontwerpers van meubels en ander gebruiksvoorwerpe beskou.
Aalto het streeksgebonde en kulturele tradisies op 'n estetiese manier met organiese vormtaal verbind.[1] Hy het steeds gepoog om sy ontwerpe by die spesifieke behoeftes van mense aan te pas, waarby hy sy eie idees van funksionalisme en plastiese vorme verwesenlik het.[2]
Aalto se werk sluit argitektuur, meubels, tekstiele en glasware in. Sy vroeë loopbaan is onlosmaaklik verbind aan Finland se groot ekonomiese opswaai en vinnige industrialisering tydens die eerste helfte van die 20ste eeu – baie van sy klante was nyweraars, waaronder die Ahlström-Gullichsen-gesin.[3]
Biografie
[wysig | wysig bron]Lewe
[wysig | wysig bron]Alvar Aalto is in die Wes-Finse dorp Kuortane as die seun van Johan Henrik Aalto, 'n Finssprekende landopmeter, en sy vrou Selly (Selma) Matilda (née Hackstedt), 'n posmeesteres, gebore. Toe Aalto vyf jaar oud was, het die gesin eers na Alajärvi en later na Jyväskylä in Sentraal-Finland verhuis. Aalto het by die Jyväskylä-liseum skoolgegaan waar hy in 1916 ook sy skoolloopbaan voltooi het. In 1916 het hy by die Tegniese Universiteit van Helsinki ingeskryf en in 1921 sy graad in argitektuur behaal. Twee jaar lank het hy in verskillende Europese argitekteburo's gewerk om praktiese ervarings op te doen.[4]
In 1923 het hy na Jyväskylä teruggekeer waar hy sy eerste argitekteburo geopen het. In die volgende jaar het hy met sy kollega Aino Marsio getrou. Hul wittebroodsdae in Italië het hulle 'n hegte intellektuele band met die leefwyse en kultuur van die Mediterreense lande gesmee wat vir die res van sy lewe 'n beduidende rol in Aalto se werk gespeel het. Hul twee kinders, 'n dogter (Johanna "Hanni" Alanen) en 'n seun (Hamilkar) is respektiewelik in 1925 en 1928 gebore.
In 1927 het Aalto sy ateljee na Turku in Suidwes-Finland verskuif en sy samewerking met die argitek Erik Bryggman begin. In 1933 is die argitekteburo na Helsinki verskuif. In die stadsdeel Munkkiniemi het die Aaltos tussen 1935 en 1936 'n gemeenskaplike kantoorhuis vir hulself gebou. Hierdie huis is later deur 'n doelgerig ontwerpte kantoor vervang wat tussen 1954 en 1956 in dieselfde buurt ontstaan het.
In 1949 is Aino Aalto aan kanker oorlede. Drie jaar later het Alvar met die argitek Elissa Mäkiniemi († 1994) getrou wat as assistent in sy kantoor werksaam was. Nadat Alvar en Aino Aalto reeds in 1926 'n somerhuis, Villa Flora, vir hulself in Alajärvi ontwerp en gebou het, het Alvar in 1952 'n nuwe somerhuis, die sogenaamde Eksperimentele Huis, vir homself en sy nuwe vrou in die Sentraal-Finse dorp Muuratsalo ontwerp en opgerig. Alvar Aalto is op 11 Mei 1976 in Helsinki oorlede.
Loopbaan
[wysig | wysig bron]Alhoewel na Alvar Aalto soms as een van die eerste en invloedrykste argitekte van die Nordiese modernisme verwys word, lei noukeurige ondersoek van historiese feite tot die slotsom dat Aalto – 'n onbestrede pionier in sy tuisland Finland – persoonlike kontakte met ander pioniers in Swede opgebou het – waaronder Gunnar Asplund en Sven Markelius – en hulle voorbeeld gevolg het. 'n Gemeenskaplike kenmerk van die loopbane van hierdie generasie van Nordiese argitekte was dat hulle nog 'n opleiding in die klassieke style van boukuns ontvang en hulle ontwerpe derhalwe aanvanklik in die tradisie van die sogenaamde Nordiese Klassisisme gestaan het. Hierdie stroming word as 'n reaksie op die vroeër oorheersende Nasionaalromantiese styl beskou. Eers in die 1920's het die jong Skandinawiese argitekte in die rigting van die Modernistiese styl beweeg.
In Aalto se werk is hierdie nuwe oriëntasie in sy ontwerp van die biblioteek in Vyborg (Fins: Viipuri) verwesenlik wat tussen 1927 en 1935 ontstaan het. Aalto het vir die argitektoniese kompetisie, wat in Vyborg gehou is, oorspronklik 'n klassieke ontwerp ingedien wat min ooreenkomste getoon het met die Modernistiese biblioteekgebou wat uiteindelik gebou is. Nogtans verduidelik die biblioteek Aalto se humanistiese benadering: die binnenshuise ontwerp word oorheers deur natuurlike materiale, warm kleure en golwende lyne. Die verwesenliking van die Viipuri-projek het as gevolg van finansiële moeilikhede en die verskuiwing van die bouplek agt jaar geneem. Aalto het in hierdie tydperk ook die Turun Sanomat-gebou (1929–1930) en die Paimio-sanatorium vir tuberkulose-pasiënte (1929–1933) ontwerp.
Die ontwerp vir die dagblad Turun Sanomat weerspieël as eerste gebou Aalto se toewyding aan die Modernistiese styl wat vervolgens met die Paimoi-sanatorium en die voortlopende ontwerp vir die biblioteek in Viipuri voortgesit is. Alhoewel die Turun Sanomat-gebou en die Paimio-sanatorium as suiwer modernistiese ontwerpe beskryf kan word, gee hulle ook 'n eerste aanduiding van Aalto se ontevredenheid met 'n suiwer modernistiese benadering en sy eksperimente met 'n meer gewaagde sintetiese houding.
As 'n lid van die Congrès Internationaux d'Architecture Moderne (CIAM) het Aalto in 1929 die tweede kongres in Frankfurt en die vierde kongres in Athene in 1933 bygewoon waar hy sterk vriendskapsbande met László Moholy-Nagy en Sigfried Giedion gesmee. Gedurende hierdie periode het hy met sy ontwerpe noukeurig die voorbeeld van die hoofdryfkrag agter die nuwe Modernistiese beweging, Le Cobusier, gevolg.
Eers met die voltooiing van die Paimio-sanatorium in 1929 en die Viipuri-biblioteek in 1935 het Aalto se werk vir die eerste keer wêreldwye aandag getrek. In die Verenigde State het sy reputasie danksy die positiewe reaksies, wat sy ontwerp vir die Finse Pawiljoen by die New Yorkse Wêreldtentoonstelling in 1939 uitgelok het, 'n groot hupstoot gekry. Die bekende Amerikaanse argitek Frank Lloyd Wright het die pawiljoen as die "werk van 'n genius" beskryf.
Met sy insluiting by die tweede uitgawe van Sigfried Giedion se invloedryke book oor Modernistiese argitektuur, Space, Time and Architecture: The growth of a new tradition (1949), is Aalto se internasionale reputasie verstewig. Aan Aalto se werk is in hierdie boek meer aandag geskenk as aan enige ander Modernistiese argitek, insluitende Le Corbusier. By die analise van Aalto se ontwerpe het Giedion die klemtoon veral op eienskappe gelê wat van regstreekse funksionaliteit afwyk, soos stemming, atmosfeer, intensiteit van lewe en selfs "nasionale karaktertrekke" - volgens Giedion sou "Finland saam met Aalto wees, waarheen hy ook sou gaan".
Sy groter internasionale bekendheid het aan Aalto ook opdragte buite Finland besorg. In 1941 het hy 'n uitnodiging aanvaar om as gasprofessor aan die Massachusetts Institute of Technology (MIT) in die VSA te werk. Met die oog op die Tweede Wêreldoorlog, wat in hierdie periode gewoed het, het Aalto se studente by die ontwerp van kleinskaalse lae-koste-behuising vir die heropbou van die oorlogsverwoeste Finland betrokke geraak.
Gedurende sy werk aan die MIT het Aalto die studente-slaapsaal ontwerp wat in 1948 as die eerste gebou in Aalto se baksteen-periode voltooi is. Aalto het hierdie boumateriaal, wat oorspronklik vir die Baker House gebruik is om die universitêre Ivy league-tradisie aan te dui, ná sy terugkeer na Finland ook in verskeie sleutelgeboue ingespan, waaronder 'n aantal geboue vir die kampus van die nuwe Tegniese Universiteit van Helsinki wat vanaf 1950 ontstaan het, die raadsaal van Säynatsalo (1952), Helsinki se Pensioene-instituut (1954), Helsinki se Kultuurhuis (1958) asook sy eie somerhuis, die sogenaamde Eksperimentele Huis in Muuratsalo (1957).
In die vroeë 1960's en 1970's was Aalto tot en met sy afsterwe in 1976 by sleutelwerke in Helsinki betrokke, waarvan die grootskaalse herontwerp vir die ongebruikte terrein naby Töölö-baai in Helsinki se middestad en die uitgestrekte opstelterreine die belangrikstes was. Aan sy kante het Eliel Saarinen beduidende geboue soos die Nasionale Museum en die hoofstasie van Helsinki ontwerp.
In sy ontwerp vir die middestad het Aalto 'n lyn van afsonderlike geboue met marmerfasades langs die baai voorgestel wat verskillende kulturele instellings sou huisves, waaronder 'n konsertsaal, 'n operahuis, die Museum vir Argitektuur en die hoofkwartier van die Finse Akademie. Sy planne het uitgestrek tot die Kamppi-distrik waar 'n reeks van hoë kantoorblokke opgerig sou word. Aalto het sy ontwerpe in 1961 vir die eerste keer bekend gestel, tog het hy in die vroeë 1960's nog talle wysigings aangebring.
Slegs twee fragmente van die groot plan is ooit verwesenlik – die Finlandia-konsertsaal (1976) langs die Töölö-baai en 'n kantoorgebou vir Helsinki se elektrisiteitsmaatskappy in die Kamppi-distrik (1975). Aalto het die vormtaal van geometriese roosters, wat aan werke van die Duitse argitek Ludwig Mies van der Rohe herinner, ook by ander projekte in Helsinki ingespan, soos die Enso-Gutzeit-gebou (1962), die akademiese boekhandel Stockmann (1962) en die SYP-bank-gebou (1969).
Werke
[wysig | wysig bron]
Tydens sy loopbaan as argitek het Alvar Aalto 'n ontwikkeling deurgemaak waartydens hy sy oorspronklike Nordies-Klassieke boustyl eers na 'n puristiese Modernisme volgens die Internasionale Styl en uiteindelik na 'n meer persoonlike, sintetiese en idiosinkratiese Modernisme verander. Sy aktiwiteite as ontwerper het van grootskaalse stadsbeplanning en argitektuur tot binnenshuise ontwerp, die ontwerp van meubels en glasware en skildery gestrek.
Volgens beramings het Aalto tydens sy loopbaan meer as 500 geboue ontwerp waarvan sowat 300 merendeels in Finland gebou is. 'n Kleiner aantal projekte is in die Verenigde State, Duitsland, Italië en Frankryk voltooi.[5]
Aalto het beweer dat hy sy skilderye nie as individuele kunswerke geskep het nie, maar as deel van sy proses van argitektoniese ontwerp. Baie van sy kleinskaalse "beeldhou"-eksperimente met hout is verder ontwikkel tot groter argitektoniese besonderhede en vorme. Hierdie eksperimente het ook tot 'n aantal patente gelei – in 1932 het hy byvoorbeeld 'n nuwe vorm van geboë laaghout uitgevind.
Sy eksperimentele metode is deur sy ontmoetings met verskeie lede van die Bauhaus-kunsskool beïnvloed, veral László Moholy-Nagy met wie hy in 1930 kennis gemaak het. Aalto se meubels is in 1935 in Londen vertoon en baie goed ontvang deur kritici. Om tred te hou met die verbruikersvraag het Aalto saam met sy vrou Aino, Maire Gullichsen en Nils-Gustav Hahl in dieselfde jaar 'n onderneming, Artek, gestig. Glasware, wat deur Aino en Alvar Aalto ontwerp is, word deur die Finse glasvervaardiger Iittala geproduseer.
Verwysings
[wysig | wysig bron]- Hierdie artikel, of gedeeltes daarvan, is uit die volgende Wikipedia-artikel vertaal: Alvar Aalto
- ↑ Hasan-Uddin Khan: Weltarchitektur – International Style. Architektur der Moderne von 1925 bis 1965. Keulen: Taschen 2009, bl. 214
- ↑ Jan Gympel: Geschichte der Architektur. Von der Antike bis heute. Königswinter: Könemann/Tandem 2005, bl. 115
- ↑ Architecture.sk
- ↑ Ulrich Quack: Großmeister der klassisch-modernen Architektur – Alvar Aalto. In: Finnland. Keulen: DuMont 1997, bl. 234
- ↑ Göran Schildt: Alvar Aalto. A life's work: Architecture, Design and Art. Helsinki: Otava 1994
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]Normdata  |
|
|---|