Andrianjaka Razakatsitakatrandriana

Andrianjaka Razakatsitakatrandriana
Koning van Imerina
Regeer c. 1670-1675
Dinastie Hova
Voorganger Andriantsimitoviaminandriandehibe
Opvolger Andriamasinavalona
Gebore Analamanga
Eggenotes Ravololontsimitovy
Rafoloarivo
Kinders Vier seuns
Ses dogters
Vader Andriantsimitoviaminandriandehibe
Moeder Ramahafoloarivo

Andrianjaka Razakatsitakatrandriana, of Andrianjakatsitakatrandriana, was van omstreeks 1670 tot 1675 koning van die Koninkryk Imerina op die plato van Madagaskar. Hy het die troon bestyg ná die dood van sy pa, koning Andriantsimitoviaminandriandehibe. Hy is in Analamanga gebore as Lamboritakatra, sy pa se oudste seun. Hy het tydens sy pa se bewind reeds regeer oor Antananarivo en die grond wes daarvan, insluitende Ambohidrabiby, asook Ambohimanga en streke in die noorde.[1] Hoewel sy jonger broer Andrianjakanavalondambo ’n groter talent getoon het vir wyse leierskap, is Andrianjakatsitakatrandriana gekies om sy pa op te volg ná dié se dood omstreeks 1670.[2] In 1675 het die adellikes hom van die troon gesit ten gunste van sy jonger broer.[3]

Bewind

[wysig | wysig bron]

Andrianjakatsitakatrandriana was twee keer getroud: met Ravololontsimitovy van die Andriantsimitoviaminandriandehibe-clan en Rafoloarivo van die Andriamanjakatokana-clan. Hy het vier seuns en ses dogters gehad.[1] Sy jonger broer het tydens sy bewind in Alasora gewoon.[2]

Die koning se raadgewer het die dorpie Andohalo afgebrand en sy opvolger het die terrein in ’n openbare plein omskep.

As koning was Andrianjakatsitakatrandriana koppig en het hy ’n gebrek aan gesonde verstand getoon.[2] Nadat hy ’n paar jaar lank regeer het, was daar wydverspreide ontevredenheid. ’n Gerespekteerde politieke raadgewer en lid van die adellike klas met die naam Andriamampandry het besluit om al twee broers te ondersoek en die mense aan te spoor om ’n verandering in leierskap te steun. Hy het die koning besoek en iets gevra om te eet, maar Andrianjakatsitakatrandriana het beweer het geen kos beskikbaar gehad nie. Toe hy vertrek, het Andriamampandry die koning gevra hoeveel harte hy het, waarop die koning geantwoord het net een. Andriamampandry het prins Andrianjakanavalondambo daarna besoek. Dié het gesê hoewel dit die koning se reg is om gasvryheid teenoor Andriamampandry te betoon, sal hy sy maaltyd met die adellike deel. Andriamampandry het die prins daarna gevra hoeveel harte hy het, en die prins het geantwoord hy het twee.[4]

Drie weergawes van die daaropvolgende gebeure is aangeteken in die middel-19de-eeuse Tantara ny Andriana eto Madagasikara, die eerste dokument oor die Merina se mondelinge geskiedenis. In die een weergawe het Andriamampandry aan die volk sy ondervinding vertel en verduidelik hoe selfsugtig iemand met een hart is teenoor die gulhartigheid van iemand met twee harte. ’n Man met die naam Andriamanalina het hom daarna voorgekeer en aangebied om die volk se kommer aan die koning oor te dra. Die twee mans het na die paleis gereis en Andriamanalina het ’n oudiënsie gevra. Toe ’n dienaar vra hoekom hy die koning wou sien, het Andriamanalina ’n lang veroordeling uitgespreek en vertrek. Die koning het die veroordeling daarna met Andriamampandry bespreek en dié het aan die monarg verduidelik die mense is ontevrede met hom. Hy het hom aangeraai om die paleis te verlaat. Die koning het dit gedoen, terwyl sy jonger broer na die paleis vertrek het.[4]

Ná die koning se vertrek het Andriamampandry die dorpie Andohalo, net buite die paleis se mure, afgebrand. Toe die koning later terugkeer, het hy gesien die dorpie is afgebrand en dat sy jonger broer die paleis beset het onder ’n nuwe naam, Andriamasinavalona. Hy het daarna na die Koninkryk Boina gevlug en ’n paar soldate daar probeer oorreed om hom te help om die paleis terug te neem. Hulle het hom egter tydens die reis verlaat. Die koning het alleen na die paleis teruggekeer en hom aan sy broer oorgegee. Dié het hom na die dorpie Ankadimbahoaka gestuur om vir die res van sy lewe daar te gaan woon.[4]

Dood

[wysig | wysig bron]

Andrianjakatsitakatrandriana is in Ankadimbahoaka dood en is in Ambohimanatrika begrawe. Die terrein van die afgebrande Andohalo is hernoem na Ambohimanoro ("Gebrande Heuwel") en was verbode vir alle daaropvolgende monarge van Imerina.[4]

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ 1,0 1,1 Buyers, Christopher. "The Royal Arc". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 29 April 2020. Besoek op 27 Januarie 2011.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Callet (1908), pp. 532-534
  3. ↑ Rasamuel (2007), p. 218
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Callet (1908), pp. 535-537

Bibliografie

[wysig | wysig bron]
  • Callet, François (1972) [1908]. Tantara ny andriana eto Madagasikara (histoire des rois) (in Frans). Antananarivo: Imprimerie catholique.
  • Rasamuel, David (2007). Fanongoavana: une capitale princière malgache du XIVe siècle. Antananarivo: Arguments. ISBN 978-2-7592-0066-5.

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]