Andries Waterboer

Andries Waterboer
Andries Waterboer
Andries Waterboer met sy seuns
Kaptein van die Griekwas
Ampstermyn
20 Desember 1820 – 1852
Opgevolg deur Nicolaas Waterboer
Persoonlike besonderhede
Gebore 1789
Sterf Desember 1852

Andries Waterboer (1789 – Desember 1852) was 'n leier (kaptein) van die Griekwas in Suid-Afrika.

Biografie

[wysig | wysig bron]

Waterboer was 'n volbloed Boesman (San) wat as weeskind deur die Griekwas opgevoed is. Hy was geletterd en boesem die respek van sy onderdane in deur ongeletterde boesmans in Griekwaland-Wes te onderrig.

In 1815 neem hy aan die Hartenaaropstand teen kapteins Adam Kok II en Barend Barends deel. Daar was ontevredenheid omdat dié kapteins nie genoeg weerstand teen Kaapse planne gebied het om jong Griekwamanne in die sogenaamde Hottentotte-regiment dienspligtig te maak nie. In 1816 verlaat Kok en Barends Griekwastad en op 20 Desember 1820 is Waterboer tot kaptein verkies. Sy posisie is deur die Kaapkolonie erken. Griekwaland-Wes is in vier gebiede verdeel: Griekwastad en die omliggende streke kom in Waterboer se besit en is Waterboersland genoem. Waterboer het in 'n "paleis" gewoon, wat in werklikheid 'n huis met ses kamers was.

Vanaf 1819 is Griekwaland-Wes deur die Bergenaars ('n plunderende Griekwavolk uit die berge) geterroriseer. Die Kaapkolonie skenk jaarliks ammunisie aan Waterboer om die Bergenaars in toom te hou. In 1823 wen Waterboer, Cornelius Kok II, Adam Kok II, en Barend Barends die Slag by Dithakong, waardeur die Griekwas die terreur van die Mfecane gespaar bly. Die jaar daarop kom Cornelius Kok II in konflik met sy broer Adam Kok II en die Bergenaars, wat hy saam met Waterboer naby Fauresmith verslaan. Kok se volgelinge is egter aan die Bergenaars se kant. Om sy leierskap te behou verbreek hy bande met Waterboer, wat weer 'n nuwe territoriale konflik oplewer. Adam Kok II dien as vredesbemiddelaar en 'n grens is tussen Waterboer se Griekwastad en Cornelius Kok se Campbell vasgestel.

In 1827 stel Waterboer ses Bergenaar-leiers tereg, waarna die Bergenaars Griekwastad met meer as 'n duisend man beleër. Vanweë interne konflikte tussen die Bergenaars misluk die offensief, maar die posisie van Waterboer en Griekwaland-Wes is verswak.

Na die dood van Adam Kok II ontstaan 'n opvolgingstryd tussen sy seuns: Abraham Kok, gesteun deur Cornelius Kok II, en Adam Kok III, gesteun deur Waterboer. Die klein burgeroorlog is deur Adam Kok III gewen en Cornelius Kok II is as kaptein afgesit, maar in die praktyk het weinig verander.

Waterboer is in Desember 1852 oorlede en is deur sy seun Nicolaas Waterboer opgevolg.

Literatuur

[wysig | wysig bron]