Anorexia nervosa


Anorexia nervosa
Klassifikasie en eksterne bronne
"Miss A", afgebeeld in 1866 en na behandeling in 1870. Uit die gepubliseerde mediese geskrifte van sir William Gull.
"Miss A", afgebeeld in 1866 en na behandeling in 1870. Uit die gepubliseerde mediese geskrifte van sir William Gull.
ICD-10 F50.0-F50.1
ICD-9 307.1
OMIM 606788
DiseasesDB 749
MedlinePlus   000362
eMedicine emerg/34med/144
MeSH D000856
Mediese waarskuwing

Anorexia nervosa (of anoreksie)[1] is 'n eetsteuring wat deur 'n lae gewig, vrees om gewig op te tel, 'n desperate begeerte om maer te wees, en voedselbeperking gekenmerk word.[2] Baie mense met anoreksie beskou hulleself as oorgewig, selfs al is hulle in werklikheid ondergewig.[2][3] Hulle weeg hulleself gereeld, eet net klein hoeveelhede, en eet net sekere kosse. Sommige oefen oormatig, forseer hulleself om te braak of gebruik lakseermiddels om gewigsverlies te bevorder. Komplikasies kan osteoporose, onvrugbaarheid en hartskade insluit.[2] Vroue sal dikwels ophou menstrueer.[4]

Tekens en simptome

[wysig | wysig bron]
Die rug van 'n persoon met anoreksie

Anorexia nervosa is 'n eetsteuring gekenmerk deur pogings om geiwg (massa) te verloor, soms ten aanskoue van die dood. 'n Persoon met anorexia nervosa kan verskeie tekens en simptome van wisselende erns toon, maar dis nie altyd waarneembaar nie.[5]

Anorexia nervosa, en die wanvoeding wat met selfopgelegde verhongering gepaard gaan, kan komplikasies in al die hooforgaanstelsels in die liggaam veroorsaak.

Simptome kan die volgende insluit:

  • Versuim om 'n normale liggaamsmassa-indeks te handhaaf
  • Amenorree, 'n simptoom wat ná langdurige massaverlies voorkom; veroorsaak met menstruasie wat ophou, hare wat bros word, en die vel wat geel en ongesond word
  • Vrees vir selfs die mees geringe massatoename; alles moontlik word gedoen om dit te vermy[6]
  • Vinnige, drastiese massaverlies tot minstens 15% onder die normale liggaamsmassa[7]
  • Lanugo: sagte, fyn hare wat op die gesig en liggaam groei[8]
  • Obsessie met kalorieë en vetpersentasie van voedsel
  • Beheptheid met kos, resepte, of kosmaak; berei oordadige etes vir ander, maar eet dit nie self nie
  • Kosbeperkings ondanks die feit dat hulle ondermassa is
  • Kosrituele soos om hulle kos in klein stukkies te sny, te weier om voor ander te eet, kos weg te steek of uit te gooi
  • Suiwering: Gebruik lakseermiddels, dieetpille of waterpille; selfveroorsaakte braking.
  • Oormatige oefening[9] insluitend mikro-oefeninge, soos om klein, aanhoudende bewegings met vingers of tone te maak[10]
  • Persepsie van die self as oorgewig ten spyte van die feit dat ander vir hulle sê dat hulle te maer is
  • Onvermoë om koue te hanteer en kla dikwels dat hulle koud kry; liggaamstemperatuur kan daal (hipotermie) in 'n poging om energie te bewaar[11]
  • Hipotensie of ortostatiese hipotensie
  • Bradikardie of tagikardie
  • Depressie
  • Afsondering: kan vriende en familie vermy; onttrek hulleself en word selfs geheimsinnig
  • Abdominale distensie
  • Halitose (as gevolg van braking of ketose weens uithongering)
  • Droë vel en hare; hare wat uitval
  • Chroniese moegheid[6]
  • Vinnige gemoedskommelings

Geassosieerde probleme

[wysig | wysig bron]

Obsessief-kompulsiewe steuring (OKS) en obsessief-kompulsiewe persoonlikheidsteuring (OKPS) is hoogs komorbied met anoreksie.[12] Die oorsaaklikheid tussen persoonlikheidsteurings en eetsteurings is egter nog nie volledig vasgestel nie. Ander komorbiede toestande sluit in: depressie,[13] alkoholisme,[14] grenslyn- en ander persoonlikheidsteurings,[15][16] angssteurings,[17] aandaggebrek-hiperaktiwiteitsteuring[18] en liggaamsdismorfiese steuring.[19] Depressie en angs is die mees algemene komorbiede toestande,[20] en depressie word met 'n swakker prognose geassosieer.[20]

Outismespektrumsteurings kom meer algemeen by mense met eetversteurings as by die algemene bevolking voor.[21]

Oorsake

[wysig | wysig bron]

Daar is bewyse vir biologiese, sielkundige

, ontwikkelings-, en sosiokulturele risikofaktore, maar die presiese oorsaak van eetsteurings is onbekend.[22]

Biologies

[wysig | wysig bron]
Disregulering van die serotonienbane hou verband met die etiologie, patogenese en patofisiologie van anorexia nervosa.[22]

Vroeë teorieë oor die oorsaak van anoreksie het dit aan seksuele misbruik van kinders of disfunksionele gesinne gekoppel;[23][24] bewyse is egter teenstrydig, en deeglik beplande navorsing word benodig.[22] Die vrees vir kos word sitofobie[25] genoem en vorm deel van die differensiële diagnose.[26][27] Ander sielkundige oorsake van Anoreksie sluit in 'n lae selfbeeld, die gevoel dat 'n persoon nie beheer het nie, depressie, angs en eensaamheid.[28] Groepsdruk en konstante druk van die media en ander mense kan tot 'n lae selfbeeld en ander sielkundige simptome lei, en veroorsaak eetversteurings soos anoreksie.[29]

Diagnose

[wysig | wysig bron]

'n Diagnostiese assessering sluit die persoon se huidige omstandighede, biografiese geskiedenis, huidige simptome en familiegeskiedenis in. Verder behels dit ook 'n ondersoek van die individu se geestestoestand waar daar veral op sienings van gewig en eetpatrone gefokus word.

DSM-5

[wysig | wysig bron]

In die jongste weergawe van die Diagnostiese en Statistiese Handleiding van geestesversteurings (DSM 5) word Anorexia nervosa onder Voeding- en Eetsteurings geklassifiseer.

Subtipes

[wysig | wysig bron]

Daar is twee subtipes van AN:[30][31]

  • Ooreet-/suiweringstipe: die individu ooreet of toon suiweringsgedrag as 'n manier om gewig te verloor.[31] Dit verskil van bulimia nervosa met betrekking tot die individu se massa. 'n Persoon met ooreet-/suiweringstipe anorexia handhaaf nie 'n gesonde of normale massa nie, maar is aansienlik ondergewig. Aan die ander kant kan persone met bulimia nervosa soms oorgewig wees.[6]
  • Beperkende tipe: persone se voedselinname is beperk en hulle vas, drink dieetpille of oefen as 'n manier om massa te verloor;[30] hulle kan oormatig oefen om massa af te hou of massatoename te voorkom, en sommige individue eet net genoeg om aan die lewe te bly.[6][30]

Behandeling

[wysig | wysig bron]

Daar bestaan nie afdoende getuienis dat enige spesifieke behandeling vir anorexia nervosa beter as ander is nie; daar is egter genoeg getuienis dat vroeë intervensie en behandeling meer effektief is.[32] Behandeling van anorexia nervosa fokus op drie hoofareas.

  • Die herstel van 'n persoon se gesonde massa;
  • Die behandeling van die sielkundige steurings wat met die siekte verband hou;
  • Die vermindering of uitskakeling van gedrag of gedagtes wat oorspronklik tot die eetsteuring gelei het.[2]

Hoewel daar in die eerste plek op die herstel van 'n persoon se massa gefokus word, behels optimale behandeling ook gedragsverandering.[33] Daar bestaan getuienis dat hospitalisasie 'n nadelige invloed op die langtermynuitkoms kan hê.[34]

Psigoterapie vir individue met anorexia nervosa is uitdagend aangesien hulle waarde daaraan heg om maer te wees, en graag in beheer wil bly en verandering weerstaan.[35] Sommige studies toon dat gesinsterapie vir adolessente met anorexia nervosa beter as individuele terapie is.[36]

Dieet

[wysig | wysig bron]

Eetgewoontes is die noodsaaklikste faktor waaraan daar by mense met anorexia nervosa gewerk moet word, en elke persoon se dieet moet by sy/haar behoeftes aangepas word. Voedselverskeidenheid en die insluiting van kossoorte met 'n hoër energiedigtheid is belangrik wanneer maaltydbeplanning gedoen word.[37] Pasiënte moet meer kalorieë inneem, aanvanklik in klein hoeveelhede maar geleidelik meer.[9]

Terapie

[wysig | wysig bron]

Gesinsterapie blyk meer suksesvol as individuele terapie vir adolessente met AN te wees.[38][39] Voorstanders van gesinsterapie voer aan dat dit belangrik is om ouers by die adolessent se behandeling in te sluit.[38]

Adolessente en volwassenes met anorexia nervosa mag moontlik by kognitiewe gedragsterapie baat.[40]

Medikasie

[wysig | wysig bron]

Farmaseutiese produkte hou 'n beperkte voordeel vir anoreksie self in.[41]

Hospitalisasie

[wysig | wysig bron]

Anorexia nervosa het 'n hoë sterftesyfer[42] en pasiënte wat in 'n kritieke toestand by 'n mediese eenheid opgeneem word, mag in groot gevaar verkeer. Diagnosering en risiko-assessering word nie altyd akkuraat gedoen nie; hervoedingsindroom kan oorgesien of swak behandel word en die gedrags- en gesinsprobleme in anorexia nervosa kan oorgesien of swak bestuur word.[43] Die MARSIPAN-riglyne beveel aan dat mediese en psigiatriese kundiges saamwerk in die behandeling van anorexia nervosa-lyers wat ernstig siek is.[44]

Voeding

[wysig | wysig bron]

Dit kan moeilik wees om die hervoedingstempo vas te stel, want vrees vir die hervoedingsindroom kan tot ondervoeding lei.

Prognose

[wysig | wysig bron]

Anorexia nervosa is die sielkundige afwyking met die hoogste sterftesyfer.[38] Dit is 11 tot 12 keer hoër as die normale, en die selfmoordrisiko is 56 keer hoër; die helfte van die vroue met anorexia nervosa herstel ten volle terwyl 'n bykomende 20-30% gedeeltelik kan herstel.[45] Indien anorexia nervosa nie behandel word nie, kan ernstige komplikasies soos harttoestande[5] en nierversaking ontstaan, wat uiteindelik tot die dood lei.[46]

Epidemiologie

[wysig | wysig bron]

Na beraming sal 0.9% tot 4,3% vroue en 0.2% tot 0.3% mans in Westerse lande op een of ander tyd in hulle lewe aan anoreksie ly.[47] Dit ontstaan dikwels gedurende die tienerjare of by jong volwassenes.[2]

Alhoewel anoreksie gedurende die 20ste eeu meer algemeen gediagnoseer is, is dit onduidelik of die steuring werklik toegeneem het en of die diagnosering bloot verbeter het.[3]

Onderverteenwoordiging

[wysig | wysig bron]

Eetsteurings word nie so dikwels aangemeld in pre-industriële, nieverwesterse lande, as in Westerse lande nie.

Weens die verskillende skoonheidstandaarde vir mans en vroue word mans selde as anoreksies gediagnoseer. Mans wat aan hulle liggame verander, doen dit oor die algemeen eerder om lenig en gespierd as skraal te wees. Daarbenewens voldoen mans wat andersins met anoreksie gediagnoseer sou word, moontlik ook nie aan die DSM IV-kriteria vir LMI nie, aangesien hulle spiermassa het, maar baie min vet.[48] Mans- en vroueatlete word dikwels oorgesien as anoreksies.[48] Geritualiseerde aktiwiteite soos inweging plaas klem op massa en kan die ontwikkeling van eetsteurings by kragatlete bevorder. Terwyl die gebruik van dieetpille 'n aanduiding van ongesonde gedrag en eetsteurings by vroue is, gebruik mans steroïede, wat ook op 'n beheptheid met hulle liggame en moontlike eetsteurings dui.[22]

Etimologie

[wysig | wysig bron]

Die term is van Griekse oorsprong: an- (ἀν-, voorvoegsel wat op ontkenning dui) en orexis (ὄρεξις, "eetlus"), wat dus letterlik 'n verlies aan eetlus beteken.[49]

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ Sari Fine Shepphird (2009). 100 Questions & Answers About Anorexia Nervosa. Jones & Bartlett Learning. p. xvi. ISBN 978-1-4496-3079-9.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 "What are Eating Disorders?". NIMH (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 April 2020. Besoek op 24 Mei 2015.
  3. ↑ 3,0 3,1 Attia E (2010). "Anorexia Nervosa: Current Status and Future Directions". Annual Review of Medicine. 61 (1): 425–35. doi:10.1146/annurev.med.050208.200745. PMID 19719398.
  4. ↑ Diagnostic and statistical manual of mental disorders : DSM-5 (5 uitg.). Washington: American Psychiatric Publishing. 2013. pp. 338–345. ISBN 978-0-89042-555-8.
  5. ↑ 5,0 5,1 Surgenor LJ, Maguire S (2013). "Assessment of anorexia nervosa: an overview of universal issues and contextual challenges". J Eat Disord. 1 (1): 29. doi:10.1186/2050-2974-1-29. PMC 4081667. PMID 24999408.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 Nolen-Hoeksema S (2013). Abnormal Psychology. New York: McGraw Hill. pp. 339–41. ISBN 978-0-07-803538-8.
  7. ↑ "Anorexia Nervosa" (in Engels). National Association of Anorexia Nervosa and Associated Disorders. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 18 April 2016. Besoek op 15 April 2014.
  8. ↑ Walsh JM, Wheat ME, Freund K (2000). "Detection, evaluation, and treatment of eating disorders the role of the primary care physician". J Gen Intern Med. 15 (8): 577–90. doi:10.1046/j.1525-1497.2000.02439.x. PMC 1495575. PMID 10940151.
  9. ↑ 9,0 9,1 Marzola E, Nasser JA, Hashim SA, Shih PA, Kaye WH (2013). "Nutritional rehabilitation in anorexia nervosa: review of the literature and implications for treatment". BMC Psychiatry. 13 (1): 290. doi:10.1186/1471-244X-13-290. PMC 3829207. PMID 24200367.
  10. ↑ Robinson, Paul H. (2006). Community treatment of eating disorders. Chichester: John Wiley & Sons. p. 66. ISBN 978-0-470-01676-3.
  11. ↑ Haller E (1992). "Eating disorders. A review and update". The Western Journal of Medicine. 157 (6): 658–62. PMC 1022101. PMID 1475950.
  12. ↑ Godier LR, Park RJ (2014). "Compulsivity in anorexia nervosa: a transdiagnostic concept". Front Psychol. 5: 778. doi:10.3389/fpsyg.2014.00778. PMC 4101893. PMID 25101036.
  13. ↑ Casper RC (1998). "Depression and eating disorders". Depression and Anxiety. 8 (Suppl 1): 96–104. doi:10.1002/(SICI)1520-6394(1998)8:1+<96::AID-DA15>3.0.CO;2-4. PMID 9809221.
  14. ↑ Zernig G, Saria A, Kurz M, O'Malley S (24 Maart 2000). Handbook of Alcoholism. CRC Press. p. 293. ISBN 978-1-4200-3696-1.
  15. ↑ Sansone RA, Levitt JL (21 Augustus 2013). Personality Disorders and Eating Disorders: Exploring the Frontier. Routledge. p. 28. ISBN 1-135-44280-0.
  16. ↑ Halmi KA (2013). "Perplexities of treatment resistance in eating disorders". BMC Psychiatry. 13: 292. doi:10.1186/1471-244X-13-292. PMC 3829659. PMID 24199597.
  17. ↑ Swinbourne JM, Touyz SW (2007). "The co-morbidity of eating disorders and anxiety disorders: a review". European Eating Disorders Review : the Journal of the Eating Disorders Association. 15 (4): 253–74. doi:10.1002/erv.784. PMID 17676696.
  18. ↑ Cortese S, Bernardina BD, Mouren MC (2007). "Attention-deficit/hyperactivity disorder (ADHD) and binge eating". Nutrition Reviews. 65 (9): 404–11. doi:10.1111/j.1753-4887.2007.tb00318.x. PMID 17958207.
  19. ↑ Wilhelm S, Phillips KA, Steketee G (18 Desember 2012). Cognitive-Behavioral Therapy for Body Dysmorphic Disorder: A Treatment Manual. Guilford Press. p. 270. ISBN 978-1-4625-0790-0.
  20. ↑ 20,0 20,1 Berkman ND, Bulik CM, Brownley KA, Lohr KN, Sedway JA, Rooks A, Gartlehner G (2006). "Management of eating disorders" (PDF). Evid Rep Technol Assess (Full Rep) (135): 1–166. PMID 17628126. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 22 Desember 2014. Besoek op 15 Augustus 2016.
  21. ↑ Huke V, Turk J, Saeidi S, Kent A, Morgan JF (2013). "Autism spectrum disorders in eating disorder populations: a systematic review". Eur Eat Disord Rev. 21 (5): 345–51. doi:10.1002/erv.2244. PMID 23900859.
  22. ↑ 22,0 22,1 22,2 22,3 Rikani AA, Choudhry Z, Choudhry AM, Ikram H, Asghar MW, Kajal D, Waheed A, Mobassarah NJ (2013). "A critique of the literature on etiology of eating disorders". Annals of Neurosciences. 20 (4): 157–161. doi:10.5214/ans.0972.7531.200409. PMC 4117136. PMID 25206042.
  23. ↑ Wonderlich SA, Brewerton TD, Jocic Z, Dansky BS, Abbott DW (1997). "Relationship of childhood sexual abuse and eating disorders". J Am Acad Child Adolesc Psychiatry. 36 (8): 1107–15. doi:10.1097/00004583-199708000-00018. PMID 9256590.
  24. ↑ Connors ME, Morse W (1993). "Sexual abuse and eating disorders: A review". The International Journal of Eating Disorders. 13 (1): 1–11. doi:10.1002/1098-108x(199301)13:1<1::aid-eat2260130102>3.0.co;2-p. PMID 8477269.
  25. ↑ Worthen, Dennis (2001). P & G Pharmacy Handbook. p. 65.
  26. ↑ Colman, Andrew (2015). A Dictionary of Psychology. OUP Oxford. p. 851. ISBN 978-0-19-105784-7.
  27. ↑ Textbook of Clinical Gastroenterology and Hepatology (2 uitg.). John Wiley & Sons. 2012. p. 69. ISBN 978-1-118-32142-3.
  28. ↑ "Factors That May Contribute to Eating Disorders | National Eating Disorders Association". www.nationaleatingdisorders.org. Besoek op 1 Maart 2016.
  29. ↑ Field, Alison E.; Camargo, Carlos A.; Taylor, C. Barr; Berkey, Catherine S.; Roberts, Susan B.; Colditz, Graham A. (1 Januarie 2001). "Peer, Parent, and Media Influences on the Development of Weight Concerns and Frequent Dieting Among Preadolescent and Adolescent Girls and Boys". Pediatrics (in Engels). 107 (1): 54–60. doi:10.1542/peds.107.1.54. ISSN 0031-4005. PMID 11134434.
  30. ↑ 30,0 30,1 30,2 Strumia R (2009). "Skin signs in anorexia nervosa". Dermatoendocrinol. 1 (5): 268–70. doi:10.4161/derm.1.5.10193. PMC 2836432. PMID 20808514.
  31. ↑ 31,0 31,1 Peat C, Mitchell JE, Hoek HW, Wonderlich SA (2009). "Validity and utility of subtyping anorexia nervosa". Int J Eat Disord. 42 (7): 590–4. doi:10.1002/eat.20717. PMC 2844095. PMID 19598270.
  32. ↑ Lock JD, Fitzpatrick KK (2009). "Anorexia nervosa". BMJ Clin Evid. 2009. PMC 2907776. PMID 19445758.
  33. ↑ National Collaborating Centre for Mental Health (2004).
  34. ↑ Gowers S. G.; et al. (2000). "Impact of hospitalisation on the outcome of adolescent anorexia nervosa". Br J Psychiatry. 176: 138–141. doi:10.1192/bjp.176.2.138.
  35. ↑ Nolen-Hoeksema, S (2014). Abnormal Psychology (Sixth uitg.). McGraw-Hill Education. p. 357. ISBN 978-1-259-06072-4.
  36. ↑ Blessitt, E., et al. (2015).
  37. ↑ Whitnet E, Rolfes SR (2011). Understanding Nutrition. United States: Wadsworth Cengage Learning. p. 255. ISBN 1-133-58752-6.
  38. ↑ 38,0 38,1 38,2 Espie J, Eisler I (2015). "Focus on anorexia nervosa: modern psychological treatment and guidelines for the adolescent patient". Adolesc Health Med Ther. 6: 9–16. doi:10.2147/AHMT.S70300. PMC 4316908. PMID 25678834.
  39. ↑ Russell, Gerald (1987). "An Evaluation of Family Therapy in Anorexia Nervosa and Bulimia Nervosa". Arch Gen Psychiatry. 44 (12): 1047–56. doi:10.1001/archpsyc.1987.01800240021004. PMID 3318754.
  40. ↑ Whitfield G, Davidson A (2007). Cognitive Behavioural Therapy Explained. Radcliffe Publishing. ISBN 978-1-85775-603-6. Besoek op 9 April 2015.
  41. ↑ Pinna F, Sanna L, Carpiniello B (2015). "Alexithymia in eating disorders: therapeutic implications". Psychol Res Behav Manag. 8: 1–15. doi:10.2147/PRBM.S52656. PMC 4278740. PMID 25565909.
  42. ↑ Arcelus J.; et al. (2011). "Mortality rates in patients with anorexia nervosa and other eating disorders. A meta-analysis of 36 studies". Arch Gen Psychiatry. 68 (7): 724–731. doi:10.1001/archgenpsychiatry.2011.74.
  43. ↑ Robinson P (2012) Avoiding deaths in hospital from anorexia nervosa: the MARSIPAN project.
  44. ↑ Royal_College_of_Psychiatrists (2014).
  45. ↑ Miller KK (2013). "Endocrine effects of anorexia nervosa". Endocrinol. Metab. Clin. North Am. 42 (3): 515–28. doi:10.1016/j.ecl.2013.05.007. PMC 3769686. PMID 24011884.
  46. ↑ Bouquegneau A, Dubois BE, Krzesinski JM, Delanaye P (2012). "Anorexia nervosa and the kidney". Am. J. Kidney Dis. 60 (2): 299–307. doi:10.1053/j.ajkd.2012.03.019. PMID 22609034.
  47. ↑ Smink, FR; van Hoeken, D; Hoek, HW (Augustus 2012). "Epidemiology of eating disorders: incidence, prevalence and mortality rates". Current psychiatry reports. 14 (4): 406–14. doi:10.1007/s11920-012-0282-y. PMC 3409365. PMID 22644309.
  48. ↑ 48,0 48,1 Bonci CM, Bonci LJ, Granger LR, Johnson CL, Malina RM, Milne LW, Ryan RR, Vanderbunt EM (2008). "National athletic trainers' association position statement: Preventing, detecting, and managing disordered eating in athletes". Journal of Athletic Training. 43 (1): 80–108. doi:10.4085/1062-6050-43.1.80. PMC 2231403. PMID 18335017.
  49. ↑ Klein DA, Walsh BT (2004). "Eating disorders: clinical features and pathophysiology". Physiol. Behav. 81 (2): 359–74. doi:10.1016/j.physbeh.2004.02.009. PMID 15159176.

Verdere leesstof

[wysig | wysig bron]

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]