Antropologie

’n Antropoloog by lede van ’n inheemse Amerikaanse volk.

Antropologie is die studie van die mens, menslike gedrag en gemeenskappe van die verlede en hede.[1][2][3] Sosiale antropologie is ’n studie van gedragspatrone en kultuurantropologie[1][2][3] van kulturele betekenis, insluitende norme en waardes. Linguistiese antropologie bestudeer hoe tale die sosiale lewe beïnvloed en biologiese of fisieke antropologie[1][2][3] die biologiese ontwikkeling van die mens.

Argeologie, waarin menslike bedrywighede bestudeer word deur ’n ondersoek na fisieke bewyse, word in die VSA en Kanada as ’n tak van antropologie beskou, terwyl dit in Europa beskou word as ’n dissipline uit eie reg of gegroepeer saam met ander, verwante dissiplines soos geskiedenis.

Terreine

[wysig | wysig bron]
Bernardino de Sahagún word beskou as die stigter van moderne antropologie.[4]

Die abstrakte selfstandige naamwoord "antropologie" word eerste aangetref met verwysing na geskiedenis.[5][6] Die Latynse woord, anthropologia, is afgelei van die Griekse woorde ἄνθρωπος ánthrōpos, "menslik", en λόγος lógos, "studie".[5]

Antropologie bou voort op kennis van natuurwetenskap, insluitende ontdekkings oor die oorsprong en evolusie van Homo sapiens, menslike fisieke eienskappe, menslike gedrag, die verskille tussen verskillende groepe mense en hoe die evolusionêre verlede van Homo sapiens sy sosiale organisasie en kultuur beïnvloed het; asook van sosiale wetenskap, insluitende die organisasie van menslike sosiale en kulturele verhoudings, instellings, sosiale konflik, ensovoorts.[7][8]

Vroeë antropologie het in klassieke Griekeland en Persië ontstaan; daarmee is waarneembare kulturele diversiteit bestudeer.[9][10] Antropologie was dus sentraal in die ontwikkeling van verskeie nuwe (laat 20ste-eeuse) interdissiplinêre terreine soos kognitiewe wetenskap,[11] globale studies en verskeie etniese studies.

Die vier hoofdissiplines van antropologie is:

Sosiokulture antropologie

[wysig | wysig bron]

Sosiokulturele antropologie kombineer kulturele en sosiale antropologie. Eersgenoemde is die vergelykende studie van die menigvuldige maniere waarop mense "sin maak" van die wêreld om hulle, terwyl laasgenoemde die studie is van die verhoudings tussen individue en groepe.[12] Kulturele antropologie is nader verwant aan filosofie, letterkunde en die kunste (hoe ’n mens se kultuur die ervaring van die self en die groep beïnvloed, en hoe dit lei tot ’n vollediger begrip van die mens se kennis, gewoontes en instellings). Sosiale antropologie is weer nader verwant aan sosiologie en geskiedenis.[12] Dit help ’n begrip ontwikkel van sosiale strukture, veral van ander mense en bevolkings soos minderheidsgroepe, subgroepe, andersdenkendes, ensovoorts. Daar is geen duidelike onderskeid tussen dié kategorieë nie en hulle oorvleuel in ’n groot mate.

Die studie van verwantskap en sosiale organisasie is ’n belangrike deel van sosiokulturele antropologie, omdat verwantskap ’n universele menslike begrip is. Sosiokulturele antropologie dek ook ekonomiese en politieke organisasie, wette en konflikoplossing, patrone van verbruik en handel, tegnologie, infrastruktuur, genderverhoudings, etnisiteit, die grootmaak van kinders en sosialisering, godsdiens, mites, simbole, waardes, etiket, wêreldbeskouing, sport, musiek, voeding, ontspanning, speletjies, kos, feeste en taal (laasgenoemde word ook in linguistiese antropologie bestudeer).

Die bekende skets van die menslike liggaam deur Leonardo da Vinci.

Biologiese antropologie

[wysig | wysig bron]

Biologiese en fisieke antropologie is sinonieme terme om antropologiese navorsing te beskryf wat fokus op die studie van mense en niemenslike primate in hulle biologiese, evolusionêre en demografiese dimensie. Dit bestudeer die biologiese en sosiale faktore wat die evolusie van mense en ander primate beïnvloed het en wat huidige genetiese en fisiologiese verskeidenheid skep, handhaaf of verander.[13]

Argeologie

[wysig | wysig bron]
Die Rosettasteen is ’n voorbeeld van antieke kommunikasie.

Argeologie is die bestudering van die mens se verlede deur middel van materiële oorblyfsels. Artefakte, dierlike oorblyfsels en landskappe wat deur mense verander is, is getuienis van die kulturele en materiële lewe van vergange gemeenskappe. Argeoloë bestudeer dié materiële oorblyfsels om patrone van menslike gedrag en kultuurpraktyke van die verlede te vind.

Etnoargeologie is ’n soort argeologie waarin die praktyke en materiële oorblyfsels van lewende menslike groepe bestudeer word om ’n beter begrip te vorm van die getuienis wat vergange menslike groepe, wat vermoedelik op dieselfde manier gelewe het, agtergelaat het.[14]

Linguistiese antropologie

[wysig | wysig bron]

In linguistiese antropologie probeer wetenskaplikes ’n begrip vorm van menslike kommunikasie, verbaal en nieverbaal, verskille in taal op verskillende tye en plekke, die sosiale gebruik van taal en die verhouding tussen taal en kultuur.[15] Dit is die tak van antropologie wat linguistiese metodes gebruik om antropologiese probleme op te los; dit is ’n skakel tussen die ontleding van linguistiese vorme en prosesse en die vertolking van sosiokulturele prosesse. Linguistiese antropoloë maak dikwels gebruik van verwante terreine, insluitende sosiolinguistiek, pragmatiek, kognitiewe linguistiek en semiotiek.[16]

Sien ook

[wysig | wysig bron]

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 "anthropology". Oxford Dictionaries. Oxford University Press. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 9 Julie 2016. Besoek op 10 Augustus 2013.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 "anthropology" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 15 April 2015. Besoek op 23 Maart 2015. {{cite web}}: Onbekende parameter |encyclopedia= geïgnoreer (hulp)
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 "What is Anthropology?" (in Engels). American Anthropological Association. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 15 Oktober 2015. Besoek op 10 Augustus 2013.
  4. ↑ Burkhart, Louise M. (2003). "Bernardino de Sahagun: First Anthropologist (review)". The Catholic Historical Review. 89 (2): 351–352. doi:10.1353/cat.2003.0100.
  5. ↑ 5,0 5,1 Oxford English Dictionary, 1ste uitg. "anthropology, n." Oxford University Press (Oxford), 1885.
  6. ↑ Israel Institute of the History of Medicine (1952). Koroth. Brill. p. 19. GGKEY:34XGYHLZ7XY.
  7. ↑ What is Anthropology – American Anthropological Association. Aaanet.org. Besoek op 2 November 2016.
  8. ↑ What is Anthropology. Living Anthropologically. Besoek op 17 Januarie 2001.
  9. ↑ Harris, Marvin. The Rise of Anthropological Theory. Alta Mira Press. 2000 (hersien van 1968); Harris, Marvin. Theories of Culture in Postmodern Times. Altamira. 1998
  10. ↑ Ahmed, Akbar S. (1984). "Al-Beruni: The First Anthropologist". RAIN. 60 (60): 9–10. doi:10.2307/3033407. JSTOR 3033407.
  11. ↑ Bloch, Maurice (1991). "Language, Anthropology and Cognitive Science". Man. 26 (2): 183–198. doi:10.2307/2803828. JSTOR 2803828. {{cite journal}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)
  12. ↑ 12,0 12,1 Ingold, Tim (1994). "General Introduction". Companion Encyclopedia of Anthropology. Taylor & Francis. xv. ISBN 978-0-415-02137-1. 
  13. ↑ "Research Subfields: Physical or Biological". University of Toronto (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 4 Desember 2013. Besoek op 14 Maart 2012.
  14. ↑ Robbins, R.H. & Larkin, S.N. (2007). Cultural Anthropology: A problem based approach. Toronto, ON: Nelson Education Ltd.
  15. ↑ "What is Anthropology? – Advance Your Career". www.americananthro.org (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 29 April 2020. Besoek op 25 Augustus 2017.
  16. ↑ Salzmann, Zdeněk. (1993) Language, culture, and society: an introduction to linguistic anthropology. Boulder, CO: Westview Press.

Skakels

[wysig | wysig bron]
  • "AAANet Home". American Anthropological Association. 2010.
  • "Home". European Association of Social Anthropologists. 2015.
  • "Home". Australian Anthropological Society. Besoek op 23 Maart 2015.