Babilon
| Babilon | ||
| ||
| 'n Gedeeltelike uitsig op die ruïnes van Babilon vanuit Saddam Hoesein se somerpaleis | ||
| Koördinate | 32°32′11″N 44°25′15″O / 32.53639°N 44.42083°O | |
| Plaaslike naam | بابل | |
| Land |  Irak
| |
| Soort | Nedersetting | |
| Streek | Mesopotamië | |
| Oppervlakte | 9 km² | |
| Geskiedenis | ||
| Bouer | Amorites | |
| Gestig | 1894 v.C. | |
| Unesco-wêrelderfenisgebied | ||
| Tipe | Kultureel | |
| Kriteria | iii, vi | |
| Verwysing | 278 (2019, 43ste sessie) | |
| Toestand | Geruïneer | |
| Streek† | Arabiese State | |
| Beskrywing* | Babilon | |
| † Streek soos deur Unesco geklassifiseer. * Naam soos op die Wêrelderfenislys | ||
Babilon was 'n belangrike antieke Midde-Oosterse stad in Mesopotamië. Dit was die hoofstad van Babilonië en was beroemd vanweë die groot rykdom van sy mense. Soms word die woord "Babilon" gebruik om na 'n plek van plesier en immorele gedrag te verwys.[1] Babilon is in 2019 deur Unesco as 'n wêrelderfenisgebied gelys.
Die stad was 90 km suid van Bagdad in Irak by die huidige stad al-Hillah geleë. Die god van die stad was Marduk.
Die eerste verwysing na die stad stam uit die tyd van Šar-kali-šarra, 'n koning van die Akkad-dinastie (ca. 2200 v.C.). Van die Oud-Babiloniese tyd (2000-1600 v.C.) is baie min gevind in opgrawings omdat die vlak van die grondwater te hoog is. Eers toe 'n damwal gebreek het en die watervlak gedaal het, is daar 967 tablette in wigskrif gevind.[2]
Tydens die heerskappy van koning Hammoerabi was Babilon die hoofstad van 'n ryk wat Mesopotamië omvat het, maar onder sy opvolgers het dit baie kleiner geword. In 1595 v.C. [3] is die stad deur die Hetiete verwoes.
Onder die Kassiete was die stad nie altyd die hoofstad nie.
Na 612 v.C. en die val van die stad Nineve word Babilon opnuut die hoofstad van 'n wêreldryk, die Nieu-Babiloniese ryk.
Die stad word in 539 v.C. ingeneem deur die Perse onder Kores II.
Geskiedenis
[wysig | wysig bron]
Die belangrikste stede van die ou landboukulture in Mesopotamië was in die eerste plek religieuse en bestuursentra. Die handel was nooit van groot belang nie.
Hoewel Babilon die beroemdste stad van Mesopotamië was, was dit nie die oudste een nie. Die stad het waarskynlik eers ontstaan gedurende die eerste dinastie van Ur (omstreeks 2500 v.C.) as die Sumeriese stad Kadingira. Dit het ’n onbelangrike plek gebly totdat Sumu Abu, die stigter van die eerste dinastie van Babilon, omstreeks 1830 v.C. die stad ommuur en dit die hoofstad van die Babiloniese Ryk gemaak het.
Namate die Ryk in omvang en betekenis toegeneem het, het die hoofstad gegroei. So belangrik het Babilon as religieuse sentrum van Mesopotamië geword, dat die oorspronklike stadsgod Marduk die ryksgod van die Babiloniërs en die beskermgod van al hul konings geword het. Ook ander volke het Marduk vereer.
Die betekenis van Babilon as religieuse en kultuursentrum was so groot dat die Assiriërs dit nodig gevind het om die stad in 690 v.C. met die grond gelyk te maak en dit kort daarna weer op te bou.
Die stad het sy hoogste bloeitydperk beleef onder die konings van die Chaldeërs. Veral gedurende die regeringstyd van Nebukadnesar (604–562 v.C.) het die stad roem verwerf by die Grieke en die Romeine.
Ook tydens die Persiese oorheersing (539–330 v.C.) het Babilon as hoofstad van die provinsie Babilonië ’n belangrike sentrum gebly.
Nadat Alexander die Grote die Perse verslaan het, wou hy Babilon weer die hoofstad maak van die nuwe Grieks-Persiese wêreldryk wat hy wou stig. Sy vroeë dood (323 v.C.) het egter 'n einde gemaak aan die oprigting van nuwe paleise en ander geboue. Sy ryk is ná sy dood in drie verdeel, en Babilonië is aan die Hellenistiese vorstehuis van Seleucides toegestaan. Hulle het 'n nuwe hoofstad, Seleucia, laat bou (312 v.C.). Die verowering van Babilon deur die Parthe in 127 v.C., het die definitiewe einde van die stad beteken.
Opgrawings
[wysig | wysig bron]
Van 1811 tot 1917 is daar by tussenposes opgrawings in Babilon gedoen. Die belangrikste ontdekkings is deur die Deutsche Oriëntgesellschaft onder leiding van Robert Koldewey (1899–1917) gedoen. Daar is veral baie oorblyfsels uit die Nieu-Babiloniese en Persiese tyd gevind. Die belangrikste tempelkompleks wat ontdek is, is Esangila, wat beteken "die huis waar die hoof omhoog gerig word". In hierdie tempel is daar ook 'n beeld van die stad- en ryksgod Marduk gevind.
Naas die tempel van Marduk het die tempeltoring Etemenaki, die "grondvesting van hemel en aarde", gestaan. Volgens die Ou Testament is dit die bekende Toring van Babel (Gen. 11). Soortgelyke torings in Ur en Kisj in Mesopotamië bewys dat hierdie soort torings reeds van die vroegste tye af gebou is. Die een baksteen tempeltoring, wat alle ander in omvang oortref het, stam uit die Nieu-Babiloniese tyd.
Van hierdie toring is net die grondplan van 91 X 91 m opgegrawe. Uit gegewens van die Babiloniërs self, en uit tekste van die Griekse skrywer Herodotus (485-425 v.C.), kan daar afgelei word dat die toring 91 m hoog was, dat dit uit sewe verdiepings bestaan het, en dat die tempel op die hoogste verdieping gestaan het. Die koninklike paleis was 'n baie indrukwekkende stuk bouwerk. Dit is deur koning Nebukadnesar gebou. Die sogenaamde Hangende Tuine, wat reeds in die Oudheid as een van die sewe wêreldwonders bestempel is, was vermoedelik in die noordoostelike deel van die paleis geleë, en hoog bo-op 'n boukonstruksie van ongeveer 30 X 30 m. Tussen 1899 en 1917 en opnuut tussen 1962 en 1990 is opgrawings uitgevoer in Babilon. Baie indrukwekkende paleise en tempels uit die Nieu-Babiloniese tyd is gevind.
Die straat van optogte
[wysig | wysig bron]Wanneer ʼn reisiger in daardie dae oor die vlakte van Babilon gekom het, was die eerste ding wat hy gesien het die goue dak van ʼn enorme toring wat in die son glinster. Dan word die groot mure sigbaar. Hulle styg loodreg uit die vlakte op en omring die ganse stad met sy omtrek van sowat 18 km. Hierdie mure was so breed dat ʼn strydwa met vier perde daarop kon ry, en hulle het die Binnestad omsluit. Die Binnestad is van noord tot suid deurkruis deur die Straat van Optogte, die triomfpad.
Elke jaar is in Babilon ʼn Nuwejaarsfees gehou ter viering van die huwelik van die god Mardoek (of Bel) met die aardgodin, ten einde die grond vrugbaar te maak en goeie oeste van koring, wyn en olywe te bring. In hul seremoniële waens in die vorm van bote en met versierings van goud en lasuursteen is die koning, die priesters en beelde van die gode vervoer langs die Straat van Optogte, wat byna 12 m bo die grondvlak gelê het en geplavei was met marmerblokke van 0,27 m2. Dit was 22,5 m wyd en aan weerskante was hoë mure, hul fondamente diep in die ruïnes van ou stede.
Die mure was afgewerk met stene in helder kleure geglasuur, soos die helderblou op ons tekening, en was versier met 'n fries van kwaai leeus, bulle en drake wat die bose van die stad moes afskrik. Agterop elke plaveisteen was die volgende inskripsie: “Ek is Nebukadnesar, koning van Babilonië. Ek het die weg van Babel met klippe uitgelê vir die optog van die groot heer Mardoek. Mardoek, heer, skenk die ewige lewe." Op sy noordelike punt het die Straat van Optogte deur die Isjtar-poort met sy dubbele portale en reusetorings gegaan.
Hierdie enorme poort was heeltemal blou en versier met nege rye van drake en bulle - altesaam 575 figure. Toe die oorblyfsels van hierdie poort ontdek is, was 152 van hierdie dierefigure nog in hul oorspronklike posisie, en daar het genoeg van die oorspronklike struktuur bewaar gebly om ons te laat besef hoe dit moes gelyk het.
Die hangende tuine
[wysig | wysig bron]Die reisiger wat die Nuwejaarsoptog deur die lsjtar-poort volg, het vervolgens in die Binnestad gekom. Hier was pragtige paleise en statige, ingeslote tempels. Hier was ook smal straatjies met platdakhuise van gee) stene; hulle was stewig gebou, sonder vensters op straat. Die watertoevoer het uit die talle kringputte gekom. Hier was ook Nebukadnesar se paleis met sy groot binnehowe, sy reusagtige troonsaal en tientalle kleiner kamers, alles ingesluit deur hoë mure met talle torings.
Ook die tempel van die godin Ninmakh, sy stene oordek met wit pleister wat soos marmer in die son glinster, was hier; en 'n ander koninklike paleis van heldergeel stene versier met blou emalje, met vloere van swart en wit klip en enorme gesnede leeus wat die ingang bewaak. Die skouspelagtigste van alles was egter die Hangende Tuine. Die woord “hangend" is misleidend, want die tuine was uitgelê in terrasse wat in verdiepings gebou was oor boë en beplant met eike, steeneike, pynbome, platane, wilgers, esdoringbome, palms, lemoen – en granaatbome.
Die hele struktuur was sowat 22,5 m hoog, met trappe wat van verdieping styg, en dit is deur die jaar koel en vars gehou met water wat uit ʼn put onder die grondoppervlak gepomp is. Daar word beweer dat Nebukadnesar die tuine ontwerp het as geskenk vir sy koningin Amuhia, ʼn prinses van Medië, sodat sy nie die heuwels van haar vaderland sou vergeet terwyl sy op die vlaktes van Babilonië woon nie. Effens oos van die Straat van Optogte was daar ʼn kleiner tempel van die godin Isjtar, wat in die Bybel Astarte genoem word.
Die toring van Babel
[wysig | wysig bron]Naby die middelpunt van die stad was die hoë toring met sy goue dak, die hoogste gebou in Babilon. Dit was E-temen-an-ki, die tempel van Mardoek, en volgens party geleerdes die oorspronklike Toring van Babel uit die Ou Testament. Ander argeoloë meen egter dat laasgenoemde 'n ander toring by Biss Nimroed was.
ʼn Babiloniese legende lui dat die god Mardoek Nebukadnesar se vader, Nabopolassar, gebied het om die toring te bou met sy fondament in die onderwêreld en sy punt in die hemel. In die reusagtige vierkantige omheining om die toring was die priesters se woonplekke, honderde gastekamers vir besoekers aan die heiligdom, en die skatkamers met hul fabelagtige kosbaarhede. Die Babiloniese tempels was uitermate ryk: hulle het eiendomme besit, was banke vir die burgers, en het selfs in oorlogstyd geld aan konings verskaf.
Juis hierdie skatte het hulle ʼn prooi vir buitelandse invallers gemaak, vandaar die beskutting van stewige mure, verder deur torings versterk. Die toring self was 90 m hoog en het boontoe verdiepinggewys puntiger geword. Sy driedubbele trap het gelei tot altare gewy aan die vernaamste Babiloniese gode. Suid van die toring was 'n ander groot tempel van Mardoek met 'n beeld van die god as altaar. Na die uitgrawing van Babilon aan die begin van die 20ste eeu is byna elke steen van die toring wat nog oorgebly het, deur plaaslike bouers weggedra en al wat vandag oorbly, is 'n meer vol biesies.
Die Straat van Optogte het langs die lang oosmuur van die tempel-omheining gelei, rondom die toring gedraai en dan wes gevoer om met 'n massiewe steenbrug oor die Eufraat te gaan na die westelike dele van die stad. Buite die stadsmure was daar koringlande en wingerde, olyf- en palmboorde. Vandag is daar net woestyn.
Sien ook
[wysig | wysig bron]Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ HAT Taal-en-feitegids, Pearson, Desember 2013, ISBN 978-1-77578-243-8
- ↑ Olof Pedersen in: Babylon: Wissenskultur in Orient und Okzident, 2011, ISBN 978-3-11-022211-1
- ↑ In hoë middelste chronologie, sien Venus-tablet van Ammisaduqa
Bronnelys
[wysig | wysig bron]- KENNIS, 1980, ISBN 079810824X, volume 1, bl. 77 - 79
- Wêreldspektrum, Volume 2, bl.136 – 137, ISBN 0-908409-41-9
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron] |
Wikimedia Commons bevat media in verband met Babilon. |
- (en) Toerisme-inligting oor Babilon op Wikivoyage
- (en) (fr) Amptelike Unesco-bladsy
- (en) "Babylon". Encyclopædia Britannica. Besoek op 8 Julie 2019.