Benseen

Eienskappe

Algemeen
Naam	Benseen
Struktuurformule van
Chemiese formule	C6H6
Molêre massa	78,11 [g/mol]
CAS-nommer	71-43-2[1]
Voorkoms	kleurlose vloeistof tot liggeel[1]
Reukdrempel	4,68 dpm[1]
Fasegedrag
Smeltpunt	5,5 °C[1]
Kookpunt	80,1 °C[1]
Digtheid	0,8787 @ 15 °C[1]
Oplosbaarheid	0,17 gewig% (@ 25C)[2]
Dampdruk	10kPa (@20 °C)[1]
Kritieke temperatuur	288,9 °C[1]
Henry se konstante	1,79(4) x 10^-1 [L/mol.atm] 3950 [K][3]
Suur-basis eienskappe
pKa
Veiligheid
Flitspunt	-11,1 °C[1]
Selfontbrandingspunt	497,79 °C[1]
LD50	akuut 930 mg/kg (rot)[1] damp
LC50	10 000 dpm vir 7 ure (in rotte)
Tensy anders vermeld is alle data vir standaardtemperatuur en -druk toestande.
Portaal Chemie

Benseen is 'n aromatiese organiese verbinding met die chemiese formule C₆H₆. Dit het 'n koolstofvrye analoog: borasien.

Produksie

Michael Faraday het benseen vir die eerste keer in 1825 geïsoleer en Mitscherlich het dit uit bensoësuur en kalk gesintetiseer. Die stof word gewoonlik uit steenkoolteer (sedert 1849) of aardolie (sedert 1941) verkry.^[4]

Gebruik

Benseen word gebruik in die sintese van fenol, wat 'n belangrike grondstof vir die farmaseutiese industrie, die bounywerheid en die motorindustrie is. Gewoonlik word fenol deur die Hock-proses vervaardig waartydens benseen met propeen reageer om kumeen te lewer. Dan word kumeen geoksideer tot kumeenhidroperoksied, wat ontbind na fenol en asetoon. Dis is egter ook moontlik om benseen direk met 'n palladium-katalisator te hidroksileer.^[5]

Kanker

Sedert 1928 is bevind dat daar 'n verband tussen blootstelling aan benseen en die ontstaan van kanker is, veral bloedkanker, dus is benseen as 'n karsinogeen verkaar. In die jare 1960–1970 het mense wat in Turkye en Italië in die leerindustrie gewerk het, daaronder gely. In die middel 1970's het werkers by die firma Pliofilm, waar benseen as oplosmiddel gebruik is, 'n ongewone aantal gevalle van leukemie opgelewer, en die eerste kwantitatiefbetroubare gegewens verskaf. Die owerheid het gereageer deur die gemiddelde blootstelling oor 8 uur tot net 1 dpm te beperk.

Benseen is 'n belangrike industriële chemiese stof en blootstelling aan klein hoeveelhede kom van tabakrook, uitlaatgasse, verbrandingsprodukte en drinkwater.^[6]

Sien ook

• lys van oplosmiddels

Verwysings

Sien benseen in Wiktionary, die vrye woordeboek.

1. "Science Lab MSDS" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 8 Desember 2018. Besoek op 28 Januarie 2016.
2. "D.S. Arnod, C.A. Plank, E.E. Erickson, F.P.Pike Solubility of Benzene in Water, 1958".
3. Sander.
4. Beth Hibbs, Sharon Wilbur, Julia George Toxicological Profile for Benzene, 1997, ATSDR/EPA US Department of Health and Human Services, contract no 205-93-0606
5. Laurent Bartolotto Direct hydroxylation of benzene to phenol in a microstructures Pd-based membrane reactor. Proefskrif, 2011, ISBN 978-3-86644-695-3
6. James McCluskey Benzene Related Hematological Disorders: Evidence for a Threshold in Animals and Humans. Proefskrif, 2008, UMI number 3347303