Braille

Braille
Soort skryfstelsel	Alfabet
Tyd gebruik	1824 tot hede
Rigting	Links na regs
Tale	Verskeie
Stelsels
Moederstelsels	Vroeë braille Braille
ISO 15924	Brai, 570
Unicode	U+2800 tot U+28FF
Nota
Hierdie bladsy kan fonetiese IFA-simbole of letters uit ander alfabette bevat
Portaal    Skryfstelsels

Braille is ’n skryfstelsel wat deur gesiggestremdes gebruik en tradisioneel met opgehewe letters geskryf word. (Dit word verkieslik nie met ’n hoofletter gespel nie.^[1]) Braillegebruikers kan rekenaarskerms en ander elektroniese toerusting lees danksy spesiale tegnologie. Hulle kan ook ’n braille-stilus of -tikmasjien gebruik om dit te skryf.

Agtergrond

Braille is genoem na die skepper daarvan, die Fransman Louis Braille, wat sy sig verloor het weens ’n ongeluk in sy kinderdae. In 1824, op 15 jaar, het Braille sy kode vir die Franse alfabet ontwikkel. Hy het sy stelsel, wat later ook musieknote bevat het, in 1829 gepubliseer.^[2][3] Die tweede hersiene weergawe, wat in 1837 gepubliseer is, was die eerste digitale (binêre) skryfvorm.

Braille-karakters is klein, vierkantige blokkies wat "selle" genoem word en bevat klein, opgehewe knoppies. Die getal en rangskikking van dié knoppies onderskei een karakter van ’n ander. Omdat die onderskeie braille-alfabette ontstaan het as transkripsiekodes van gedrukte skryfstelsels, verskil die karakters van taal tot taal.

Brailleselle is nie al wat opgehewe gedruk word nie. Daar kan ook opgehewe illustrasies en grafika voorkom waarvan die lyne óf solied is óf uit ’n reeks knoppies en pyltjies bestaan wat groter as die brailleknoppies is.

Vanweë skermleessagteware het die gebruik van braille afgeneem. Braille-opvoeding bly egter belangrik in die onderrrig van gesiggestremde kinders en lei tot ’n beter kans op indiensneming.

Skryf in braille

’n Braille-leesmasjien.

Braille kan met die hand geskryf word met behulp van ’n stilus waarmee elke knoppie van agter af op die papier gemaak word, dus in ’n spieëlbeeldvorm, of ’n brailletikmasjien of elektroniese braillemasjien kan gebruik word. Omdat brailleletters nie eintlik uitgevee kan word nie, word ’n fout uitgewis deur al ses knoppies in ’n sel te maak. ’n Blad kan ook op albei kante met braille bedruk word, met duikies in die papier aan die kant waarop die knoppies gelees word. (Sien die foto regs bo in die kassie.)

Deur ’n rekenaar of ander elektroniese toestel te gebruik kan braille geskep word met ’n braille-leesmasjien wat die letters voortdurend kan verander.

Die aanvanklike 6-punt-braillestelsel is later aangevul met ’n 8-punt-stelsel. Twee bykomende knoppies is onderaan die selle gevoeg, met die nommers 7 vir die knoppie links onder en 8 vir die knoppie regs onder. Daarmee kan ’n hoofletter in dieselfde sel as die letter self aangedui word, en meer karakters kan gebruik word. Al 256 (2⁸) moontlike kombinasies van die 8-punt-stelsel kom in die Unicode-standaard voor.

Voorbeelde van die 6-punt-stelsel

Letters en syfers

a of 1	b of 2	c of 3	d of 4	e of 5	f of 6	g of 7	h of 8	i of 9	j of 0
k	l	m	n	o	p	q	r	s	t
u	v	w	x	y	z

Ander simbole

hoofl. volg	syfer volg	afkap- teken	punt	komma	komma- punt
uitroep- teken	begin aanhaal[4]	sluit aanhaal	vraag- teken[4]	hakie[5]	koppel- teken

Verwysings en notas

Sien braille in Wiktionary, die vrye woordeboek.

1. Braille Authority of North America (2006). "Capitalization Style for the Word "braille"" (PDF). Brailleauthority.org. Besoek op 7 November 2011.
2. Louis Braille, 1829, Method of Writing Words, Music, and Plain Songs by Means of Dots, for Use by the Blind and Arranged for Them
3. "How Braille began". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 2 Augustus 2016. Besoek op 25 Januarie 2015.
4. Die begin-aanhalingsteken en die vraagteken is identies.
5. Die begin- en sluithakie is identies.