Ceratopsia

Ceratopsia
Tydperk: Laat Jura–Laat Kryt
158–65.5 m. jaar gelede
Triceratops-skelet (Smithsonian-museum).
Wetenskaplike klassifikasie
Koninkryk:
Animalia
Filum:
Chordata
Superorde:
Dinosauria
Orde:
Ornithischia
Suborde:
Marginocephalia
Superfamilie:
Ceratopsia

(Marsh, 1890)
Ceratopsia
Kladistiese klassifikasie
Koninkryk: Animalia
Filum: Chordata
Klade: Dinosauria
Orde: Ornithischia
Klade: Marginocephalia
Suborde: Ceratopsia
(Marsh, 1890)

Ceratopsia of Ceratopia (Antieke Grieks vir "horinggesigte") is ’n groep plantvretende dinosourusse met snawels wat tydens die Kryt-periode gefloreer het in wat nou Noord-Amerika, Europa en Asië is. Van hul voorsate het vroeër, in die Jura, geleef. Die vroegste bekende seratopsiër, Yinlong downsi, het tussen 161,2 en 155,7 miljoen jaar gelede geleef.[1] Die laaste Ceratopsia-spesies het in die Kryt-Paleogeen-uitwissing 66 miljoen jaar gelede uitgesterf.[1]

Vroeë lede van die groep, soos Psittacosaurus, was klein, tweevoetige diere. Latere lede soos Centrosaurus en Triceratops, het ontwikkel in baie groot viervoetige diere met oordadige gesighorings en krae wat oor die nek gestrek het. Hoewel die krae die dun nek kon beskerm het teen roofdiere, kon dit ook gebruik gewees het vir vertoon of vir die regulering van hitte. Hulle het gewissel van 1 m en 23 kg tot langer as 9 m en 5 400 kg.

Triceratops is onder die algemene publiek verreweg die bekendste seratopsiër. Genusname in die groep eindig dikwels in "-ceratops", maar nie altyd nie.

Naam

[wysig | wysig bron]

Reeds in die 1960's is gemeen die naam "Ceratopsia" is taalkundig verkeerd en dat dit eintlik "Ceratopia" moet wees.[2] Laasgenoemde spelling word egter selde in wetenskaplike geskrifte gebruik, al is dit taalkundig korrek, en die meeste paleontoloë gebruik steeds "Ceratopsia".

Taksonomie

[wysig | wysig bron]
’n Vroeë seratopsiër: Psittacosaurus.
’n Tipiese Protoceratopsidae: ’n Protoceratops-skelet in die Wyoming-dinosourussentrum.
Triceratops, een van die grootste seratopsiërs. Dit het ’n soliede kraag en lang horings gehad.

Na aanleiding van Marsh se klassifikasie word Ceratopsia gewoonlik beskou as ’n suborde in die orde Ornithischia. Terwyl geklassifiseerde taksonomie in ’n groot mate ongewild geraak het onder dinosouruskenners, gebruik sommige paleontoloë steeds so ’n klassifikasie, hoewel bronne verskil oor wat die rang is. Sommige beskou dit as ’n suborde,[3] terwyl ander die rang verlaag het tot infra-orde.[4]

Onderstaande lys van Ceratopsia-genera volg ’n klassifikasie deur Thomas R. Holtz jr. uit 2010.[1]

  • Ceratopsia
    • Albalophosaurus
    • Micropachycephalosaurus
    • Stenopelix
    • Yinlong
    • Familie Chaoyangsauridae
      • Chaoyangsaurus -
      • Xuanhuaceratops -
    • Familie Psittacosauridae
      • Hongshanosaurus
      • Psittacosaurus -
    • Neoceratopsia
      • Archaeoceratops -
      • Auroraceratops -
      • Helioceratops
      • Koreaceratops
      • Kulceratops
      • Liaoceratops
      • Microceratus
      • Yamaceratops
      • Familie Leptoceratopsidae
        • Asiaceratops
        • Cerasinops
        • Gryphoceratops
        • Leptoceratops
        • Montanoceratops
        • Prenoceratops
        • Udanoceratops
        • Unescoceratops
        • Zhuchengceratops
      • Familie Bagaceratopidae
        • Ajkaceratops
        • Bagaceratops
        • Bainoceratops
        • Gobiceratops
        • Lamaceratops
        • Magnirostris
      • Familie Protoceratopsidae
        • Graciliceratops
        • Protoceratops
      • Superfamilie Ceratopsoidea
        • Turanoceratops
        • Zuniceratops
        • Familie Ceratopsidae

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Holtz, Thomas R. jr. (2011) Dinosaurs: The Most Complete, Up-to-Date Encyclopedia for Dinosaur Lovers of All Ages, Winter 2010 Appendix.
  2. ↑ Steel, R. 1969. Ornithischia. In: Kuhn, O. (red.). Handbuch de Paleoherpetologie (Deel 15). Stuttgart: Gustav Fischer Verlag. 87pp.
  3. ↑ Zhao, Gao, Fox and Du (2007). "Endocranial morphology of psittacosaurs (Dinosauria: Ceratopsia) based on CT scans of new fossils from the Lower Cretaceous, China." Palaeoworld, 16(4): 285-293. doi:10.1016/j.palwor.2007.07.002
  4. ↑ Benton, M.J. (2004). 'Vertebrate Palaeontology, Third Edition. Blackwell Publishing, 472 pp.