Chrisotiel

Chrisotiel
Chemiese formule Mg3(Si2O5)(OH)4
(ideaal)
Mineraalklas Klinochrisotiel: prismaties
Kristalsisteem Monoklinies: klinochrisotiel
Ortorombies
Kristalklas
Kleur Wit tot grysgroen
Streepkleur Wit
Mohs-hardheid 2.5–3
Digtheid (g/cm³) 2.53 g/ml
Glans Syagtig
Transparansie Deursigtig
Breuk Fibroos
Splyting
Habitus Naaldvormig
Kristalvlakke {{{Kristalvlakke}}}
Tweelingsvorming {{{Tweelingsvorming}}}
Kristaloptiek
Dubbelbreking
(optiese oriëntasie)		 0.001 (maks) ; Biaksiaal positief
Hoek/Dispersie
 2vz ~ Relatief swak
Ander eienskappe
Smeltpunt 600–850 °C (ontbind)

Chrisotiel of wit asbes is die vorm van asbes wat die meeste voorkom,[1] wat ongeveer 95% van die asbes in die Verenigde State uitmaak[2] en 'n soortgelyke verhouding in ander lande.[3] Dit is 'n sagte, veselagtige silikaatmineraal in die serpentyn-subgroep van filosilikate; as sodanig word dit onderskei van ander asbestiforme minerale in die amfiboolgroep. Sy geïdealiseerde chemiese formule is Mg3(Si2O5)(OH)4.[4] Die materiaal het fisiese eienskappe wat dit wenslik maak om dit in boumateriaal in te sluit, maar hou ernstige gesondheidsrisiko's in wanneer dit in lug versprei word en ingeasem word.

Fisiese eienskappe

[wysig | wysig bron]
SEM-foto van chrisotiel.

Grootmaat chrisotiel het 'n hardheid soortgelyk aan 'n menslike vingernael en word maklik verkrummel tot veselagtige stringe wat uit kleiner bondels fibrille bestaan. Natuurlik-voorkomende veselbundels wissel in lengte van etlike millimeter tot meer as tien sentimeter,[5] hoewel industrieel-verwerkte chrisotiel gewoonlik korter veselbundels het. Die deursnee van die veselbundels is 0,1–1 µm, en die individuele fibrille is selfs fyner, 0,02–0,03 µm, elke veselbondel wat tiene of honderde fibrille bevat.[3]

Chrisotielvesels het aansienlike treksterkte en kan in draad gespin en in lap geweef word. Hulle is ook bestand teen hitte en is uitstekende termiese, elektriese en akoestiese isoleerders.[6][3]

Chemiese eienskappe

[wysig | wysig bron]

Die geïdealiseerde chemiese formule van chrisotiel is Mg3(Si2O5)( OH)4, hoewel sommige van die magnesiumione deur yster of ander katione vervang kan word . Vervanging van die hidroksiedione vir fluoried, oksied of chloried is ook bekend, maar skaarser. 'n Verwante, maar baie skaarser, mineraal is pekoraiet, waarin al die magnesiumkatione van chrisotiel deur nikkelkatione vervang word.

Chrisotiel is bestand teen selfs sterk basisse (asbes is dus stabiel in hoë pH-poriewater van Portland sement), maar wanneer die vesels deur sure aangeval word, word die magnesiumione selektief opgelos, wat 'n silika-skelet agterlaat. Dit is termies stabiel tot ongeveer 550 °C, teen hierdie temperatuur begin dit dehidreer. Dehidrasie is voltooi by ongeveer 750 °C, met die finale produkte forsteriet (magnesiumsilikaat), silika en water.[3]

Toepassings

[wysig | wysig bron]

Voorheen is dit in die 1990's in asbes-sementprodukte (soos pype en dakplate) gebruik. [7] Magnesiumsulfaat (MgSO4) kan geproduseer word deur chrisotiel met swaelsuur (H2SO4) te behandel.[8]

Veiligheidskwessies

[wysig | wysig bron]
Chrisotiel asbes

Chrisotiel is by ander vorme van asbes ingesluit omdat dit as 'n menslike karsinogeen geklassifiseer word deur die Internasionale Agentskap vir Kankernavorsing (IARC)[9] en deur die Amerikaanse Departement van Gesondheid en Menslike Dienste.[10] Dit verklaar dat "Blootstelling aan asbes geassosieer word met parenchimale asbestose, asbesverwante pleurale abnormaliteite, peritoneale mesothelioom en longkanker, en dit kan geassosieer word met kanker van sommige buite-torakale plekke".[11] In ander wetenskaplike publikasies het epidemioloë eweknie-geëvalueerde wetenskaplike artikels gepubliseer wat vasstel dat chrisotiel die hoofoorsaak van pleurale mesothelioom is.[12][13][14]

Volgens EU-regulasie 1907/2006 (REACH) word die bemarking en gebruik van chrisotiel, en van produkte wat chrisotiel bevat, verbied.[15]

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ "Asbestos" (PDF). Report on Carcinogens, Eleventh Edition. U.S. Department of Health and Human Services. 2005.
  2. ↑ Occupational Safety and Health Administration, U.S. Department of Labor (2007). 29 C.F.R. 1910.1001.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Institut national de recherche sur la sécurité (1997).
  4. ↑ "Asbestos" (PDF). Report on Carcinogens, Eleventh Edition. U.S. Department of Health and Human Services. 2005.
  5. ↑ "Asbestos" (PDF). Report on Carcinogens, Eleventh Edition. U.S. Department of Health and Human Services. 2005.
  6. ↑ "Asbestos" (PDF). Report on Carcinogens, Eleventh Edition. U.S. Department of Health and Human Services. 2005.
  7. ↑ Pigg, B. J. (Augustus 1994). "The uses of chrysotile". The Annals of Occupational Hygiene. 38 (4): 453–458, 408. doi:10.1093/annhyg/38.4.453. ISSN 0003-4878. PMID 7978966.
  8. ↑ Bedelova, Zh. D.; Tabylganova, A. N; Homyakov, A. P.; Dagubaeva, A. T. (2017). "DEVELOPING THE TECHNOLOGY OF WASTE SULFURIC ACID LEACHING OF CHRYSOTILE ASBESTOS PRODUCTION" (PDF). Machines. Technologies. Materials. National center on complex processing of mineral raw materials of the Republic of Kazakhstan. 4: 288–290. eISSN 1314-507X. ISSN 1313-0226.
  9. ↑ International Agency for Research on Cancer (1998).
  10. ↑ "Asbestos" (PDF). Report on Carcinogens, Eleventh Edition. U.S. Department of Health and Human Services. 2005.
  11. ↑ Agency for Toxic Substances and Disease Registry (ATDSR), U.S. Department of Health and Human Services (2007).
  12. ↑ "Archived copy" (PDF). Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 9 Junie 2010. Besoek op 3 Oktober 2011.{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link)
  13. ↑ [1] Tossavainen A, "Asbestos, asbestosis, and cancer: the Helsinki criteria for diagnosis and attribution" Scand J Work Environ Health 1997;23(4):311–316 (stating that all types of malignant mesothelioma can be induced by asbestos, with the amphiboles showing greater carcinogenic potency than chrysotile)
  14. ↑ Lemen, Richard A. (2010). "Chrysotile Asbestos and Mesothelioma". Environmental Health Perspectives. 118 (7): a282. doi:10.1289/ehp.1002446. PMC 2920924. PMID 20601327.
  15. ↑ Amtsblatt der Europäischen Union, L 396 from 30-12-2006 (PDF 1,8 MB; S. 129)

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]