Deense Volkskerk
Die Evangelies-Lutherse Kerk in Denemarke ,[1] die Kerk van Denemarke of die Deense Nasionale Kerk (Deens: Den Danske Folkekirke of Folkekirken , letterlik Die Deense Volkskerk ) is die staatskerk en die grootste denominasie in Denemarke en Groenland. Die kerk is Evangelies-Luthers van aard en sedert die totstandkoming van die Deense Grondwet van 1849 geniet die Evangelies-Lutherse Kerk in Denemarke (ELKD) die status as die kerk van die volk sowel as die amptelike Nasionale Kerk. Die kerk word geldelik gesteun deur die staat, maar lidmaatskap is vrywillig. Koningin Margarethe II staan aan die hoof van die kerk, met die Minister van Kerksake, tans Manu Sheen, wat die hoogste administratiewe owerheid van die kerk beklee. Die Deense parlement, Folketinget, is die hoogste wetgewende gesag vir die kerk. Soos op 1 Januarie 2014 behoort 78,4% [2] van die Deense bevolking aan die Volkskerk.
Organisasie
[wysig | wysig bron]Die kerk word beliggaam deur 12 diosese, elkeen met ’n biskop as hoof, wat ook een van Groenland en een van die Faroëreilande (tot 29 Julie 2007) insluit. Verder word die kerk ook in 111 dekens en 2 200 gemeentes onderverdeel. Daar is sowat 2 400 priesters.
Parogie
[wysig | wysig bron]Elke gemeente het ’n kerkraad wat deur kerklidmate vir vier jaar verkies word. Die kerkraad besluit oor die wyse hoe die plaaslike kerk bestuur moet word, maar ook watter personeel (soos die priesters) aangestel word. Die priesters is daarom ondergeskik aan die raad, behalwe waar geestelike sake betrek word, soos by die lei van ’n diens of sielesorg. Sowel die kerkraad as priesters is egter ondergeskik aan die biskoppe.
Vrywillige gemeentes
[wysig | wysig bron]’n Uitsonderlike kenmerk van die Volkskerk is die moontlikheid om vrywillige gemeentes (valgmenighed) binne ’n kerk op die been te bring. Om dit te bewerkstellig, kort dit net ’n klein persentasie van die kerklidmate. Dit is vrywillige verenigings wat hul eie kerkraad en priester aanstel, wie hulle uit hul eie sakke betaal. Hiervoor word die gemeente van kerkbelasting vrygeskeld. Die vrywillige gemeente en sy priester is ondergeskik aan die biskoppe en die kerklidmate is steeds ten volle deel van die kerk. As ’n gemeente voorheen deur ’n fundamentalistiese meerderheid en leraar gedomineer is, kon die liberale minderheidsgroep hul eie gemeente en leraar binne die kerk tot stand bring – en vica versa. Deesdae dien vrywillige gemeentes dikwels as oplossing vir kerklidmate wat die idee van ’n vrykerk aanloklik vind, maar verkies om hul verbintenis tot die Volkskerk te behou.
Gemeentekeuse
[wysig | wysig bron]’n Ander minder algemene praktyk is die parogiekeuse (sognebåndsløsning, letterlik parogiebondlossing). Sou ’n kerklidmaat ontevrede met ’n spesifieke leraar van sy tuisgemeente wees, staan dit hom vry om deur ’n ander leraar bedien te word wie se Christelike perspektief nader aan syne ooreenstem, soos byvoorbeeld in ’n naburige gemeente.
Lidmaatskap
[wysig | wysig bron]| Deense Volkskerk | |||
| jaar | bevolking | lidmate | persentasie |
|---|---|---|---|
| 1984 | 5 113 500 | 4 684 060 | 91,6% |
| 1990 | 5 135 409 | 4 584 450 | 89,3% |
| 2000 | 5 330 500 | 4 536 422 | 85,1% |
| 2005 | 5 413 600 | 4 498 703 | 83,3% |
| 2007 | 5 447 100 | 4 499 343 | 82,6% |
| 2008 | 5 475 791 | 4 494 589 | 82,1% |
| 2009 | 5 511 451 | 4 492 121 | 81,5% |
| 2010 | 5 534 738 | 4 479 214 | 80,9% |
| 2011 | 5 560 628 | 4 469 109 | 80,4% |
| 2012 | 5 580 516 | 4 454 466 | 79,8% |
| 2013 | 5 602 628 | 4 430 643 | 79,1% |
| 2014 | 5 627 235 | 4 413 825 | 78,4% |
| statistiese data 1984[3] en 1990–2014[2] Bron: Kirkeministeriet | |||
Volgens die amptelike statistiek van Januarie 2014 behoort 78,4% van die Dene aan die Volkskerk.[2] Hierdie lidmaatskap wissel van 60,9% in die Diosese van Kopenhagen tot ongeveer 87,3% in die Diosese van Viborg. Onlangs het die persentasie Dene wat aan die Volkskerk verbonde is stadig begin afneem. Die belangrikste redes is die immigrasie uit nie-Lutherse lande, die onttrekking van party lidmate en ’n verminderde koers (slegs 65,6%) van Deense suigelinge wat gedoop word.[4]
Voorwaardes
[wysig | wysig bron]Elkeen wat in die Volkskerk gedoop word, word outomaties ’n lidmaat. Lede kan hul lidmaatskap met die Volkskerk beëindig en heraansluit soos hulle wil. Burgers wat in ander Christelike groepe en denominasies gedoop/ingeseën is, insluitend ander Lutherse kerke, word nie outomaties lidmate van die Volkskerk nie; hul doop word egter erken sou hulle aansoek doen om lidmaatskap van die Volkskerk. Dit is nie moontlik om ’n lid van twee of meer denominasies te wees nie.
Verbanning uit die kerk is wettig, maar kom bitter selde voor. Voorbeelde sluit die uitbanning van selfverklaarde sataniste in. ’n Kerklid is verban omrede die persoon reïnkarnasie ondersteun het, maar die Hooggeregshof het in 2005 hierdie verbanning teruggetrek.
Geloof en kerkbywoning
[wysig | wysig bron]Minder as 5% van die kerklidmate woon weekliks die kerkdienste by. Die kerk word egter steeds grootliks vir tradisionele seremonies gebruik, soos doopplegtighede, voorstellings en aannemings. In 2008 het 41% troues en 89% begrafnisse in die Volkskerk plaasgevind en 71% tieners in graad 7–8 is voorgestel en aangeneem.
Volgens ’n 2009-meningspeil glo 25% Dene dat Jesus die Seun van God is en 18 glo dat Hy die Verlosser van die wêreld is.[5]
Leerstellings
[wysig | wysig bron]Die kerk poog om teologiese uitkyke so wyd moontlik te akkommodeer, solank dit net met die amptelike simboliese boeke, soos gestipuleer in die Deense Kode van 1685, ooreenstem. Dit sluit in:
- Die Apostoliese Geloofsbelydenis
- Die Geloofsbelydenis van Nicéa
- Die Geloofsbelydenis van Athanasius
- Die Belydenis van Augsburg
- Die Lutherse klein kategismus
Die hersiene weergawes van die Ou en Nuwe Testament is deur die Koningin in 1992 goedgekeur. ’n Hersiene gesangboek is in 2003 goedgekeur. Sowel die Bybelvertalings as die Gesangboek het wydverspreide openbare en teologiese debatte ingehou.
In die verlede was daar ’n sterk verskil tussen die liberale stroming van N.F.S Grundtvig en strenger, piëtistiese en Bybelvaste bewegings. Die spanning tussen hierdie groepe het partykeer gedreig om ’n skeuring in die kerk te bring. Tideherv is ’n middeweg gevind tussen ’n klein deeltjie wat op Søren Kierkegaard se eksistensialisme en op Grundtvig se konserwatiewe en nasionaalgesinde uitkyke geskoei is.
Die Deense Volkskerk is lid van die Povoo Gemeenskap tussen die Lutherse en Anglikaanse kerke.
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ die amptelike Engelse webwerf van die Evangelies-Lutherse Kerk in Denemarke
- ↑ 2,0 2,1 2,2 (da) Amptelike kerkstatistiek Geargiveer 23 Oktober 2014 op Wayback Machine Kirkeministeriet
- ↑ (da) Statistieke 1984–2002 van het Kirkeministeriet
- ↑ Statistiek 1990–2012 Geargiveer 28 Februarie 2014 op Wayback Machine Kirkeministeriet (da)
- ↑ Meningspeil in Desember 2009 onder 1 114 Dene tussen 18 en 74 jaar oud, Hver fjerde dansker tror på Jesus (Een uit vier Dene glo in Jesus), Kristeligt Dagblad, 23 Desember 2009 (da)