Digitale donker era

'n BBC Domesday-stelsel tydens die Vintage Computer Festival 2010, Bletchley, VK

Die digitale donker era verwys na 'n gebrek aan historiese inligting in die digitale era as 'n direkte gevolg van verouderde lêerformate, sagteware of hardeware wat onleesbaar, skaars of ontoeganklik raak namate tegnologieë ontwikkel en data verval.[1]Toekomstige geslagte kan dit moeilik of onmoontlik vind om elektroniese dokumente en multimedia op te spoor, omdat dit in 'n verouderde en onduidelike lêerformaat opgeneem is, of op 'n verouderde fisiese medium, byvoorbeeld, slapskyfdiskette gestoor. Die naam is afgelei van die term Donker Eeue in die sin dat daar 'n relatiewe gebrek aan rekords in die digitale era kan wees, aangesien dokumente na digitale formate oorgedra word en oorspronklike kopieë verlore gaan. 'n Vroeë vermelding van die term was op 'n konferensie van die International Federation of Library Association and Institutions (IFLA) in 1997.[2] Die term is ook in 1998 genoem tydens die Time and Bits-konferensie,[3][4], wat mede-geborg is deur die Long Now-stigting en die Getty Conservation Institute.

Eiendom sagteware en verouderde lêerformate

[wysig | wysig bron]

Die probleem is nie net beperk tot teksdokumente nie, maar is net so van toepassing op foto's, video, klank en ander elektroniese dokumente. 'n Kwessie wat lei tot die gebruik van die term, is dat dokumente op fisiese media geberg word wat spesiale hardeware benodig om gelees te word en dat hierdie hardeware nie beskikbaar sal wees binne 'n paar dekades vanaf die skepping van die dokument nie. Dit is alreeds byvoorbeeld die geval dat skyfstasies wat 5¼-duim-diskette kan lees, nie geredelik beskikbaar is nie.

Die digitale donker era is ook van toepassing op die probleme wat ontstaan as gevolg van verouderde lêerformate. In so 'n geval is dit 'n gebrek aan nodige sagteware wat probleme veroorsaak om gestoorde dokumente oop te maak. Dit is veral problematies wanneer eienaarsformate gebruik word, in welke geval dit onmoontlik kan wees om toepaslike sagteware te skryf om die lêer te lees.

Berging van magnetiese banddata

[wysig | wysig bron]

Berging van magnetiese banddata is 'n metode om data op magnetiese band te stoor. Dit word gebruik as 'n rugsteunmetode vir bewaring van digitale data en is een manier om 'n moontlike digitale donker era te verlig. In 2011 is byvoorbeeld honderde duisende Google-rekeninge teruggestel en die data in daardie rekeninge het verdwyn. Google kon die data na die e-posrekeninge herstel vanaf die data wat op magnetiese band gestoor is.[5] Opberging van magnetiese data word ook deur finansiële instellings, hospitale, filmstudio's en vervaardigingsondernemings gebruik om inhoud te rugsteun.[6] Magnetiese band kan honderde teragreep data bevat.[7]

Argiveer van die internet

[wysig | wysig bron]

Die Internetargief het verklaar dat een van hul doelwitte is om die digitale donker era te voorkom.[8] Selfs Vinton Cerf, vise-president van Google, het sy kommer oor die bewaring van data op die jaarvergadering van die Amerikaanse vereniging vir die bevordering van wetenskap in 2015 uitgespreek: "Soos die manier waarop ons inligting oor onsself bewaar, ontwikkel, word herinneringe gestoor in lêers wat ouer tegnologie gebruik terwyl toegang tot sodanige tegnologie moeiliker word. Dit kan beteken dat historici van die toekoms nie oor ons lewens kan leer nie.” Sy voorgestelde oplossing bestaan uit die bewaring van 'n monster van elke stukkie sagteware en hardeware wat al ooit bestaan het, sodat dit nooit verouderd raak nie. Hy het voorgestel dat hy 'n beeld van die inhoud, die toepassing en die bedryfstelsel met X-strale opneem, asook 'n beskrywing van die masjien. Hierdie inligting moet dan in plaas van in 'n museum op bedieners in die wolk gestoor word.[9]

Historiese voorbeelde

[wysig | wysig bron]

'n Bekende voorbeeld is NASA, waarvan die vroeë ruimte-rekords meer as een keer 'n donker era situasie ondervind het. Vir meer as 'n dekade was magnetiese bande vanaf die landing van Viking 2 op Mars in 1976 onverwerk gelaat. Toe dit later geanaliseer word, was die data onleesbaar, aangesien dit in 'n onbekende formaat was, en die oorspronklike programmeerders gesterf óf NASA verlaat het. Die beelde is uiteindelik onttrek na baie maande se soeke deur die gegewens en ondersoek na die werking van die opnamemasjiene.[10]

Nog 'n voorbeeld is die BBC Domesday-projek waarin 'n opname van die land, 900 jaar nadat die Domesday Book gepubliseer is, saamgestel is. Alhoewel die oorspronklike Domesday Book van 1086 vandag nog leesbaar is, was daar groot vrees dat die disket van die 1986 Domesday Project onleesbaar sou word namate sagteware en skyfaandrywers wat die formaat kon lees, skaarser word. In 2002 het die CAMiLEON-projek egter die inligting na 'n stelsel genaamd DomesEm gemigreer om toegang tot die moderne rekenaars te verkry.[11]Meer onlangs het die Domesday86-projek hierdie bewaringspoging voortgesit deur 'n digitaliseerder vir die oorspronklike laserskywe en emulasiesagteware vir die oorspronklike BBC Domesday-rekenaarstelsel te ontwikkel.

Enkripsie en bewaring van data

[wysig | wysig bron]

Enkripsie kan die probleem van die bewaring van data vererger, aangesien dekodering kompleksiteit toevoeg, selfs as die relevante sagteware beskikbaar is.[12] Histories is geënkripteerde data redelik skaars, maar selfs met die baie eenvoudige middele wat deur die geskiedenis beskikbaar is, het baie voorbeelde voorgekom van dokumente wat slegs met groot moeite gelees kan word. Dit het byvoorbeeld die kapasiteit van 'n verspreide rekenaarprojek geneem om die meganies gegenereerde kode van 'n enkele kort duikboot-taktiese boodskap van die Tweede Wêreldoorlog te breek.[13] Moderne enkripsie word in baie meer dokumente en media gebruik omdat uitgewers die beloofde beskerming van digitale regtebestuur (DRM) wil bekom.

Oopbron-lêerformate

[wysig | wysig bron]

Aangesien meer rekords in digitale vorm gestoor word, is daar verskeie maatreëls getref om elektroniese lêerformate te standaardiseer, sodat sagteware wat dit kan lees, wyd beskikbaar is Dit kan dan, indien nodig, weer op nuwe platforms geïmplementeer word.

PDF/A is 'n oop standaard gebaseer op Adobe Systems se PDF-formaat.[14] Dit is wyd aanvaar deur regerings en argiewe regoor die wêreld, soos in die Verenigde Koninkryk.[15] Die oopdokumentformaat vir Office-toepassings (OpenDocument) is in 2005 deur OASIS gestandaardiseer en deur die Internasionale Standaardeorganisasie (ISO) in 2006. Sedertdien is ondersteuning vir OpenDocument geïmplementeer in 'n groot aantal oopbron en eiendomssagteware. Daarom is die gebruik van OpenDocument een opsie vir die argivering van bewerkbare dokumente vanaf kantoortoepassings. Meer breedweg is die gebruik van oopbron sagteware 'n voorkomingsmaatreël[16] Aangesien die bronkode vir die lees en skryf van 'n lêerformaat oop is, kan die kode gebruik word as basis vir toekomstige implementerings. In 2007 het die hoofinligtingsbeampte van die VK se nasionale argiewe gesê: "Ons verwelkom oopbron-sagteware omdat dit ons lewens vergemaklik."[17]

Standaardisering van databerging

[wysig | wysig bron]

In 2007 het Microsoft 'n vennootskap met die VK se Nasionale Argiewe aangegaan om die digitale donker era te voorkom en "miljoene onleesbare rekenaarlêers te ontsluit."[18][19][20] Die VK se Nasionale Argiewe aanvaar nou verskillende lêerformate vir langtermyn berging, insluitend Office Open XML, PDF en OpenDocument. [21]

Kritiek

[wysig | wysig bron]

Sommige wetenskaplikes het die idee van die digitale donker era gekritiseer. Sommige hiervan beskou dit as 'n alarmistiese retoriek, soos David Anderson en Jon Tilbury wat beweer dat sodanige 'donker era' die huidige toestand verkeerd weergee. Hulle het aangevoer dat daar aansienlike vordering met digitale bewaring gemaak is en blyk uit die manier waarop organisasies voortgaan om kritieke langtermyn-digitale inligting op te spoor en te hergebruik terwyl hulle nuwe maniere vind om dit met die publiek te deel.[22] Sommige geskiedkundiges vind ook fout met voorstanders van die digitale donker era vir historiese onakkuraathede. Dit sluit in die bewering van Marilyn Deegan en Simon Tanner dat die Gutenberg-drukrewolusie Europa uit die Donker Eeue gelei het, 'n periode wat gesê word gekenmerk is deur die verlies aan kennis van die antieke Grieke en Romeine.[23] Daar word aangevoer dat kennis en inligting oor klassieke leer gedurende die Middeleeue herwin is en dit was nie hoofsaaklik as gevolg van die drukrewolusie nie, maar grotendeels agv die intellektuele uitruiling tussen Islamitiese en Christelike kulture.[24]

Sien ook

[wysig | wysig bron]

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ "Data Reawakening". Science Friday (in Engels). Besoek op 1 Maart 2018.
  2. ↑ Kuny, Terry (September 1997). "A Digital Dark Ages? Challenges in the Preservation of Electronic Prevention Information" (PDF). 63RD IFLA (International Federation of Library Associations and Institutions) Council and General Conference. Geargiveer (PDF) vanaf die oorspronklike op 9 Mei 2008. Besoek op 7 November 2011.
  3. ↑ MacLean, Margaret (1999). MacLean, Margaret; Davis, Ben (reds.). Time and Bits, Managing Digital Continuity. Getty Research Institute. ISBN 978-0-89236-583-8.
  4. ↑ Brand, Steven (1 Februarie 1999). "Escaping The Digital Dark Age". Library Journal. 124 (2): 46–69. ISSN 0363-0277. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 23 September 2005.
  5. ↑ "Thousands of Gmail users find emails missing". 28 Februarie 2011. Besoek op 28 Februarie 2018.
  6. ↑ "Ghosts In The Reels". Science Friday (in Engels). Besoek op 28 Februarie 2018.
  7. ↑ "Scientists warn we may be creating a 'digital dark age'". Public Radio International (in Engels (VSA)). Besoek op 1 Maart 2018.
  8. ↑ "About the Internet Archive". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 2 Oktober 2013. Besoek op 5 Oktober 2013.
  9. ↑ Pallab, Ghosh. 2015. "Google's Vint Cerf warns of 'digital Dark Age'". BBC News, Science & Environment.
  10. ↑ Blakeslee, Sandra (20 Maart 1990). "Lost on Earth: Wealth of Data Found in Space". New York Times. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 9 November 2012. Besoek op 7 Julie 2013.
  11. ↑ McKie, Robin; Thorpe, Vanessa (3 Maart 2002). "Digital Domesday Book lasts 15 years not 1000". The Observer. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 20 Januarie 2013.
  12. ↑ Digital Preservation Coalition (2012). "Media and Formats - Compression and Encryption". Digital Preservation Handbook. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 29 Julie 2012. Besoek op 17 Augustus 2013.
  13. ↑ Wearden, Graeme (27 Februarie 2006). "Distributed computing cracks Enigma code". CNET News. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 19 Desember 2010.
  14. ↑ "Adobe Acrobat Engineering:PDF Standards". Adobe. 12 Maart 2013. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 7 Julie 2013. Besoek op 7 Julie 2013.
  15. ↑ "Viewing government documents". GOV.UK. Cabinet Office. 6 Augustus 2015. Besoek op 10 September 2015.
  16. ↑ Cassia, Fernando (28 Maart 2007). "Open Source, the only weapon against 'planned obsolescence'". The Inquirer. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 20 Januarie 2011. Besoek op 2 Augustus 2012.
  17. ↑ Donoghue, Andrew (19 Julie 2007). "Defending against the digital dark age". ZDNet. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 23 Oktober 2012.
  18. ↑ Kennedy, Maev (4 Julie 2007). "National Archive project to avert digital dark age". News:Technology. The Guardian. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 17 Julie 2010. Besoek op 7 Oktober 2009.
  19. ↑ Ferguson, Tim (5 Julie 2007). "Microsoft Helps Archives Save the Past". Technology. Business Week. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 10 Julie 2007. Besoek op 7 Oktober 2009.
  20. ↑ Colvile, Robert (5 Julie 2007). "How to stave off a digital 'dark age'". Telegraph. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 24 April 2012. Besoek op 7 Oktober 2009.
  21. ↑ "File formats for transfer - The National Archives".
  22. ↑ Harvey, Ross; Weatherburn, Jaye (2018). Preserving Digital Materials, Third Edition. Lanham, MD: Rowman & Littlefield. p. 25. ISBN 9781538102961.
  23. ↑ Weller, Toni (2013). History in the Digital Age. Oxon: Routledge. p. 58. ISBN 9780415666961.
  24. ↑ Tredinnick, Luke (2008). Digital Information Culture: The Individual and Society in the Digital Age. Oxford: Chandos Publishing. p. 155. ISBN 9781843341703.