Etrurië

'n Kaart toon Etrurië en Etruskiese kolonies met ingang 750 v.C. en soos uitgebrei teen 500 v.C.

Etrurië was 'n streek van Sentraal-Italië, afgebaken deur die Arno en Tiber-riviere. Die gebied beslaan tans die grootste deel van Toskane, Noord-Latium en die noordweste van Umbrië.

Etruskiese Etrurië

[wysig | wysig bron]

Die antieke mense van Etrurië[1] was die Etruskers. Hul komplekse kultuur[2] was gesentreer rondom verskeie stadstate wat in die negende eeu v.C. gedurende die Villanovakultuur ontstaan het. Hulle was baie magtig tydens die Oriëntale fase van die Argaïese periodes.

Die Etruskers was teen 650 v.C. 'n dominante kultuur in Italië[3] en het ander ou-Italiese volke soos die Liguriërs oortref. Hulle invloed kan buite Etrurië se grense bespeur word in die Po-riviervallei en Latium, sowel as in Kampanië en deur hul kontak met die Griekse kolonies in Suid-Italië (insluitend Sisilië). Inderdaad, by sommige Etruskiese grafte soos dié van die Tumulus di Montefortini by Comeana (Carmignano) in Toskane, is fisiese bewyse deur argeoloë gevind wat die Etruskers se handel met Egipte staaf—fyn Egiptiese keramiekkoppies is 'n voorbeeld hiervan. Sulke handel het óf direk met Egipte plaasgevind óf deur middel van tussengangers soos Griekse of Fenisiese matrose.

Rome is sterk deur die Etruskers beïnvloed, al is dit van die vroeë grens van Etrurië geskei deur die Silva Ciminia, die Ciminiaanse Woud. 'n Reeks Etruskiese konings het Rome regeer tot 509 v.C., toe die laaste Etruskiese koning, Lucius Tarquinius Superbus, onttroon is en die Romeinse Republiek gestig is.[4] Die Etruskers word daarmee gekrediteer dat hulle Romeinse argitektuur en rituele praktyke beïnvloed het; dit was onder die Etruskiese konings dat belangrike strukture soos die die Tempel van Jupiter Optimus Maximus (Latyns: Aedes Iovis Optimi Maximi Capitolina, Afrikaans; "die beste en grootste Jupiter")[5], Cloaca Maxima, en Via Sacra ontstaan het.

Die Etruskiese beskawing en sy tradisies het 'n groot invloed op die kultuur van die vroeë Republikeinse Rome gehad, en sommige tradisies was later van die mees simboliese tradisies van die stad. Dit het ook die bekendstelling van nuwe kossoorte, die Latynse alfabet, argitektuur, en komponente van siviele ingenieurswese ingesluit.[6]

Territoriale subafdelings van Etrurië

[wysig | wysig bron]

Etrurië is verdeel in twee hoofgebiede wat bekendstaan as Noord-Etrurië en Suid-Etrurië. Hierby moet bygevoeg word die mees noordelik gebiede wat as Etruria Padana bekendstaan en die mees suidelike gebiede wat bekendstaan as Etruria Campana.

Etrurië
  • Noord-Etrurië - 'n groot deel van moderne Toskane, van die Arno-rivier tot die noorde, die Apennyne tot die ooste, en die Albegna-rivier tot die suide van Toskane; verdermeer, die Etruskiese gebiede noord na Perugia in moderne Umbrië
  • Suid-Etrurië - klein gedeeltes van die mees suidelike gebiede van Toskane, die hele noord- en sentraal Latium tot die hekke van Rome
Etruskiese kolonies
  • Etruria Padana (Padaniese Etrurië) - gebiede in Emilia-Romagna en in die suidelike grense van Lombardye en Veneto, in Noord-Italië
  • Etruria Campana (Kampaniese Etrurië) - gebiede in die suide van Latium en Kampanië in Suid-Italië

Etrurië se stede

[wysig | wysig bron]
Etruskiese votiefhoofde wat gevind is in verskeie heiligdomme in Etrurië wat dateer uit die vierde eeu v.C. tot die tweede eeu v.C.

Latynse en Italiaanse name word gegee in hakkies:

Daar was 'n tydperk tussen 600 v.C. en 500 v.C. waartydens twaalf Etruskiese stadstate 'n los konfederasie gevorm het wat bekendstaan as die Etruskiese Liga. Etruskies was die amptelike taal vir hul vergaderings. Toe Etrurië deur die Romeinse Republiek verower is het Latyn die amptelike taal geword.

Romeinse Etrurië

[wysig | wysig bron]

In die Augustynse organisasie van Romeins-Italië was Etruria die naam van 'n streek (Regio VII). Sy grense was die Tiber, die Tirreense See, die Apuaanse Alpe en die Apennyne. Dit stem rofweg ooreen met dié van Etrurië voor die Romeinse tydperk wat in 509 v.C. begin het.[7]

Etrurië in moderne geskiedenis

[wysig | wysig bron]

Die Groothertogdom Toskane (wat tussen 1569 tot 1801, en van 1814 tot 1859 bestaan het) het homself in Latyns gestileer as Magnus Ducatus Etruriae (Groothertogdom Etrurië). Die naam Etrurië is ook toegepas op die Koninkryk van Etrurië, 'n kortstondige kliëntstaat van Napoleon I van Frankryk wat die Groothertogdom tussen 1801 en 1807 vervang het.

'n Besonder noemenswaardige werk wat handel oor Etruskiese plekke is D.H. Lawrence se Sketches of Etruscan Places and Other Italian Essays.

Nog leesstof

[wysig | wysig bron]
  • Coberly, Daniel (2013). An Ancient and Modern History of Etruria. Italian Heritage Press. ISBN 978-0615819112.

Sien ook

[wysig | wysig bron]

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ Posth, Cosimo; et al. (2021). "The origin and legacy of the Etruscans through a 2000-year archeogenomic time transect". Science Advances. 7 (39): eabi7673. Bibcode:2021SciA....7.7673P. doi:10.1126/sciadv.abi7673. PMC 8462907. PMID 34559560.
  2. ↑ Kindy, David, Where Did the Ancient Etruscans Come From?: A new DNA analysis suggests the enigmatic civilization was native to the Italian Peninsula, Smithsonian, 29 September 2021
  3. ↑ Rix, Helmut. "Etruscan." In The Ancient Languages of Europe, red. Roger D. Woodard. Drukpers van die Universiteit van Cambridge, 2008, pp. 141–164.
  4. ↑ Cary, M.; Scullard, H. H., A History of Rome. Bl. 28. 3de Uitg. 1979. ISBN 0-312-38395-9.
  5. ↑ Die Tempel van Jupiter was die belangrikste en een van die grootste tempels in antieke Rome. Die tempel is op die Kapitolyn- of Kapitool-heuwel (Latyns: Capitolium of Collis Capitolinus, "Kapitolynse heuwel", Italiaans: Campidoglio) (Die Kapitolyn of Kapitool is die belangrikste van die sewe heuwels van Rome) gebou en is daarom ook die Tempel van Jupiter Capitolinus genoem. In die tempel was daar drie aparte cellae: in die sentrale cella is Jupiter aanbid en weerskante daarvan was twee kleiner sellae vir sy vrou Juno en sy dogter Minerva. Hierdie drie heiligdomme het dus die Kapitolynse Drie-eenheid gevorm. Voor die trappe van die tempel het die groot Altaar van Jupiter (ara Iovis) gestaan, waar offerandes gemaak is. Die Tempel van Jupiter was die eindpunt vir die seëvierende generaals wat toegelaat is om 'n triomftog te maak, en dit was die plek waar die profetiese Sibillynse boeke gehou is.
  6. ↑ Roma.Com, Redazione (4 Augustus 2021). "L'influenza della civiltà etrusca sugli antichi Romani". Roma.Com (in Italiaans). Besoek op 26 April 2023.
  7. ↑ Baracca, M. (1970). Atlante Storico (in Latin). Novara: De Agostini. p. 15.{{cite book}}: AS1-onderhoud: onerkende taal (link)

Bronnelys

[wysig | wysig bron]

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]