Eugenetika

Eugenetika of eugenetiek (Grieks ̉εύ + γίγνομαι, oftewel eu genos: "goed gebore"), ook na verwys as die eugenetiese beweging of rasverbetering, is die studie van die verbetering van die genetiese gehalte van 'n spesie — meer spesifiek die menseras of die genepoel waaruit die mens gebore word — en bou op die studie van menslike eflikheid en Darwinisme. Drie kwessies het die ontwikkeling van eugenetika in die tweede helfte van die negentiende eeu ondersteun: 'n oortuiging dat die menslike spesie verbeter kan word om volmaak te wees; 'n groeiende geloof in wetenskap as die betroubaarste en bruikbaarste vorm van kennis; en die gebruik van die trefwoorde van maatskaplike Darwinisme, "stryd om te bestaan" en "oorlewing van die sterkste", soos toegepas op alle mense in die samelewing. Eugenetika berus dus daarop dat die voortdurende en natuurlike sortering van beter of slegter elemente in die samelewing na die voortgesette verbetering van die menslike spesie lei. Sommiges interpreteer hierdie beginsel as aanvoerend dat ryker mense meer bekwaam en talentvol as armes is, en gevolglik meer sukses in die lewe behaal. Eugenetika verskil van Sosiale Darwinisme, wat beweer dat die slegste elemente in die genepoel uiteindelik sou verdwyn indien die natuur toegelaat word om sy natuurlike verloop te neem.

Eugenetika maak egter daarop aanspraak dat noukeurige beplanning en behoorlike telling die enigste manier is om 'n beter samelewing te skep. Teen 1900, met die ontwikkeling van die moderne wetenskap van genetika, het eugenetika 'n georganiseerde beweging geword wat daarop gemik is om die menseras te verbeter. Positiewe eugenetika is daarop toegespits om maniere te ontwikkel om die teelpotensiaal van geskikte mense te verhoog, terwyl negatiewe eugenetika die klem geplaas het op die beperking van ongeskikte mense om kinders te verwek.

Die eugenetiese beweging was tussen 1910 en 1930 besonder sterk in die VSA, Groot-Brittanje en Duitsland. Eugenetika was nie net beperk tot Groot-Brittanje self nie, maar het ook na die Britse kolonies versprei, waar dit 'n geruime tyd lank die houding van kolonialiste jeens die inheemse volke beïnvloed het.

Antieke Griekse verband

Selektiewe voortplanting is reeds in die oudheid al deur die filosoof Plato voorgestel. Hy het voorgestel dat menslike voortplanting deur die owerhede gekontroleer moes word. Hy het onder meer voorgestel dat seleksie deur middel van 'n lotery moes plaasvind, en dat swak ontwikkelde babas gedood moes word om die oordrag van swak elemente te beperk.

Europese verband

In Groot-Brittanje was die eugenetiese beweging nou verbind met die gevoel dat mense wat wit en Anglo-Saksies (en) was, meerderwaardig bo alle ander rasse was. Charles Darwin se neef, Sir Francis Galton, was die stigter van die Engelse eugenetiese beweging. Hy is na die studie van menslike erflikheid aangelok deur wat hy as die "oorgeërfde genialiteit" van sy familie beskryf het, en is veral bekend vir sy boek Hereditary Genius wat in 1869 geskryf is. Hy is onder meer ook beroemd vir sy werk ten opsigte van saamgestelde foto's en vir die bevordering van die gebruik van vingerafdrukke as persoonlike identifikasie. In 1899 het Houstan Stewart Chamberlain, wat van geboorte Brits was en wat die antropoloog van die Duitse Keiser Wilhelm geword het, in Duitsland sy boek Foundations of the 19th Century gepubliseer. Hierin het hy aanspraak daarop gemaak dat die Ariërs of Teutone (Duitsers) meerderwaardige mense is. Hulle is meestal lank, blond, met lang koppe, en het Nordies gelyk, soos die mense van die noordelike dele van Europa. Mense van Joodse oorsprong is beskou as vreemd aan die Ariërs. Reeds in 1919 het Adolf Hitler, wat die leier van die Duitse Nasionaal-Sosialistiese (Nazi-) party geword het, baie van hierdie anti-Semitiese idees aanvaar. Hy het geglo dat die Ariërs supermense (Übermenschen) was, terwyl mense van Joodse oorsprong submense (Untermenschen) was.

Met Hitler se aanbewindkoming in 1933 het hy stelselmatig Joodse sakeondernemings begin aanval, Jode uit die staatsdiens ontslaan en Joodse kinders verhoed om na Duitse skole of universiteite te gaan. In 1935 het 'n nuwe Duitse wet 'n Jood gedefinieer as 'n persoon met ten minste drie Joodse grootouers, en het daardeur 'n persoon se Joodse identiteit gebaseer op sy of haar voorouers, en nie op die geloof wat daardie persoon aangehang het nie. Op 9 November 1938, die bekende Kristalnag of Nag van Gebreekte Glas (Kristallnacht) het Nazi-volgelinge regoor Duitsland duisende sinagoges en Joodse sakeondernemings aangeval, afgebrand of beskadig. Die Nazi's het ongeveer 30 000 mans tussen die ouderdom van 16 en 60 in hegtenis geneem en na konsentrasiekampe gestuur.

Hitler het later as 'n finale oplossing vir die "Joodse Vraagstuk" die fisiese uitwissing van Jode in Duitsland en in ander Europese lande wat ná die uitbreek van die Tweede Wêreldoorlog in 1939 deur Duitsland beset is, beveel. Daar is algemene konsensus dat daar ná 1942 altesaam meer as vier miljoen mense van Joodse afkoms na konsentrasiekampe in Oos-Pole gedeporteer is, waar hulle óf in gaskamers gedood is, óf gedwing is om hul as slawearbeiders dood te werk. Die berugste van hierdie kampe is Auschwitz, Treblinka, Dachau, Majdnek en Sobibor. In wat vandag as die Holocaust bekend staan, word gemeen dat daar altesame ongeveer ses miljoen Joodse mense in die konsentrasiekampe gesterf het.

Galton se formulering

Die oorspronklike stelreëls van Galton het 'n direkte skakel met die leer en werk van Darwin gehad. Darwin self was weer sterk beïnvloed deur Thomas Malthus. Volgens Darwin word die meganisme van natuurlike seleksie deur die menslike beskawing gedwarsboom. Een van sy besware teen beskawing was die strewe om mense in swak posisies te help, wat die werking van natuurlike seleksie, waar juis die swakkes uitsterf, teenwerk. Eugenetici is daarom ten gunste van aksie om vir die afnemende effekte van die natuurlike seleksie binne die beskawing te kompenseer. Hierdie basiese beginsel vorm die inspirasie vir vele uiteenlopende filosofieë, teorieë en sosiale praktyke.

Positiewe eugenetiese beleid behels die beloning vir geskikte ouers wat meer kinders verwek. Spermabanke het maatreëls in plek om die genetiese gehalte van donors te reguleer. Vrywillige sterilisasie deur mense wat hulself as ongeskik ag, word soms as positiewe eugenetiek beskou.

Negatiewe eugenetiese beleid behels apartheid, gedwonge sterilisasie, tot eutanasie. Wêreldwyd is daar 'n negatiewe eugenetiese beleid in plek vir mense met Down se sindroom.

Amerikaanse verband

In die VSA is die eugenetiese beweging meer as net 'n akademiese denkrigting. Dit het lank 'n groot invloed op die openbare mening gehad en het in sommige state ook wetgewing beïnvloed. Tussen 1911 en 1920 het 24 Amerikaanse state wetgewing aanvaar wat die sterilisasie van wanaangepastes in die samelewing gewettig het. Onder hierdie wanaangepastes was ingesluit verstandelik gestremdes, kranksinniges en misdadigers. Wette is ook aanvaar om huwelike tussen mense van verskillende rasse te beperk. In 1924 het die beweging getriomfeer toe die Johnson-wet aanvaar is. Hierdie wet het die aantal mense wat vanuit Oos-Europa en die lande rondom die Middellandse See wou emigreer, streng beperk. Eugenetika-aanhangers het beweer dat hierdie immigrante minderwaardig is, gemeet aan Anglo-Saksiese Amerikaners en die suiwer Amerikaanse genepoel sou besoedel. Ná 1925 het mense egter krities teenoor eugenetika begin word.

Afrikaniese, Asiatiese en Australiese verband

Die eugenetiese beweging het ook die verhouding tussen mense van verskillende sogenaamde "rasse" in ander wêrelddele beïnvloed, soos in Afrika, Asië en Australië. In Afrika het die Britse koloniale moondhede dikwels na die "wit man se las" verwys – 'n edele roeping om beskawing na ander "rasse" wat nog nie uit barbarisme ontwaak het nie, te bring. Franse imperialiste het op soortgelyke wyse hul koloniale ryk geregverdig deur te beweer dat dit hul plig was om beskawing na die agterlike volke van die wêreld te bring, in Frans bekend as 'n mission civilisatrice (beskawingsopdrag).

Europeërs het ook op dergelike wyse op die Asiatiese volke neergesien. In 1901 het die nuwe Gemenebes van Australië 'n anti-Asiatiese immigrasiebeleid aanvaar om Asiërs en ander nie-Europeërs, insluitend Afrikane, te verhoed om hulle in Australië te vestig. Dit het bygedra tot die groei van 'n "ras"-geïsoleerde wit samelewing, wat veral Asiërs as 'n bedreiging vir hul Europese lewenstandaard beskou het. Boonop het die Europese setlaars met betrekking tot die inheemse bevolking van Australië, die Aborigines, geglo dat die inboorlinge as 'n minderwaardige "ras" sou uitsterf. Talle inboorlinge het wel van Europese siektes gesterf, weens hul swak ontwikkelde immuniteitstelsels sowel as die geweld op die grense. In die sogenaamde agterveld (Outback) is inboorlinge as bediendes en plaaswerkers op beesplase in diens geneem, en is hulle sleg behandel. Oorspronklik was die Aborigines nomadiese jagters en vissers wat alles waarvan hulle gelewe het, uit die natuur verkry het.

Sien ook

Verwysings

↑ Currell, Susan; Cogdell, Christina (2006). Popular Eugenics: National Efficiency and American Mass Culture in The 1930s (in Engels). Athens, OH: Ohio University Press. p. 203. ISBN 0-8214-1691-X. Besoek op 19 Augustus 2019.

Bronne

Geskiedenis vir almal, NKV, 2005

[Currell-1] Currell, Susan; Cogdell, Christina (2006). Popular Eugenics: National Efficiency and American Mass Culture in The 1930s (in Engels). Athens, OH: Ohio University Press. p. 203. ISBN 0-8214-1691-X. Besoek op 19 Augustus 2019.

[1]