Faliskies

Faliskies
Gepraat in: Latium 
Gebied: Italië
Totale sprekers: uitgesterf
Taalfamilie: Indo-Europees
 Italies
  Latyns-Faliskies
   Faliskies 
Skrifstelsel: Oud-Italiese alfabet
Taalkodes
ISO 639-1: -
ISO 639-2: -
ISO 639-3: xfa 
Geskatte verspreiding van tale in Italië in die Ystertydperk.
Nota: Hierdie bladsy kan IFA fonetiese simbole in Unicode bevat.

Faliskies, 'n uitgestorwe taal van die antieke Latium (Sentraal-Italië) behoort tot die Italiese groep van die Indo-Europese taalfamilie en vorm saam met die nou verwante Latyn die Latino-Faliskiese subgroep.

Faliskies is deur die Faliskers-stam in die noordelike Latium gepraat en het in 36 kort inskripsies uit die 3de of 2de eeu v.C. bewaar gebly. Vir hierdie inskripsies is gebruik gemaak van 'n alfabet, wat uit die Etruskiese skrif ontwikkel en van regs na links geskryf is, alhoewel dit ook invloede van die Latynse alfabet toon.

As 'n voorbeeld van 'n Faliskiese sin haal R.S. Conway in sy boek Italic Dialects (bladsy 312, b) woorde aan, wat rondom die kant van 'n beeld op 'n patera geskryf is en onder 'n glasuur lê, wat die egtheid van die dokument waarborg:

foied vino pipafo, cra carefo

Dieselfde sin sou in Latyn hodie vinum bibam, cras carebo wees ("vandag gaan ek wyn geniet, môre sal ek niks hê nie"). Die voorbeeld wys op 'n aantal besonderhede van die Faliskiese taal:

  1. Die medeklinker f, wat in die middel van Latynse woorde tot b verander is, het bewaar gebly.
  2. Die Indo-Europese klank gh aan die begin van 'n woord verskyn as f (byvoorbeeld in Faliskies foied teenoor Latyns hodie "vandag").
  3. Die medeklinkers dj is gepalataliseer tot 'n soort j-klank (vergelyk Faliskies foied teenoor Latyns hodie).
  4. Die eindletter s het voor sommige navolgende letters verdwyn (vergelyk Faliskies cra teenoor Latyns cras "môre").

Ander besonderhede:

  1. Die labiovelare klanke het bewaar gebly (vergelyk Faliskies cuando en Latyns quando ("wanneer") teenoor Umbries pan(n~u)).
  2. 'n Aantal medeklinkers aan die einde van 'n woord word aan die eerste letter van die volgende woord geassimileer: pretod de zenatuo sententiad (Conway, bladsy 321) teenoor Latyns praetor de senatus sententia (zenatuo in plaas van senatuos is 'n argaïese genitief-vorm).

Die Faliskiese taal het toenemend onder Latynse invloed gekom, maar is tenminste tot by die jaar 150 v.C. nog gepraat.

Bron

[wysig | wysig bron]
  • R. S. Conway, The Italic Dialects (2 boekdele). Cambridge: Cambridge University Press 1897, herdrukte uitgawe 1967