Fibromialgie

Vrywaring: Die mediese inligting verskaf op Wikipedia dien slegs as 'n riglyn en dra geen waarborg van feitelike korrektheid nie.
Enige vrae of klagtes oor u persoonlike gesondheid behoort na 'n dokter verwys te word.
Fibromialgie
Ander nameFibromialgie sindroom
Die ligging van die nege gekoppelde seerpunte wat die kriteria vir fibromialgie vorm
SpesialiteitPsigiatrie, rumatologie, neurologie
SimptomeWydverspreide pyn, moegheid, slaapprobleme
TydsduurLang termyn
OorsakeOnbekend
Diagnostiese metodeGebaseer op simptome nadat ander moontlike oorsake uitgesluit is
BehandelingVoldoende slaap en oefening, gesonde dieet
MedikasieDuloxetine, milnacipran, pregabalin, gabapentin
PrognoseNormale lewensverwagting
Frekwensie2–8%
Mediese waarskuwing

Fibromialgie is 'n mediese toestand wat gekenmerk word deur chroniese wydverspreide pyn en 'n verhoogde pynreaksie op druk.[1] Ander simptome sluit in moegheid in so 'n mate dat normale aktiwiteite aangetas word, slaapprobleme en probleme met die geheue.[2] Sommige mense rapporteer ook rustelose bene-sindroom, derm- of blaasprobleme, gevoelloosheid en tinteling en sensitiwiteit vir geraas, ligte of temperatuur.[3] Fibromialgie word gereeld geassosieer met depressie, angs en posttraumatiese stresversteuring.[2]

Oorsaak, meganisme en diagnose

[wysig | wysig bron]

Die oorsaak van fibromialgie is onbekend; daar word egter geglo dat dit 'n kombinasie van genetiese en omgewingsfaktore behels.[2][3] Die toestand loop in gesinne en daar word geglo dat baie gene daarby betrokke is.[4] Omgewingsfaktore kan sielkundige spanning, trauma en sekere infeksies insluit.[2] Dit lyk asof die pyn voortspruit uit prosesse in die sentrale senuweestelsel en daar word na die toestand verwys as 'n "sentrale sensitiseringsindroom".[1][2] Daar is geen spesifieke diagnostiese toets nie,[3] hoewel vanaf 2020 is daar verskillende diagnostiese bloedtoetse wat besig is om gesertifiseer te word en is vir die diagnose van fibromialgie saam met 'n fisiese ondersoek gebruik.[5][6] Nietemin behels alle vorme van diagnose eers die moontlikheid om ander moontlike oorsake uit te skakel en te verifieer dat 'n bepaalde aantal simptome aanwesig is.[2][3]

Voorkoming, behandeling en prognose

[wysig | wysig bron]

Die behandeling van fibromialgie kan moeilik wees. Aanbevelings sluit dikwels genoeg slaap, gereeld oefen en 'n gesonde dieet in.[3] Kognitiewe gedragsterapie kan ook nuttig wees.[2] Die medisyne duloxetine, milnacipran of pregabalin kan gebruik word.[3] Die gebruik van opioïedpynmedikasie is kontroversieel, en sommige sê dat die bewyse van nut daarvan sleg is[3][7] terwyl ander sê dat die gebruik van swak opioïede redelik kan wees as ander medisyne nie effektief is nie.[8] Daar is geen bewyse wat die gebruik van dieetaanvullings terapie ondersteun nie.[3] Alhoewel fibromialgie lank kan duur, lei dit nie tot die dood of weefselskade nie.[3]

Epidemiologie, geskiedenis en kultuur

[wysig | wysig bron]

Fibromialgie raak na raming 2–8% van die bevolking en vroue word ongeveer twee keer so gereeld geraak as mans. Voorkomsyfers lyk soortgelyk in verskillende dele van die wêreld en tussen verskillende kulture.[2]

Fibromialgie is die eerste keer in 1990 gedefinieer, met bygewerkte kriteria in 2011.[2] Daar is kontroversie oor die klassifikasie, diagnose en behandeling van fibromialgie.[9][10] Terwyl sommige voel dat die diagnose van fibromialgie iemand negatief kan beïnvloed, vind ander navorsing dat dit voordelig is.[2]

Die term "fibromialgie" is afkomstig van die Nuwe Latynse fibro-, wat "veselagtige weefsels" beteken, Grieks μυώ myo-, "spier", en Grieks άλγος algos, "pyn"; dus beteken die term letterlik "spier- en veselagtige bindweefselpyn".[11]

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ 1,0 1,1 Ngian GS, Guymer EK, Littlejohn GO (Februarie 2011). "The use of opioids in fibromyalgia". International Journal of Rheumatic Diseases (in Engels). 14 (1): 6–11. doi:10.1111/j.1756-185X.2010.01567.x. PMID 21303476. S2CID 29000267.
  2. ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 Clauw, DJ (April 2014). "Fibromyalgia: a clinical review". JAMA (in Engels). 311 (15): 1547–55. doi:10.1001/jama.2014.3266. PMID 24737367. S2CID 43693607.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 3,8 "Questions and Answers about Fibromyalgia". NIAMS (in Engels). Julie 2014. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 15 Maart 2016. Besoek op 9 Julie 2021.
  4. ↑ Buskila D, Sarzi-Puttini P (2006). "Biology and therapy of fibromyalgia. Genetic aspects of fibromyalgia syndrome". Arthritis Research & Therapy. 8 (5): 218. doi:10.1186/ar2005. PMC 1779444. PMID 16887010.
  5. ↑ Sandoiu, Ana; Field, Paula (18 Maart 2019). "Groundbreaking blood test detects fibromyalgia". MedicalNewsToday (in Engels). Medicalnewstoday.com. Besoek op 9 Julie 2021.
  6. ↑ "First RNA-Based Blood Test to Detect Fibromyalgia Introduced by Data Science Company IQuity" (in Engels). IQuity, Inc. PR Newswire. 7 Maart 2018. Besoek op 9 Julie 2021.
  7. ↑ Goldenberg DL, Clauw DJ, Palmer RE, Clair AG (Mei 2016). "Opioid Use in Fibromyalgia: A Cautionary Tale". Mayo Clinic Proceedings (Resensie) (in Engels). 91 (5): 640–48. doi:10.1016/j.mayocp.2016.02.002. PMID 26975749.
  8. ↑ Sumpton JE, Moulin DE (2014). "Fibromyalgia". Handbook of Clinical Neurology (in Engels). 119: 513–27. doi:10.1016/B978-0-7020-4086-3.00033-3. ISBN 978-0702040863. PMID 24365316.
  9. ↑ Häuser W, Eich W, Herrmann M, Nutzinger DO, Schiltenwolf M, Henningsen P (Junie 2009). "Fibromyalgia syndrome: classification, diagnosis, and treatment". Deutsches Ärzteblatt International (in Engels). 106 (23): 383–91. doi:10.3238/arztebl.2009.0383. PMC 2712241. PMID 19623319.
  10. ↑ Wang SM, Han C, Lee SJ, Patkar AA, Masand PS, Pae CU (Junie 2015). "Fibromyalgia diagnosis: a review of the past, present and future". Expert Review of Neurotherapeutics (in Engels). 15 (6): 667–79. doi:10.1586/14737175.2015.1046841. PMID 26035624. S2CID 2412984.
  11. ↑ Bergmann U (2012). Neurobiological foundations for EMDR practice (in Engels). New York: Springer Pub. Co. p. 165. ISBN 978-0826109385.