Frances Baard

Frances Goitsemang Baard (1 Oktober 1909 – 1997) was die organiseerder vir die ANC Vroueliga en lid van die United Democratic Front (UDF). Die Diamantvelddistrik in Kimberley se munisipaliteit is hernoem na die Frances Baard-distriksmunisipaliteit. Schoemanstraat in Pretoria is ook hernoem na Frances Baardstraat. 

Agtergrond en opvoeding

Frances Maswabi Baard is gebore as Frances Maswabi in die voorstad Beaconsfield in Kimberley op 1 Oktober 1909. Ander bronne reken dat sy eerder in 1901 gebore is.^[1] Haar pa, Herman Maswabi van Ramotswa in Botswana, het in Kimberley by die myne gewerk. Frances se ma, Sarah Voss, was 'n Tswana-vrou. Frances het in 1942 met Lucas Baard getrou. Die huwelik is in Port Elizabeth gesluit, maar sy het Lucas Baard geken vanaf haar skooldae in Kimberley. ^[2][3]

Frances het skoolgegaan by die Racecourse Primary School en die Lyndhurst Road School voordat sy die bekende Perseverance School bygewoon het. As gevolg van haar vader se afsterwe moes sy dié skool verlaat. Daarna het sy kortliks as 'n onderwyser gewerk en later as 'n huishulp en fabriekswerker in Port Elizabeth.  

Politieke deelname

Dit was in hierdie tyd (1948) dat Baard 'n aktivis vir die African National Congress (ANC) geword het. Sy het ook by 'n vakbond aangesluit as gevolg van haar ervarings van onderdrukking en uitbuiting tydens Apartheid. Sy was beïnvloed deur Raymond Mhlaba en Ray Alexander.

Sy was 'n organiseerder vir die ANC Vroueliga in 1952 tydens die veldtog van verset. Later het sy ook onderskeidelik die werk van die Sekretaris en Tesourier by die ANC Vroueliga se tak in Port Elizabeth behartig.  In die middel van die 1950's het sy gedien as die nasionale tesourier van die ANC Vroueliga en sy was 'n uitvoerende komiteelid en 'n plaaslike tak se president van die Federasie van Suid-Afrikaanse Vroue (FEDSAW).

Vryheidsmanifes en die vroue-optog

Baard was in 1955 aktief betrokke met die opstel van die vryheidsmanifes en was een van die leiers van die Vroue-optog na die uniegebou in Pretoria op 9 Augustus 1956 in protes teen die paswette. 

"'n Pas is 'n klein boekie wat jy moet kry wanneer jy 16 is en dit sê waar jy kan werk, en waar jy mag wees en of jy werk het. Jy kan nie 'n werk kry sonder hierdie boekie nie. En jy kan net 'n werk kry in die omgewing waar die stempel in jou boekie aandui.. Jy moet dit die hele tyd dra, want die polisie kan jou voorkeer en daarvoor vra. As jy nie jou pas het nie, moet jy vir 'n paar dae tronk toe gaan of anders moet jy geld betaal om uit te kom." – Frances Baard, in "My Spirit is not banned"

In 1956 sy was een van die beskuldigdes in die Hoogverraad-verhoor en ook die uitvoerende komiteelid van die South African Congress of Trade Unions (SACTU).

Gevangenisstraf

Sy is in hegtenis geneem in 1960 en weer in 1963 waar sy vir 12 maande in afsondering opgesluit was.In 1964 is sy in hegtenis geneem is vir haar betrokkenheid by die ANC-aktiwiteite, waarvoor sy tot 5 jaar gevangenisstraf gevonnis is. Haar kinders is versorg deur familie in Port Elizabeth en Kimberley.

Verbanning en die daaropvolgende politieke aktiwiteit

Ná haar vrylating in 1969 was sy verban na Boekenhout. Twee jaar later is sy verplaas na Mabopane (naby Pretoria) waar sy in 1997 gesterf het. In Augustus 1983 het Frances Baard die bekendstelling van die United Democratic Front (UDF) in Kaapstad bygewoon waar sy verkies is as 'n uitvoerende lid.

Die gedeelte in rooi dui die Frances Baard-disktrik in die Noord-Kaap aan

Baard was'n lid van die Metodiste Kerk en die kerk se gilde vir vroue.

Herdenking by haar geboorteplek en elders

In Junie 2001 is die "Diamantvelddistriksraad" in Kimberley hernoem na Frances Baard-distriksmunisipaliteit ter ere van haar. Die voorstel om erkenning aan Frances Baard te gee, was 'n idee van 'n personeellid by Kimberley se McGregor Museum.^[4]

In die herdenking van hierdie dogter van Kimberley en die Noord-Kaap en van haar rol in die Vroue-Optog op 9 Augustus 1956 is 'n brons standbeeld van haar in Kimberley opgerig. Die Premier van die Noord-Kaap, Mev. Hazel Jenkins het hierdie standbeeld op 9 Augustus 2009 onthul.^[5][6] Die inskripsie op die standbeeld verwys na die bekende opmerking van Baard: 

"My gees is nie verban nie – ek sê nog ek wil vryheid in my leeftyd hê."

Baard is ook herdenk in die hernoeming van Schoemanstraat in Pretoria, waar die spelling op die borde in die straat egter as "Francis Baard" weergegee word.^[7]

Verwysings

1. Gastrow, S. 1985. Who's who in South African Politics. Ravan Press.
2. Baard, Frances with Schreiner, Barbie. 1986. My Spirit is Not Banned. Harare: Zimbabwe Publishing House.
3. Du Toit, A. 2009. "Baard only honoured after death" Noordkaap newspaper 19 August 2009:2
4. McGregor Museum Annual Report, 2001-2, page 24
5. Premier Hazel Jenkins' National Women's Day speech, Kimberley, 9 August 2009
6. "MaBaard gets a special place", Diamond Fields Advertiser 11 August 2009 p 3
7. Baard family settles confusion – Pretoria News May 16 2012

Eksterne skakels

• Kort biografie van die Frances Baard Geargiveer 6 Junie 2011 op Wayback Machine
• My gees is nie verban nie Geargiveer 16 Maart 2009 op Wayback Machine