Geboorte

Die mens, alle soogdiere en 'n aantal ander lewendbarende diersoorte lê nie eiers nie, maar hul babas word lewend gebore. Die geboorteproses kan soms heelwat komplikasies hê, maar hou meestal nie gevaar in vir die moeder of die kind nie. Dit is wel 'n ingrypende gebeurtenis wat deur talle faktore gereguleer word. Hormone, net soos psigiese faktore, speel byvoorbeeld hier 'n baie belangrike rol. Die soogdiere kan in twee groepe ingedeel word, naamlik die unipare en die multipare soogdiere. By eersgenoemde groep word slegs een kleintjie op 'n keer gebore en die kleintjie is onmiddellik na die geboorte in staat om te loop en self aan sy moeder te drink. Die kleintjies van multipare soogdiere is 'n lang tyd na hulle geboorte totaal afhanklik van hul ouers se sorg en word gewoonlik blind en doof gebore.

Diere

Omdat die geboorteproses by die meeste diere gewoonlik vlot verloop, vergeet 'n mens dikwels hoe ingewikkeld hierdie proses werklik is. Uit ‘n veilige wêrel binne-in die baarmoeder word die kleintjie skielik in 'n (vir hom) vyandige wêreld gewerp.

Die aanvoer van suurstof en voedsel deur middel van die plasenta word beëindig en die kleintjie se eie longe moet direk ná geboorte begin funksioneer. Die opening (foramen ovale) wat tot nou toe tussen die twee hartatria teenwoordig was, sluit dan. Die regstreekse verbinding tussen die longslagaar en die dorsale aorta (die ductus arteriosus) word verbreed en die longe maak vir die eerste keer deel uit van die bloedsirkulasie.

Unipare en multipare soogdiere

Sommige soorte soogdiere skenk aan slegs een kleintjie geboorte (unipare soogdiere) terwyl ander soorte aan meer as een kleintjie per werpsel geboorte gee (multipare soogdiere). Die meeste hoefdiere, seeleeus, robbe, walvisagtiges, ape en vlermuise is unipaar. Die landroofdiere, knaagdiere, varke en inseketers is almal muItipaar.

Die kleintjies van multipare soogdiere is na hulle geboorte nie in staat om vir hulself te sorg nie (nesblyers). Kleintjies van multipare soogdiere het gewoonlik groot koppe en hul pote is nog nie volledig ontwikkel nie. Die pasgebore kleintjies is blind en doof en hulle het nie 'n pels nie, of dit bestaan net uit enkele haartjies. In teenstelling hiermee is die kleintjies van unipare diere in groot mate selfstandig sodra hulle gebore word. Die pels en sintuie is goed ontwikkel en die kleintjies is in staat om sy moeder te volg (nesvlieërs).

Nesbou

Voordat die kleintjies gebore word, bou baie multipare diere 'n nes vir dié doel. So grawe die konyn byvoorbeeld 'n gat met 'n lang gangetjie en 'n ronde kamertjie aan die einde daarvan. Die wyfiekonyn voer die nes met haartjies van haar eie pels uit. Sowat vyf dae voor die geboorte skei die wyfie se liggaam 'n hormoon af wat 'n belangrike rol speel by die geboorteproses, maar ook van haar hare laat loskom.

Die wyfie pluk die haartjies uit haar pels en bring dit na haar nessie. Hierdie "plukgedrag" is 'n unieke eienskap van die konyn. Die geboorte self duur slegs enkele minute en 'n werpsel van 8 kleintjies kan in minder as 10 minute gebore word. Die moeder lek haar kleintjies skoon en eet die nageboorte op, waarna sy die nes verlaat. Sy kom dan slegs een maal elke 24 uur terug om haar kleintjies te soog. Die pelshare waarmee die nessie uitgevoer is, sorg dat die kleintjies warm gehou word terwyl die moeder weg is. As hierdie donsies verwyder word, sterf die kleintjies gewoonlik.

Die geboorte van honde en katte duur langer. Daar is ook gewoonlik 'n rusperiode tussen die geboorte van die verskillende kleintjies, wat kan wissel tussen 5 minute en 1 uur. Rotte en muise het ook meer tyd vir hul geboortes nodig as konyne. Omtrent alle nesblyers eet die plasenta op, terwyl hierdie verskynsel ook by sommige unipare soogdiere, wat dikwels planteters is, aangetref word. Na alle waarskynlikheid word dit gedoen om alle tekens van die geboorte uit te wis en roofdiere van die geboortepiek weg te hou. Diere soos byvoorbeeld die walvis, wat in die water geboorte gee, hoef nie die plasenta op te eet nie omdat dit deur die water weggespoel word.

Baring

Geboortes in die vrye natuur word redelik selde waargeneem. Selfs in wildreservate is die kans dat 'n mens 'n geboorte sien plaasvind, seldsaam. Die mofhartbees en die olifant baar in die teenwoordigheid van die kudde. Gewoonlik sal dragtige diere hulle egter van die kudde afsonder en 'n veilige plek soek om te baar. Die waarneming van die geboorte van 'n edelhert in 'n reservaat het daarop gedui dat baring ook baie inspanning en uithouvermoë van 'n dier verg. Eers 'n uur nadat die kontraksies begin het, het die kalfie se neus verskyn. Die kleintjie se voorpote het eerste verskyn. Hierdie posisie van die kleintjie, met sy kop op sy gestrekte voorpote, is kenmerkend vir alle hoefdiere. In hierdie posisie is die kanse groot dat die geboorte sonder enige hulp suksesvol kan verloop. Tydens die laaste stadium van uitdrywing het die hert in 'n staande posisie baie kragtig begin druk en ná enkele minute het die kalfie op die grond geval. Die naelstring breek vanself sonder dat die dier enige bloed verloor. Hierdie verskynsel sien 'n mens by alle hoefdiere waar 'n breuklyn in die naelstring teenwoordig is. Onmiddellik na die geboorte lek die moeder haar kleintjie droog en skoon. Daarbenewens stimuleer die gelek ook die kleintjie se asemhaling. Die moeder en haar kleintjie leer mekaar ook in hierdie periode ken (fiksasie). By die geboorte van die edelhert het die nageboorte ongeveer 45 minute ná die geboorte verskyn en die moeder het dit onmiddellik opgeëet.

Regulering van die geboorte

Aan die einde van die dratyd, wat van soort tot soort verskil, begin die geboorte. Die baarmoeder, wat tydens die dratyd rustend is, begin kragtig saamtrek. Terselfdertyd verslap die baarmoedernek, wat tot dan gesluit was.

Die regulering van die werking van die baarmoeder word in 'n groot mate deur hormone beïnvloed. As konyne met die hormoon progesteroon ingespuit word, kan die dratyd verleng word, hoewel dieselfde hormoon egter geen uitwerking op die dratyd by skape het nie.

Dierkundiges het vasgestel dat baring begin sodra die afsluitingseffek van die progesteroon beëindig word. Koeie skei gewoonlik net voor die aanvang van die geboorte 'n verhoogde hoeveelheid van die hormoon estrogeen af. Estrogeen onderdruk waarskynlik die sintese van progesteroon en stel die baarmoeder in staat om saam te trek. In hierdie stadium reageer die baarmoeder ook op meganiese prikkels en op die hormoon oksitosien, wat deur die hipofise afgeskei word. Dié hormoon beïnvloed die spiersametrekking. Hoewel 'n mens sou dink dat die meeste oksitosien aan die begin van die baringsproses afgeskei moet word, word die meeste oksitosien egter afgeskei wanneer die kontraksies begin. Hierdie reflektoriese afskeiding van die hormoon, asook die drukrefleks, word deur die rekking van die baarmoedernek en die vagina, asook die organe by die bekkeningang, veroorsaak. Die laaste fase van die proses verloop baie vinnig omdat die suurstofvoorsiening aan die fetus moontlik te laag kan daal.

Emosionele faktore speel ook 'n rol in die geboorteproses. Merries kan byvoorbeeld die geboorte vertraag as daar mense in die nabyheid is. Menige boer het al ure lank tevergeefs by 'n merrie gewaak en die vulletjie is dan gebore terwyl hy vir 'n oomblik sy rug gedraai het. Hierdie verskynsel kom nie net by perde nie, maar by verskeie ander diersoorte voor. Alle dragtige diere soek 'n rustige en veilige plek op wanneer hulle wil begin baar. As die rus verstoor word, kan dit die werking van die baarmoeder so rem dat die baringsproses 'n tyd lank vertraag kan word. In die natuur is hierdie verskynsel van wesenlike belang. Angs vir 'n naderende roofdier gee daartoe aanleiding dat die baarmoeder in so 'n mate verslap dat die geboorte onderbreek word en die dier op die vlug kan slaan.

Benewens hormone het die metabolisme, die dag- en nag ritmes en die senustelsel ook hier 'n belangrike funksie. As die dier rustig is, is die parasimpatiese senustelsel oorheersend en geboorte kan in hierdie tyd gou en gemaklik verloop. As gevolg hiervan skenk die meeste diere geboorte gedurende die tyd waarin hulle gewoonlik rus. So word hamsters bykans altyd in die dag gebore, terwyl vulletjies in die nag gebore word. Die meeste babas word ook snags gebore wanneer die moeder se liggaam in 'n ontspanne toestand is.

Die mens

Swangerskap

Swangerskap is die tydperk in 'n vrou se lewe waarin sy die draer is van 'n bevrugte eier, wat in 'n embrio en daarna in die fetus ontwikkel. Gedurende die swangerskap ondergaan die moeder se liggaam baie veranderinge. Die swangerskap duur gewoonlik sowat 40 weke en die eerste simptome is die afwesigheid van menstruasie. Die bevalling geskied gewoonlik in drie fases.

Tydens die ontsluitingsperiode word die onderste deel van die baarmoeder as gevolg van kontraksies oopgerek. Die nou baarmoedernek gaan oop en die baba kan deurbeweeg.
Laasgenoemde vind gewoonlik onder die invloed van die kontraksies tydens die uitdrywingsfase plaas.
In die nageboortestadium word die plasenta deur die uterus uitgewerp. Gewoonlik lê die fetus in die lengte en die agterkop sal eerste sy verskyning uit die baarmoeder maak. As 'n ander deel van die baba se kop, of selfs die stuit, eerste verskyn, moet spesiale maatreëls dikwels getref word. As die baba dwars lê, is 'n normale geboorte onmoontlik. Indien die geboorte om die een of ander rede versnel moet word, kan die uitgang van die geboortekanaal geknip word om dit te vergroot. In ander gevalle sal die verloskundige besluit om die baba met behulp van instrumente uit te help. As die baba nie by die moeder se bekken kan verbybeweeg nie, word 'n keisersnee gewoonlik gedoen. Met 'n keisersnee word die buikwand en die uterus oopgesny en die baba word uit die uterus gehaal. 'n Normale bevalling kan deur 'n verloskundige, vroedvrou of huisdokter waargeneem word en kan selfs tuis plaasvind. As daar egter 'n moontlikheid bestaan dat komplikasies kan intree, moet die swangerskap en die bevalling onder toesig in 'n hospitaal verloop.

'n Nuwe individu begin sy bestaan van die oomblik van bevrugting af, wanneer 'n saadsel met 'n eiersel versmelt. Die bevrugte eiersel beweeg van die eierstok na die baarmoeder, waar dit aan die slymvlies vasgeheg word. Met hierdie vashegting ontstaan daar 'n verwantskap tussen die vrug en die moederlike organisme en 'n mens kan van hierdie oomblik af van swangerskap praat. Die bevrugte eiersel ontwikkel verder in die slymvlies van die baarmoeder om eers 'n embrio en later 'n fetus met vrugvliese, naelstring en plasenta te vorm. Die vrugvliese (die chorionvlies aan die buitekant en die amnionvlies aan die binnekant) vorm 'n ballonvormige blaas waarin die embrio vryelik kan rond beweeg.

Die embrio word ook deur vrugwater omring, wat in die begin deur die amnion, maar later ook deur die niere van die fetus vervaardig word. In die eerste maande van swangerskap is die chorion aan die buitekant met vlokke bedek (chorionvlokke). Die meeste van hierdie vlokke verdwyn in die derde maand van swangerskap. Alleen op die plekke waar die vrug aan die slymvlies vasgeheg is, verdwyn die vlokke nie, en vorm daar saam met die moeder se weefsel die plasenta. In die plasenta is daar 'n verbinding tussen die moeder en die baba se bloedsomloop, hoewel dit twee bloedsomloopstelsels bly. Die plasenta bestaan uit 'n groot aantal vlokke wat 'n netwerk van fetale bloedvate bevat. Hierdie vlokke word deur die moeder se bloed omring. Die bloedvatwand en die selle van die plasentavlok lê tussen die bloedsomloop van die fetus en dié van die moeder. Die bloedvatwand en die selle van die plasentavlok vorm saam die plasentasperring. Gewoonlik kan bloedselle en bakterieë nie deur hierdie sperring dring nie, maar voedingstowwe, water, soute, virusse, hormone en baie geneesmiddels kan wel. Die fetus is deur middel van die naelstring aan die plasenta verbind.

Hormonale veranderinge

Wanneer 'n eiersel bevrug word, word meer hormone (estrogeen en progesteroon) in die liggaam afgeskei. Onder die invloed van hierdie hormone word die baarmoeder se slymvlies 'n dik plaat weefsel (decidua) wat in die vroeë weke van swangerskap die voeding van die vrug versorg. Die hormone bevorder verder die groei van die baarmoeder en die borste en sorg ook dat nog 'n eiersel nie bevrug word nie. Die hormoon progesteroon is noodsaaklik vir die liggaam tydens swangerskap. Kort ná bevrugting begin die bevrugte eiersel die hormoon chorioniese gonadotropien vervaardig. Hierdie hormoon, wat in die urine van swanger vrouens gevind word, word dikwels as geneesmiddel gebruik om sekere vorme van onvrugbaarheid te behandel. In die derde maand van swangerskap word al hoe minder chorioniese gonadotropien afgeskei. In hierdie stadium kan die plasenta egter wel genoeg estrogeen en progesteroon afskei.

Tekens van swangerskap

Omtrent al die simptome van swangerskap word deur hormonale veranderinge teweeggebring. Een van die eerste tekens is die afwesigheid van menstruasie (amenoree). Dit is gewoonlik 'n duidelike teken van swangerskap as die vrou se menstruele siklus tot in daardie stadium reëlmatig was en as geslagsomgang sonder die gebruik van enige voorbehoedmiddels plaasgevind het.

Amenoree kan egter ook deur ander faktore veroorsaak word, soos byvoorbeeld 'n skynswangerskap. 'n Skynswangerskap is die verskynsel dat 'n vrou hoofsaaklik vanweë sielkundige redes die tekens van swangerskap toon sonder dat sy werklik swanger is. In die eerste maande van swangerskap voel baie vroue mislik en braak selfs (gewoonlik onmiddellik nadat hulle soggens opstaan). In die meeste gevalle sal die swangerskapbraking in die vierde maand van swangerskap verdwyn.

In die eerste maande van swangerskap word die inwendige geslagsorgane 'n blourooi kleur as gevolg van die stuwing in die bloedvate.

Die baarmoeder word ook groter en sagter. Die pigmentasie van die huid neem toe en dit lei daartoe dat onder andere die tepels donkerder van kleur word. Donker vlekke kan ook op die voorhoof. neus, ken en wange ontstaan (chloasma gravidarum).

'n Veilige metode om die baba in die baarmoeder sigbaar te maak, is met ‘n sonar. Met 'n sonarondersoek word 'n apparaat wat hoëfrekwensietrillings uitstuur, op die moeder se buik geplaas en die presiese ligging van die baba se liggaam word teruggekaats en dan op 'n fluoorskerm sigbaar gemaak. Sonars word gewoonlik gebruik om die ontwikkeling van die baba te bepaal deur byvoorbeeld sy skedelomtrek te meet, die baba se posisie te bepaal en vele meer.

Swangerskapreaksies

Die meeste toetse vir swangerskap word op die aanwesigheid van chorioniese gonadotropien in die urine van die vrou gegrond. Sedert die sestigerjare word die immunologiese swangerskaptoetse, onder andere die pregnosticontoets en die predictortoets, gebruik. Die reagens (reageermiddel) wat vir hierdie toets gebruik word, bevat serum (van konyne) met teenstowwe teen chorioniese gonadotropien, en rooibloedselle (van skape). Die chorioniese gonadotropien en die rooibloedselle bind saam en as gevolg van die reaksie van die teenstowwe klont die rooibloedliggaampies saam. As 'n mens egter die urine van 'n swanger vrou by hierdie mengsel voeg, word die teenstof deur die chorioniese gonadotropien in die urine gebind en die rooibloedliggaampies klont nie saam nie. In dié geval is die swangerskaptoets dan positief.

Die duur van swangerskap

Dit is moeilik om die presiese duur van swangerskap vas te stel omdat 'n mens die presiese tyd van bevrugting sou moes weet. Die swangerskapsduur van die mens beloop gewoonlik 280 dae of 40 weke, bereken van die eerste dag van die laaste

menstruasie.

Prenatale sorg

Met die prenatalesorg (voor die geboorte van 'n baba) word die toestand van die moeder en dié van die baba deur 'n dokter of 'n vroedvrou noukeurig dopgehou. Die swanger vrou besoek gereeld die dokter en haar bloeddruk word gekontroleer. Haar urine word vir die teenwoordigheid van eiwit of suiker ondersoek, haar gewig word dopgehou en daar word gelet op die groei, ligging en hartklop van die fetus.

'n Fetus is van die 28e week lewensvatbaar as hy na sy geboorte met baie sorg in 'n broeikas verpleeg word. Na die 32e week is sy lewenskans baie beter en ná die 36e week omtrent dieselfde as dié van 'n volgroeide fetus van 40 weke.

Swangerskapafwykings

Swangerskapafwykings is gewoonlik aan 'n spesifieke fase van die swangerskap verbonde. 'n Bekende afwyking in die eerste helfte-van swangerskap is 'n miskraam of spontane abortus. Bloeding in die eerste helfte van die swangerskap kan op 'n dreigende miskraam dui. Die oorsaak van 'n miskraam is nie altyd bekend nie, maar is in die meeste gevalle te wyte aan gebreke van die fetus. Afwykings in die baarmoeder kan egter ook 'n rol speel. Na 'n miskraam is dit gewoonlik noodsaaklik dat die vrou 'n skraap (skoonmaak van die baarmoeder) kry om die reste wat in die baarmoeder agtergebly het, te verwyder. As die bevrugte eier hom nie in die baarmoeder vasheg nie, maar wel elders, word van 'n ekstraüteriene swangerskap gepraat. Afwykings in die tweede helfte van die swangerskap gaan gewoonlik ook met bloeding gepaard. Een van die redes vir bloedverlies kan 'n placenta previa wees.

In dié geval lê die plasenta gewoonlik heeltemal of gedeeltelik voor die baarmoedermond. Met 'n placenta previa kan die bloedverlies baie ernstig wees en die lewe van die moeder sowel as dié van die ongebore baba bedreig. In so 'n geval word die moeder gewoonlik tot voor die bevalling in die hospitaal opgeneem. As die bloedverlies nie so ernstig is nie, is dit gewoonlik nie nodig om die moeder in die hospitaal op te neem nie. Nog 'n ernstige oorsaak van bloedverlies in die tweede helfte van swangerskap is 'n algehele of gedeeltelike plasentaloslating. Die oorsaak daarvan is dikwels onbekend. Die moeder ervaar hierdie loslating as 'n skielike, heftige en langdurige aanval van buikpyn, en die buik word baie hard. Die bloedverlies begin gewoonlik eers heelwat later. Omdat die baarmoeder tydens 'n totale loslating nie meer met die plasenta in verbinding is nie, sal die kind in die baarmoeder sterf, tensy 'n keisersnee baie vinnig gedoen kan word.

Swangerskapvergiftiging is nog 'n belangrike afwyking. Hoe ouer 'n swanger vrou is en hoe verder gevorder die swangerskap is, hoe groter is die kanse van swangerskapvergiftiging. Die kanse op 'n swangerskapvergiftiging word ook deur bloedvat- of nierafwykings ver- hoog. 'n Moontlike simptoom van hierdie afwyking is waterretensie, hoë bloeddruk en dikwels ook eiwit in die urine.

Geboorte

Met die geboorte (baring partus) van 'n baba word die baba en die plasenta uit die baarmoeder (uterus) gestoot of gehaal. Die ongebore baba is in die baarmoeder deur vrugvliese omhul. Hierdie vliese vorm die vrugsak wat met vrugwater gevul is. Die baba is deur middel van die naelstring, waarin bloedvate voorkom, met die plasenta verbind en die plasenta is aan die wand van die baarmoeder vasgeheg. Tussen die plasenta en die bloedvate van die baarmoederwand is daar verbindings, sodat die plasenta met die moeder se bloed deurstroom word en só die uitwisseling van suurstof, voeding- en afvalstowwe tussen die moeder en die fetus moontlik maak. Daardeur kan die baba in die baarmoeder groei tot hy gereed is om gebore te word. Aan die einde van die swangerskap vorm 'n geboortekanaal wat uit drie dele bestaan, naamlik die vrughouer (baarmoeder), die vagina en die bekkenvloerspiere. Die geboorte vind deur hierdie geboortekanaal plaas. Die geboorteproses kan in drie fases onderskei word, te wete die ontsluitings-, die uitdrywings- en nageboortefase.

Ontsluiting

Tydens die ontsluitingsfase ervaar die swanger vrou reëlmatige, pynlike sametrekkings van die baarmoederwand. Die onderste deel van die uterus wat in die vagina uitmond, word die baarmoedermond (portio vaginalis uteri) genoem. In die begin van die geboorte rek die hele onderste deel van die baarmoeder, die onderste uterussegment oop en verleng. Dit gee daartoe aanleiding dat die baarmoedermond wyd oopgaan en deel word van die deel van die baarmoeder waarin die fetus lê. Hierdie proses word die ontsluiting van die baarmoedermond genoem. Uiteindelik het die baarmoedermond dan 'n opening van ongeveer 10 cm in deursnee (volkome ontsluiting).

Die kop, wat die grootste deel van die baba is, kan dan deurbeweeg. Aan die einde van die ontsluitingsfase vorm die uterus en die vagina een holte. In dié stadium het die vrugvliese gewoonlik al spontaan gebreek en 'n groot hoeveelheid vrugwater is reeds uitgeskei. Die tydsduur van die ontsluitingsfase kan van vrou tot vrou verskil. As dit die vrou se eerste bevalling is, kan dit 10 tot 20 uur duur. In die geval van 'n vrou wat reeds voorheen' geboorte geskenk het, duur die ontsluitingsfase gewoonlik minder as 10uur.

Uitdrywing

Tydens die tweede fase van die geboorte, die uitdrywings fase, word die baba na buite gestoot. Die fetus lê gewoonlik in 'n lengteposisie in die baarmoeder. In 96 % van die gevalle word die agterkop van die baba eerste sigbaar. In sowat 3,5 % van die gevalle kom stuitbabas voor. In so 'n geval lê die stuit van die baba bokant die bekkeningang en by geboorte sal die baba se boudjies eerste verskyn. Die ideale posisie van die baba se kop tydens geboorte is die sogenaamde agterhoofsligging omdat die kop in hierdie posisie met sy kleinste omtrek deur die geboortekanaal kan beweeg. As die kop egter anders lê (met respektiewelik die kruin, die voorkop of die gesig na bol, is dit vir die baba moeiliker om deur die geboortekanaal te beweeg.

As die baba dwars in die baarmoeder lê en nie in 'n lengterigting nie, is 'n normale geboorte gewoonlik onmoontlik. Die baba moet in so 'n geval tydens die swangerskap deur uitwendige manipulasie in 'n lengterigting gedraai word. Aan die begin van die geboorte met algehele of gedeeltelike ontsluiting doen die dokter gewoonlik 'n inwendige ondersoek. Hierdeur kan hy vasstel hoe groot die ontsluiting is en terselfdertyd die posisie van die baba se kop of 'n moontlike afwykende ligging bepaal.

Die baba se skedelbene is by geboorte nog nie aan mekaar vasgegroei nie, en uit die posisie van die nate en die openinge (fontanelle) tussen die skedelbene kan die plek waar die agterkop lê, afgelei word. By 'n normale agterhoofsligging behoort die agterkop aan die voorkant te lê. Op 'n bepaalde oomblik sal die baba se kop in die uitwendige vagina-opening (vulva) sigbaar word. Nadat die vulva tydens 'n aantal kontraksies maksimaal oopgerek is, bly die baba se kop tussen die kontraksies deur sigbaar en verlaat dan uiteindelik die vulva. Die dokter neem die baba se kop tussen sy hande en beweeg dit na onder sodat 'n skouertjie van die baba onder die moeder se skaambeen deur na buite kan beweeg.

Abnormale geboorte

Tydens die geboorteproses kan die dokter inligting inwin oor die toestand van die fetus deur kort-kort na die fetale hartslae te luister. As die baba se hartklop verander, is dit 'n teken dat hy moontlik as gevolg van 'n suurstofgebrek in nood verkeer en die geboorteproses moet dan vinnig afgehandel word. Die kleur van die vrugwater kan ook 'n aanduiding gee van die baba se toestand. Die geboorte kan versnel word deurdat die vulva en 'n gedeelte van die spiere van die bekken geknip word. Hierdie sny word 'n episio

tomie (skedesnit) genoem en word gewoonlik ná die geboorte weer vasgewerk. 'n Episiotomie word dikwels by 'n normale bevalling toegepas om 'n ernstige skeuring van die vagina en bekkenvloer te voorkom. As die baba of die moeder om een of ander rede in gevaar verkeer, kan die geboorte met 'n tangverlossing bespoedig word.

Wanneer dit Iyk asof die baba nie deur die bekken kan beweeg nie, moet 'n operasie deur middel van 'n keisersnee (sectio caesarea) gedoen word. Die buik en die uterus van die moeder word dan oopgesny en die baba word saam met die plasenta uitgehaal. Die verwydering van die baba uit die uterus duur met 'n keisersnee gewoonlik slegs drie minute. Omdat die moeder se buiken uterusweefsel egter daarna laag vir laag toegewerk moet word, duur die operasie gewoonlik heelwat langer. 'n Litteken ontstaan as gevolg van 'n keisersnee in die uteruswand en kan met volgende swangerskappe komplikasies oplewer.

Die naelstring en nageboorte

Sodra die baba gebore is, word sy neus en keelholte met behulp van 'n apparaat skoongesuig, omdat die vrugwater wat nog hier teenwoordig is, tydens asemhaling in die longe kan kom. Die baba word gestimuleer om asem te haal, hoofsaaklik as gevolg van die skielike afkoeling wanneer hy die moeder se liggaam verlaat. Die longe, wat tot in daardie stadium in sy borskas opgevou gelê het, word nou vol lug gesuig en begin funksioneer. Nou kan die naelstring, die verbinding tussen die moeder en die baba, verbreek word. Die naelstring word op twee plekke, sowat 6 cm van die baba af, vasgeklem en daartussen afgesny. Die stukkie naelstring wat aan die baba vasgeheg bly, word met 'n naelstringband in posisie gehou. Hierdie stukkie naelstring droog later uit en val na ongeveer 'n week vanself af.

Nageboortetydperk

Die nageboortetydperk is die derde deel van die geboorteproses waarin die plasenta uit die uterus gestoot word. Die plasenta breek as gevolg van spiersametrekkings weg van die baarmoederwand. Die bloedvatverbinding tussen die plasenta en die uterus word nou verbreek en bloed begin agter die plasenta ophoop. Die bloed kan saam met die plasenta die uterus verlaat. Nadat die plasenta uit die uterus gestoot is, is die hele geboorteproses afgehandel. Die baarmoeder sal ná 6 weke geleidelik sy normale vorm aanneem. Die bloeding wat as gevolg van die verbreking van die verbinding tussen die plasenta en die uterus ontstaan , word gewoonlik as gevolg van sametrekkings van die uterus beëindig.

As dit egter om een of ander rede nie gebeur nie, kan nageboortebloeding ontstaan en in ernstige gevalIe is dit somtyds nodig om 'n bloedoortapping te doen.

Afwykende swangerskapsduur

Geboorte vind gewoonlik tussen die 38e en42e week van swangerskap plaas. Die gemiddelde lengte van 'n baba is sowat 50 cm en die geboortegewig is gemiddeld 3,5 kg. As die swangerskap egter langer as 42 weke duur, is dit 'n laatgeboorte (serotiniteit). Wanneer die geboorte tussen die 28e en 38e week plaasvind, is dit 'n vroeggeboorte of partus praematurus. As die baba tussen die 16e en 28e week van swangerskap gebore word, word dit 'n partus immaturus genoem, en in hierdie geval is die lewenskanse van die baba aansienlik verminder. As die geboorte voor die 16e week plaasvind, is dit 'n miskraam of abortus. Wanneer 'n baba se geboortegewig minder as 2,5 kg is, word dit as 'n vroeggeboorte beskou.

As die geboorte nie spontaan tussen die 38e en 42e week plaasvind nie, kan die geboorte met behulp van induksiemiddels aangehelp word. Hierdie middels stimuleer die spiersametrekkings van die uterus.

'n Ongekompliseerde bevalling

word as 'n baie natuurlike gebeurtenis beskou en hou geen gevaar in vir die moeder of die baba nie. As daar egter enige aanduidings in die swangerskaptydperk is dat die bevalling nie normaal gaan verloop nie, moet die bevalling in 'n hospitaal onder die toesig van 'n dokter plaasvind. Daarom is dit noodsaaklik dat die swanger vrou tydens haar swangerskap gereeld deur 'n dokter ondersoek moet word.

Bronnelys

Wêreldspektrum, Volume 7, bl.167 - 173, ISBN 090840941 9

Menslike groei en ontwikkeling
Deel van ’n reeks oor

Stadiums
Sigoot • Embrio • Fetus • Baba • Peuter • Kind • Adolessent • Volwassene
Biologiese mylpale
Bevrugting • Swangerskap • Geboorte • Taalverwerwing • Puberteit • Menopouse • Veroudering • Dood
Ontwikkeling en menslike sielkunde
Kind • Volwassenheid • Moraal
s • b • w