Girolamo Savonarola

Girolamo Savonarola
Girolamo Savonarola deur Frater Bartolomeo, omstreeks 1498, Museo di San Marco, Florence.
Gebore	(1452-09-21)21 September 1452 Ferrara, Hertogdom van Ferrara in die Heilige Romeinse Ryk
Sterf	23 Mei 1498 (op 45) Florence, Republiek van Florence
Handtekening
[[Lêer:|128px|class=skin-invert]]

Girolamo Savonarola Italiaans: [dʒiˈrɔːlamo savonaˈrɔːla]; 21 September 1452 – 23 Mei 1498) was 'n Italiaanse Dominikaanse frater uit Ferrara. Hy preek tydens die bloeitydperk van die Renaissance in Florence. Hy was bekend om sy profesieë van burgerlike glorie, die vernietiging van sekulêre kuns en kultuur, en sy voorspraak vir, en oproepe om, die hernuwing van Christenskap. Hy verwerp geestelike korrupsie, despotiese heerskappy en die uitbuiting van die armes. Hy het die koms van 'n Bybelse vloed en 'n nuwe Kores voorspel, wat die Kerk sou hervorm.

In September 1494, toe Karel VIII van Frankryk Italië binneval en Florence bedreig, het sy profesieë inderdaad gelyk asof dit vervul kan word. Terwyl Savonarola by die Franse koning ingegryp het, het die Florentyne die regerende Huis van Medici verdryf, en op aandrang van Savonarola 'n "populêre" republiek gestig. Savonarolo het verklaar dat Florence die "Nuwe Jerusalem" sal wees en die wêreldsentrum van die Christendom, en dat dit "ryker, magtiger, en meer glorieryk as ooit tevore sou wees",^[1] Hy het met die aktiewe hulp van die Florentynse jeug 'n ekstreme puristiese veldtog van stapel gestuur.

In 1495, toe Florence weier om by Pous Alexander VI se Heilige Liga teen die Franse aan te sluit, het die Vatikaan Savonarola na Rome ontbied. Hy het die oproep geïgnoreer en die pous verder teëgestaan deur onder 'n verbod te preek en sy proses vir hervorming met optogte en vrome teatrale optredes te beklemtoon. As vergelding het die pous hom in Mei 1497 geëkskommunikeer en gedreig om Florence onder 'n interdik te plaas. 'n Godsoordeel ('n Godsoordeel of ordalie is 'n regsprosedure waarmee die wil van God vasgestel word) wat deur 'n mededingende Florentynse prediker in April 1498 voorgestel is om Savonarola se goddelike mandaat te toets het in 'n fiasko ontaard, en gevolglik het die populêre mening teen hom begin draai. Savonarola en twee van sy ondersteuners is gevange geneem. Op 23 Mei 1498 het kerklike en burgerlike owerhede die drie fraters op die hoofplein van Florence veroordeel, opgehang en verbrand.

Savonarola se gevolg, die Piagnoni, het sy oproep om republikeinse vryheid en godsdienshervorming tot in die volgende eeu lewendig gehou, hoewel die Medici - wat in 1512 weer met behulp van die pous aan bewind gekom het - uiteindelik die beweging opgebreek het. Sommige Protestante beskou Savonarola as 'n belangrike voorloper van die Reformasie.

Vroeë jare

Portret van Girolamo Savonarola deur Moretto da Brescia, c. 1524.

Savonarola is op 21 September 1452 in Ferrara gebore aan Niccolò di Michele en Elena. Sy vader Niccolò is in Ferrara gebore uit 'n gesin wat oorspronklik van Padua afkomstig was; sy moeder, Elena, was na bewering 'n 'n afstammeling van die Bonacossi-familie van Mantua. Sy en Niccolò het sewe kinders gehad, waarvan Girolamo die derde was. Sy grootvader, Michele Savonarola, 'n bekende en suksesvolle dokter, het toesig gehou oor die opleiding van Girolamo. Die gesin het baie welvaart bymekaargemaak uit Michele se mediese praktyk.

Na die dood van sy grootvader in 1468 het Savonarola moontlik die openbare skool bygewoon wat deur Battista Guarino, die seun van Guarino da Verona, bestuur is, waar hy sy inleiding tot die oudheid sowel as die poësie en geskrifte van Petrarch, die vader van Renaissance-humanisme, ontvang het. Nadat hy 'n kunsgraad aan die Universiteit van Ferrara verwerf, berei hy hom voor om na die mediese skool te gaan, in die voetspore van sy oupa. Hy het egter die voornemens laat vaar.

In sy vroeë gedigte druk hy sy beheptheid met die toestand van die Kerk en die wêreld uit. Hy begin poësie skryf met apokaliptiese temas waarin hy die pouslike hof in Rome uitsonder. ^[2] Omstreeks hierdie tyd wou dit voorkom asof hy 'n geloofslewe oorweeg. Soos wat hy later aan sy biograaf vertel het, het 'n preek deur 'n prediker in Faenza wat hy bygewoon het hom oorreed om wêreldse dinge te laat vaar.^[3] Die meeste van sy biograwe verwerp of ignoreer die verslag van sy jonger broer en volgeling, Maurelio (later fra Mauro), dat Girolamo in sy jeug deur 'n buurvrou, Laudomia Strozzi, aan wie hy verloof wou raak, verwerp is. ^[4] In 'n brief wat hy aan sy vader skryf toe hy die huis verlaat om by die Dominikaanse Orde aan te sluit, sinspeel hy daarop dat hy geteister word deur die begeertes van die vlees. ^[5] Daar bestaan ook 'n verhaal dat hy aan die vooraand van sy vertrek gedroom het dat hy van sulke gedagtes gereinig is deur 'n stort ysige water wat hom voorberei het op die asketiese lewe. ^[6] In die onvoltooide verhandeling wat hy agtergelaat het, wat later bekendstaan asDe contemptu Mundi, of Op Minagting vir die Wêreld, roep hy lesers op om uit te wyk uit hierdie wêreld van owerspel, sodomie, moord, en afguns.

Op 25 April 1475 gaan Girolamo Savonarola na Bologna waar hy aan die deur van die Klooster van San Domenico van die Dominikaanse Orde klop, en vra om toegelaat te word. Soos hy sy vader in sy afskeidsbrief vertel, wou hy 'n ridder van Christus word.

Frater

In die klooster lê Savonarola die gelofte van gehoorsaamheid volgens die orde se vereistes af, en na 'n jaar word hy tot die amp van priester georden. Hy het skriflesing, logika, Aristoteliese filosofie en Thomistiese teologie in die Dominikaanse studium bestudeer, prediking aan sy mede-broeders of fraters beoefen, en deelgeneem aan debatte en disputasies. Daarna matrikuleer hy aan die teologiese fakulteit ten einde vir 'n gevorderde graad voor te berei. Selfs soos wat hy voortgegaan het om toewydingswerke te skryf en sy geestelike lewe te verdiep, was hy openlik krities oor wat hy beskou het as 'n afname in die toewyding en soberheid van die klooster. In 1478 word sy studies onderbreek toe hy na die Dominikaanse klooster van Santa Maria degli Angeli in Ferrara as assistentmeester van novises gestuur word. Die opdrag was miskien 'n normale, tydelike onderbreking van die akademiese roetine, maar vir Savonarola is dit 'n keerpunt. Een verklaring is dat hy sekere van sy meerderes vervreem het, veral frater Vincenzo Bandello, 'n professor aan die studium en toekomstige meester-generaal van die Dominikane, wat gegrief was oor die jong frater se teenkanting teen die wysiging van die Orde se reëls betreffende die besit van eiendom. ^[7] In 1482, in plaas van om terug te keer na Bologna om sy studies te hervat, word Savonarola as lektor, of onderwyser, in die Klooster van San Marco in Florence aangewys. In San Marco gee frater Girolamo (Savonarola) onderrig aan novises in logika, en skryf handleidings oor etiek, logika, filosofie en regering. Hy gekomponeer gewyde werke en berei preke voor vir plaaslike gemeentes. ^[8] Soos hy in sy aantekeninge opgeteken het, was sy prediking nie heeltemal suksesvol nie. Florentyne is afgeskrik deur sy vreemd klinkende (Ferrara) spraak, sy harde stem en (veral diegene wat die humanistiese retoriek waardeer) sy onelegante styl. ^[9]

Terwyl hy op 'n vriend in die Klooster van San Giorgio gewag het, het hy die Skrif bestudeer toe hy skielik "oor sewe redes" gedink het waarom die kerk op die punt gestaan het om vernuwe te word. ^[10] Hy het hierdie apokaliptiese temas in San Gimignano uitgestippel waar hy in 1485 tuisgegaan het, en weer in 1486, maar 'n jaar later, toe hy San Marco verlaat vir 'n nuwe opdrag, het hy niks van sy "San Giorgio-onthullings" in Florence gesê nie. ^[11]

Prediker

Die volgende paar jaar leef Savonarola as 'n rondreisende prediker wat 'n boodskap van berou en hervorming in die stede en kloosters van Noord-Italië verkondig en predik. Soos sy briewe aan sy moeder en sy geskrifte aantoon, het sy vertroue gegroei saam met sy toenemende reputasie. ^[12] In 1490 word hy weer aan San Marco toegewys. Dit blyk dat dit te wyte was aan die inisiatief van die humanistiese filosoof-prins, Giovanni Pico della Mirandola, wat Savonarola in 'n formele debat in Reggio Emilia aangehoor het en beïndruk was deur sy geleerdheid en vroomheid. Pico was in die moeilikheid met die Kerk vir sommige van sy onortodokse filosofiese idees (die beroemde "900 stellings") en het geleef onder die beskerming van Lorenzo de 'Medici, die Medici de facto heerser van Florence. ^[13] Ten einde Savonarola saam met hom as 'n geestelike berader te hê, oortuig hy Lorenzo dat die frater prestige sou bring aan die klooster van San Marco en sy Medici-beskermhere. ^[14] Na 'n mate van oponthoud, blykbaar weens inmenging deur sy voormalige professor, frater Vincenzo Bandelli, wat toe vicaris-generaal van die Orde was, slaag Lorenzo daarin om Savonarola terug te bring na Florence, waar hy in Mei of Junie van daardie jaar arriveer.

Profeet

Illustrasie uit Compendio di revelatione, 1496, deur Savonarola

Savonarola het gepreek oor die Evangelie volgens Johannes en oor die Openbaring en daardeur sulke groot menigtes getrek dat hy uiteindelik na die katedraal verhuis het. Sonder om name te noem, het hy duidelike toespelings op tiranne gemaak wat die vryheid van die volk weggeneem het, en die magtiges wat die armes verwaarloos en uitgebuit het. ^[15] Hy kla oor die bose lewens van korrupte geestelikes en vra bekering en vernuwing voor die koms van 'n goddelike plaag. Sommiges het hom afgemaak as 'n dweper en "prediker van die desperaat" en na sy groeiende groep volgelinge verwys as Piagnoni - 'n bynaam wat hulle aangeneem het. In 1492 het Savonarola gewaarsku teen "die swaard van die Here wat spoedig oor die aarde sou kom" en verskriklike verdrukkinge vir Rome in die vooruitsig gestel. Rondom 1493 (hierdie preke het nie oorleef nie) het hy begin profeteer dat 'n Nuwe Kores oor die berge sou kom om met die vernuwing van die Kerk te begin. ^[16]

In September 1494 het Koning Karel VIII van Frankryk met 'n formidabele leër die Alpe oorgesteek en Italië in politieke chaos gedompel. ^[17] Baie het die koms van koning Karel as 'n bewys van die gawe van profesie van Savonarola beskou. Karel het nader gekom aan Florence en verskeie Toskaanse dorpies in puin gelê en gedreig om die stad te straf omdat dit geweier het om sy ekspedisie te steun. Terwyl die bevolking die strate ingevaar het om Piero die ongelukkige, Lorenzo de 'Medici se seun en opvolger, uit te dryf, lei Savonarola in die middel van November 1494 'n afvaardiging na die kamp van die Franse koning. Hy smeek hom om sy goddelik aangestelde rol as die hervormer van die Kerk op te neem. Na 'n kort, gespanne besetting van die stad, en nog 'n ingryping deur frater Girolamo (sowel as die belofte van 'n reuse-subsidie), hervat die Franse hul reis suidwaarts op 28 November 1494. Savonarola het nou verklaar dat die Florentyne, deur te antwoord op sy oproep tot boetedoening, begin het om 'n nuwe ark van Noag te bou wat hulle uit die waters van die vloed gered het.

Selfs nog meer sensasioneel was die boodskap in sy preek van 10 Desember: ^[18]

Ek kondig hierdie goeie nuus aan die stad aan, dat Florence meer glorieryk en magtiger sal wees as wat sy ooit was; Eerstens, glorieryk in die oë van God sowel as mense: en jy, o Florence, sal die hervorming van die hele Italië wees, en van hier af sal die vernuwing oral begin en versprei, want hierdie is die naeltjie van Italië. U rade sal alles hervorm deur die lig en genade wat God u sal gee. Tweedens, o Florence, sal jy ontelbare rykdom hê, en God sal alles vir jou vermeerder. Derdens sal jy jou ryk versprei, en sodoende sal jy beide tydelike en onsterflike spirituele mag hê.

Hierdie verstommende waarborg was moontlik 'n toespeling op die tradisionele patriotiese mite van Florence as die nuwe Rome, wat Savonarola in sy voorlesings oor die Florentynse geskiedenis sou teëkom. In elk geval het dit sowel tydelike mag en geestelike leierskap omvat.

In Machiavelli se Die Prins

Frater Girolamo Savonarola word bespreek in hoofstuk VI van Niccolò Machiavelli se boek Die Prins ("Met betrekking tot nuwe vorstedomme wat deur eie wapens en vermoë verower word"). Frater Savonarolo is deur Machiavelli gesien as 'n onbevoegde, onvoorbereide en "ongewapende" profeet, anders as "Moses, Kores, Theseus en Romulus". ^[19]

Oor Savonarola het Machiavelli as volg geskryf:

As Moses, Kores, Theseus en Romulus ongewapen was, sou hulle hul grondwette nie lank kon afdwing nie - soos in ons tyd gebeur het met Frater Girolamo Savonarola, wat met sy nuwe orde onmiddellik verwoes is toe die skare nie meer in hom geglo het nie, en hy geen middele gehad het om diegene wat steeds glo, te behou, of om die ongelowiges te laat glo nie.

Italiaanse Renaissance Medalje van Girolamo Savonarola deur Fiorentino. Elektrotipe, voorkant

Bibliografie

Savonarola se skrywes

Byna dertig dele van Savonarola se preke en geskrifte is tot dusver in die Edizione nazionale delle Opere di Girolamo Savonarola (Rome, Angelo Belardetti, 1953 tot die hede) gepubliseer. Vir uitgawes van die 15de en 16de eeu, sien Catalogo delle edizioni di Girolamo Savonarola (art. Xv – xvi), red. P. Scapecchi (Florence, 1998, ISBN 9788887027228).

• Prison Meditations on Psalms 51 and 31 red. John Patrick Donnelly, S.J. (ISBN 9780874627008)
• The Compendium of Revelations in Bernard McGinn red. Apocalyptic Spirituality: Treatises and Letters of Lactantius, Adso of Montier-en-Der, Joachim of Fiore, the Franciscan Spirituals, Savonarola (New York, 1979, ISBN 9780809122424)
• Savonarola A Guide to Righteous Living and Other Works red. Konrad Eisenbichler (Toronto, Sentrum vir Reformasie en Renaissance Studies, 2003, ISBN 9780772720207)
• Selected Writings of Girolamo Savonarola Religion and Politics, 1490–1498 red. Anne Borelli en Maria Pastore Passaro (New Haven, Yale University Press, 2006, ISBN 9780300129045)

Kulturele invloed

Musiek

• Charles Villiers Stanford het 'n opera getiteld Savonarola geskryf, waarvan die eerste opvoering in Hamburg op 18 April 1884 plaasgevind het.^[20]
• Luigi Dallapiccola het gebruik gemaak van teks tot Savonarola se Meditasie op 'n Psalm in sy 1938 korale werk Canti di prigionia.
• William Byrd het gebruik gemaak van Infelix ego deur Savonarolo in sy gelyknamige werk, as deel van sy Cantiones Sacrae xxiv–xvi uit 1591

Fiksie

• Nikolaus Lenau, Savonarola (blyspel, 1837)
• Eliot, George, Romola (roman, 1863).
• Mann, Thomas, Fiorenza (blyspel, 1909)
• Herrmann, Bernhard, Savonarola im Feuer (1909)
• William Van Wyck, Savonarola: A Biography in Dramatic Episodes (1926)
• Hines and King, Fire of Vanity (1930)
• Armand Salacrou, Le terre est ronde (1938)
• Bacon, Wallace A., Savonarola: A Play in Nine Scenes (1950)
• Die roman The Palace deur Chelsea Quinn Yarbro bevat Savonarola as die hoof antagonis van die vampier Saint Germain.
• Die roman The Rule of Four deur Ian Caldwell en Dustin Thomason verwys deurlopend na Savonarola.
• Die roman The Birth of Venus deur Sarah Dunant bevat ook uitgebreide verwysings na Savonarola.
• Die geskiedkundige roman The Agony and the Ecstasy (1961) deur Irving Stone oor Michelangelo se lewe, beeld die gebeure in Florence uit vanuit die Medici's se oogpunt.
• Die roman Kámen a bolest, Karel Schulz se historiese roman oor die lewe van Michelangelo, bevat Savonarola as 'n belangrike karakter.
• Die roman Sabbath's Theater deur Philip Roth verwys na Savonarola.
• Die roman The Enchantress of Florence deur Salman Rushdie
• In haar roman getiteld The Passion of New Eve beskryf Angela Carter die leier van 'n leër van godvresende kindersoldate as 'n "precocious Savonarola".
• In die roman I, Mona Lisa (VK titel Painting Mona Lisa) deur Jeanne Kalogridis word hy op 'n negatiewe wyse uitgebeeld, en die Medici's as edel en simpatiekgesind.
• In die roman, The Poet Prince, word hy deur Kathleen McGowan uitgebeeld as 'n vyand van die Toskaanse mense ten opsigte van hul najaag van artistieke faam tydens sy heerskappy.
• Die roman vir jong volwassenes deur Donna Jo Napoli getiteld The Smile toon vir Savonarola soos hy gesien is deur 'n jong Mona Lisa.
• Die historiese fantasie-genre roman getiteld Lent, deur Jo Walton.
• Savonarola is 'n hoofkarakter in die Kanadese dramaturg Jordan Tannahill se toneelstuk uit 2016, getiteld Botticelli in the Fire.
• In Showtime se 2011 televisiereeksThe Borgias, word Savonarola gespeel deur Steven Berkoff.
• In die Rai Fiksiereeks Medici, word Savonarola gespeel deur die akteur Francesco Montanari.
• Die manga-anime reeks Gunslinger Girl bevat 'n episode waar twee van die protagoniste, Jean en Rico, Florence besoek. Savonarola word aldaar genoem saam met ander bekende mense wat in die stad geleef het, terwyl een van die reeks se antagoniste sy van deel.
• Savonarola verskyn as een van die hoof teikens vir sluipmoord in die videospeletjie Assassin's Creed II.

Verdere leeswerk

• Dall'Aglio, Stefano, Savonarola and Savonarolism (Toronto: Centre for Reformation and Renaissance Studies. 2010).
• Herzig,Tamar, Savonarola's Women: Visions and Reform in Renaissance Italy (Chicago: University of Chicago Press. 2008).
• Lowinsky, Edward E., Music in the Culture of the Renaissance and Other Essays (University of Chicago Press, 1989).
• Macey, Patrick, Bonfire Songs: Savonarola's Musical Legacy (Oxford, Clarendon Press, 1998).
• Martines, Lauro, Fire in the City: Savonarola and the Struggle for the Soul of Renaissance Florence (2006) ISBN 0-224-07252-8
• Meltzoff, Stanley, Botticelli, Signorelli and Savonarola (Florence, 1987)
• Polizzotto, Lorenzo, The Elect Nation: The Savonarola Movement in Florence 1494–1545 (Oxford, 1994)
• Steinberg, Ronald M., Fra Girolamo Savonarola, Florentine Art and Renaissance Historiography (Athens, Ohio, 1977)
• Strathern, Paul, Death in Florence: The Medici, Savanarola, and the Battle for the Soul of a Renaissance City, (Pegasus, 2015)
• Weinstein, Donald and Hotchkiss, Valerie R., eds. Girolamo Savonarola Piety, Prophecy and Politics in Renaissance Florence Catalogue of the Exhibition (Dallas, Bridwell Library, 1994).
• Roeder, Ralph Edmund LeClercq "The Man of the Renaissance: Four Lawgivers, Savanarola, Machiavelli, Castiglione, Aretino", The Viking Press, 1933.
• Ridolfi, Roberto "Vita di Girolamo Savonarola" 6th ed., red. A.F. Verde, Florence, 1997).
• Weinstein, Donald "Savonarola the Rise and Fall of a Renaissance Prophet" (New Haven, 2011) ISBN 978-0-300-11193-4

Verwysings

1. Weinstein, Donald (22 November 2011). Savonarola The Rise and Fall of a Renaissance Prophet. p. 122. doi:10.1177/0265691417711663at. ISBN 9780300111934. {{cite book}}: |journal= ignored (hulp)
2. "English translations in Savonarola A Guide to Righteous Living and Other Works ed. Konrad Eisenbichler (Toronto, Centre for Reformation and Renaissance Studies, 2003) 61–68
3. , Gianfrancesco Pico Della Mirandola, Vita Hieronymi Savonarolae ed. Elisabetta Schisto (Florence, 1999) 114.
4. Berig deur fra Benedetto Luschino in sy Vulnera Diligentis red. S tefano Dall 'Aglio (Florence, 2002) pp. 22–33, 301.
5. "Soos jy, is ek gemaak van vlees, en my sensualiteit veg teen my rede; Ek veg 'n wrede stryd om die duiwel van my rug af te hou." Vertaal uit Girolamo Savonarola, Lettere e Scritti apologetici reds. Ridolfi, Romano, Verde (Rome, 1984), p. 6.
6. La Vita del Beato Girolamo Savonarola red. Roberto Ridolfi (Florence, 1937 ) bl. 8.
7. Michael Tavuzzi OP, "Savonarola en Vincent Bandello," Archivum Fratrum Praedicatorum 59 (1999) 199-224.
8. Selected Writings of Girolamo Savonarola Religion and Politics, 1490–1498 Vertaal en geredigeer deur Anna Borelli en Maria Pastore Passaro (New Haven, Yale University Press, 2006).
9. "Hy het byna niemand tevrede gestel in sy gebare of in sy wyse van preek nie. Aan die einde was daar minder as vyf-en-twintig mense, mans, vroue en kinders." Vertaal uit "Epistola di fra Placido Cinozzi", in P. Villari, E. Casanova, Scelta di prediche e scritti di fra Girolamo Savonarola con nuovi documenti intorno alla sua vita (Florence, 1898) p. 11.
10. Armando F. Verde OP, Sjabloon:"' Et andando a San Gimignano a predicarvi. ' Alle origini della profezia savonaroliana ", Vivens Homo IX (1998) pp. 269–298.
11. Donald Weinstein, Savonarola The Rise and Fall of a Renaissance Prophet (New Haven , 2011) pp. 36–7
12. Vertaling van brief van frater Girolamo aan sy moeder, 25 Januarie 1490, Girolamo Savonarola, A Guide to Righteous Living and Other Works, Konrad Eisenbichler (Toronto, 2003) 38–41.
13. William G. Craven, Pico della Mirandola Symbol of His Age: Modern Interpretations of a Renaissance Philosopher (Genève, Switserland, 1981).
14. Tavuzzi, "Savonarola and Vincenzo Bandello," 216-17.
15. "Le lezioni oi sermoni sull 'Apocalisse di Girolamo Savonarola ( 1490) 'nova dicere et novo modo', ed. Armando F. Verde O.P., Imagine e Parola, Retorica Filologica-Retorica Predicatoria (Valla e Savonarola) Memorie Domenicane , n.s. (1988) 5–109
16. Weinstein, Savonarola, Rise and Fall of a Renaissance Prophet pp. 87–96.
17. David Abulafia, The French Descent into Renaissance Italy (Aldershot, 1995).
18. Word aangehaal in Donald Weinstein, Savonarola and Florence Prophecy and Patriotism in the Renaissance (Princeton University Press, 1970) 143. On Florentine civic mythology, Nicolai Rubinstein, "The Beginnings of Political Thought in Florence. A Study in Medieval Historiography," Journal of the Warburg and Courtauld Institutes (V, 1942) 198–227; Hans Baron, The Crisis of the Early Italian Renaissance 2d ed. (Princeton University Press, 1966).
19. "Concerning New Principalities Which Are Acquired by One's Own Arms and Ability", The Prince by Machiavelli "Archived copy". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 30 November 2012. Besoek op 22 Augustus 2012.
20. Grove's Dictionary, 5th ed.

Eksterne skakels

• Katolieke Ensiklopedie inskrywing oor Girolamo Savonarola
• Predica dell'arte del bene morire Van die Rare Boeke- en Spesiale Versamelings Afdeling by die Biblioteek van Kongres
• Savonarola's Visions, dokumentêr oor Girolamo Savonarola