Goue Stoel

Die Goue Stoel op sy troon, die hwedom dwa (1935).
Die vlag van die Asjanti wat die Goue Stoel in die middel uitbeeld.

Die Goue Stoel (Asante-Twi: Sika dwa; volle naam Sika Dwa Kofi, "die Goue Stoel wat op ’n Vrydag gebore is") is die koninklike en goddelike troon van konings van die Asjantivolk (Asante) en was die hoogste magsimbool in die Asjantiryk.[1] Volgens legende het Okomfo Anokye, ’n hoofpriester en een van die stigters van die Asjantiryk, ’n stoel uit die hemel laat neerdaal en dit het op die skoot van die eerste Asantehene (Asjantikoning), Osei Tutu, beland.[2] Sulke stoele was tradisioneel simbolies van die hoofmanne se mag, maar daar word geglo die Goue Stoel huisves die gees[3] van die Asjanti – dié wat leef, wat dood is én wat nog gebore moet word.

Simbolisme en rituele

[wysig | wysig bron]

Daar word geglo elke stoel huisves die eienaar se siel en as dit nie gebruik word nie, word dit teen ’n muur geplaas sodat ander siele wat verbykom daarop kan sit om te rus. Die Goue Stoel is die koning se troon en mag nooit aan die grond raak nie; daarom word dit op ’n kombers neergesit.[4] Tydens sy kroning word ’n nuwe koning oor die stoel laat sak en opgelig sonder dat hy daaraan raak.[5] Die Goue Stoel word op ’n kussing na die koning gedra,[6] omdat net hy dit mag hanteer. Tydens plegtige geleenthede word die Goue Stoel aan die koning se linkerkant geplaas – op sy eie troon, die hwedom dwa ("troon wat na die skare wys").[7]

Historiese konflik

[wysig | wysig bron]

Baie oorloë[8] het al oor die eienaarskap van die koninklike troon uitgebreek.[9] In 1896 is Asantehene Prempeh I verban omdat hy nie die risko wou loop om beide die oorlog en die troon te verloor nie. In 1900 het sir Frederick Hodgson, die goewerneur van die Goudkus, geëis[5] dat hy toegelaat word om op die Goue Stoel te sit en het opdrag gegee dat dit gevind word. Dit het ’n gewapende rebellie tot gevolg gehad bekend as die Oorlog van die Goue Stoel, wat geëindig het met die anneksasie van Asjanti deur die Britse Ryk, maar die stoel se heiligheid is nie geskend nie.

In 1921 het Afrikapadwerkers die stoel ontdek en van die goue ornamente afgehaal.[10] Die Britte het hulle in veilige bewaring gehou voordat hulle volgens plaaslike gebruik verhoor en ter dood veroordeel is.[10] Die Britte het tussenbeide getree en die groep is verban eerder as tereggestel.[10]

In 1935 is die stoel gebruik om Osei Tutu Agyeman Prempeh II te kroon.[11]

Voorkoms

[wysig | wysig bron]

Die Goue Stoel is ’n halfmaanvormige sitplek van 46 cm hoog met ’n platform van 61 cm wyd en 30 cm diep.[12] Sy hele oppervlak is met goud ingelê en klokkies hang daaraan om die koning teen naderende gevaar te waarsku.[13] Dit is nog nie deur baie gesien nie en net ’n paar mense weet waar dit gebêre word. Replikas word gemaak vir die hoofmanne; dit word op hulle begrafnis seremonieel met dierebloed swart gesmeer: geslagte lank ’n simbool van hulle mag.[14] Die stoel is vandag nog die simbool van troonopvolging en mag.[9]

Elke stoel word gemaak van ’n enkele blok hout van Alstonia boonei (’n hoë woudboom wat met goddelike krag verbind word), waaruit die sekelmaanvormige sitplek, plat basis en komplekse steunstruktuur gesny word. Danksy die baie ontwerpe en simboliese betekenisse is elke stoel uniek; elkeen het ’n ander betekenis vir die mens wie se siel daarop sit.[15] Sommige ontwerpe bevat diervorms of beelde wat eie is aan die persoon wat dit gebruik.

"As die Goue Stoel ooit vernietig of deur die vyand gebuit word,[16][17] sal die hele koninkryk in chaos verval"[18] – so het Okomfo Anokye glo gewaarsku.[19]

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ "African Gold-weights in the British Museum".
  2. ↑ "How the Asantehene climaxed the 20th anniversary on the Golden Stool [PHOTOS]". www.graphic.com.gh. 22 April 2019. Besoek op 18 Mei 2019.
  3. ↑ Kyerematen, A. (1969). "The Royal Stools of Ashanti". Africa: Journal of the International African Institute. 39 (1): 1–10. doi:10.2307/1157946. ISSN 0001-9720.
  4. ↑ "What is the royal and sacred object of the Ashanti people?". GlobalQuiz (in Engels (VSA)). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 14 Mei 2020. Besoek op 22 Februarie 2020.
  5. ↑ 5,0 5,1 "History of Golden Stool". www.ghanaweb.com (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Februarie 2020. Besoek op 22 Februarie 2020.
  6. ↑ "Queen-Mother Yaa Asantewaa and the Golden Stool. | Hadithi Africa" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Februarie 2020. Besoek op 22 Februarie 2020.
  7. ↑ "Akan Leadership Arts".
  8. ↑ "Golden Stool of the Asante". History of International Relations (in Engels (VSA)). 14 Oktober 2018. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 28 Oktober 2019. Besoek op 22 Februarie 2020.
  9. ↑ 9,0 9,1 "Asante Art - Artefacts - Stools". asante.neocities.org (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 14 Mei 2020. Besoek op 22 Februarie 2020.
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 Carmichael, John (1993). African Eldorado - Gold Coast to Ghana. Gerald Duckworth & Co. Ltd. pp. 176–77. ISBN 0-7156-2387-7.
  11. ↑ Michael T. Kaufman (4 Maart 1999). "Opoku Ware II, King of Asante, Is Dead at 89". New York Times (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 16 September 2017.
  12. ↑ "How a mysterious Golden Stool is keeping the great Ashanti kingdom united". Face2Face Africa (in Engels). 20 September 2018. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 27 Februarie 2020. Besoek op 22 Februarie 2020.
  13. ↑ Yussif, Elias (24 Julie 2013). The Facet of Black Culture (in Engels). Trafford Publishing. ISBN 978-1-4669-8848-4.
  14. ↑ Hadzija, Boka (November 2013). My Door is Always Open: A Memoir (in Engels). Xlibris Corporation. ISBN 978-1-4836-2925-4.
  15. ↑ "Asante (Ashanti) Abstract Stools 2". www.hamillgallery.com (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 4 Mei 2019. Besoek op 22 Februarie 2020.
  16. ↑ "The Golden Stool: A symbol of Asante power and unity". www.myjoyonline.com (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 21 April 2019. Besoek op 22 Februarie 2020.
  17. ↑ "Ashanti Empire" (in en), Wikipedia, 2020-02-17, https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Ashanti_Empire&oldid=941239874, besoek op 2020-02-22 
  18. ↑ "Fearless Yaa Ansantewaa led the Ashanti war against the British over the Golden Stool on this day in 1900". Face2Face Africa (in Engels). 28 Maart 2019. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 11 Oktober 2019. Besoek op 22 Februarie 2020.
  19. ↑ "Okomfo Anokye" (in en), Wikipedia, 2020-02-18, https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Okomfo_Anokye&oldid=941499780, besoek op 2020-02-22 

Skakels

[wysig | wysig bron]