Grenslynpersoonlikheidsteuring
Grenslynpersoonlikheidsteuring (GPS; Engels: borderline personality disorder), voorheen ook grensgraadpersoonlikheidsversteuring genoem, word gekenmerk deur ongewone variasies en dieptes in gemoed. Hierdie gemoedskommelinge kan ernstige negatiewe gevolge in denke en interpersoonlike verhoudings veroorsaak. Die hoofkenmerke van GPS is gevoelens van verwerping, impulsiewe gedrag en onstabiliteit in emosies, interpersoonlike verhoudings en selfbeeld. Dit kom meer algemeen onder vroue voor, en behandeling deur middel van medikasie en psigoterapie kan soms verbetering fasiliteer.
Mense wat onder GPS gebuk gaan, is gereeld besig om hulself en ander te idealiseer óf in hul gedagtes af te kraak. Dit veroorsaak dan 'n wisseling tussen 'n baie hoë agting vir self en ander, tot intense teleurstelling en minagting van self en ander. Selfbeserings en selfdoodpogings kom ook algemeen voor.
Wanneer ly iemand aan GPS?
[wysig | wysig bron]Die volgende simptome is 'n aanduiding dat iemand aan grenslynpersoonlikeheidsteuring ly, gegrond op die Diagnostical and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM), wat wêreldwyd aanvaar word as die gesaghebbendste bron.
GPS word gekenmerk deur 'n volgehoue patroon van onstabiliteit in interpersoonlike verhoudings, selfbeeld en gemoed, asook impulsiwiteit. Dit begin by vroeë volwassenheid, en kom in verskeie situasies voor, soos aangedui deur vyf of meer van die volgende:
- Paniekerige pogings om werklike of verbeelde verwerping te vermy
- 'n Patroon van onstabiele en intense verhoudings wat gekenmerk word deur 'n wisseling tussen ekstreme “aanbidding” en “walging”
- 'n Duidelike en volgehoue patroon van onstabiele selfbeeld of gevoel oor self
- Impulsiwiteit in minstens twee situasies wat nadelige gevolge kan inhou (bv. oorbesteding, middelmisbruik, roekelose bestuur, seks, ooreet)
- Konstante gedagtes oor selfdood, of aanduidings daarvan, of selfbeseringsgedrag
- Episodes van emosionele onstabiliteit as gevolg van wisselende gemoed duur gewoonlik 'n paar uur en selde meer as 'n paar dae
- Chroniese gevoelens van “leegheid”
- Ontoepaslike, intense woede of woedebuie, wat moeilik is om te beheer
- Angsverwante paranoïese gedagtes rakende self, of simptome van verlies aan kontak met die werklikheid.
Verwysings
[wysig | wysig bron]- Artikel met toestemming van Louis Awerbuck, kliniese sielkundige.
