Hefaistos

Hefaistos
Griekse Olimpiese god
Hefaistos, deur Guillaume Coustou die Jongere (in die Louvre).
Naam	Hefaistos
God van	Tegnologie, grofsmede, vakmanne, ambagsmanne en vulkane
Blyplek	Die berg Olimpus
Simbool	Hamer, aambeeld en tang
Vrou	Afrodite of die Grasie Aglaia
Ouers	Hera (alleen, of Hera en Zeus)
Kinders	Erichtonius van Athene
Romeinse eweknie	Vulcanus

Hefaistos of Hephaistos (Grieks: Ἥφαιστος) was in die Griekse mitologie die god van tegnologie, grofsmede, ambagsmanne, metale, beeldhoukuns, vuur en vulkane. Hy is een van die twaalf Olimpiese gode wat op die berg Olimpus gewoon het. Hy was met die godin Afrodite, wat hom met sy broer Ares verkul het, getroud. Sy eweknie in die Romeinse mitologie is Vulcanus.

Nes ander mitiese grofsmede, maar anders as die meeste ander gode, was Hefaistos kreupel en dit het hom ’n groteske voorkoms gegee in Griekse oë. Hy was die grofsmid van die gode en is in die nywerheidsgebiede van Griekeland, veral in Athene, aanbid. Die middelpunt van sy kultus was op die eiland Lemnos.^[1] Sy moeder was Hera. Hefaistos se simbole was die hamer, aambeeld en tang, hoewel hy soms met ’n byl in die hand uitgebeeld word.

Vakmanskap

Hefaistos het die meeste van die gode se manjifieke toerusting gemaak, veral fyn metaaltoerusting wat spesiale kragte gehad het: Hermes se helm en sandale met vlerke, die Egisborsplate, Afrodite se gordel, Achilles se wapenrusting, Helios se strydwa en Eros se pyle en boog. Hefaistos se assistente was die chtoniese siklope. Hy het ook outomate van metaal gebou om vir hom te werk.

In een weergawe van die mite het Prometeus die vuur wat hy aan die mens gegee het, uit Hefaistos se oond gesteel. Hefaistos het ook die geskenk gemaak wat die gode aan die mens gegee het, die vrou Pandora en haar erdekruik. Hy het ook al die trone in die paleis van Olimpus gemaak.^[2]

Die kreupel grofsmid

Hefaistos word kreupel uitgebeeld, met misvormde voete wat soms agtertoe wys. Sy seun die Argonout Palaimonius was ook kreupel.^[3] Ander seuns van Hefaistos was die Kabeiroi op die eiland Samothrake; hulle is met die krap (karkinos) verbind deur die leksograaf Hesychius, en met die byvoeglike naamwoord karkinopous ("met voete soos ’n krap"), wat dui op kreupelheid. Detienne en Vernant^[4] het ook gemeen die Kabeiroi was kreupel.

Hefaistos se Romeinse eweknie, Vulcanus, was ook kreupel. In sommige mites het Hefaistos vir homself ’n "stoel met wiele" gebou om beter oor die weg te kon kom.^[5]

Van Olimpus verban

Hefaistos is die enigste Olimpiese god wat van die berg Olimpus verban is en daarna teruggekeer het. Daar is twee weergawes daaroor, wat ook verduidelik hoekom hy dalk kreupel was.

In een weergawe was Hera so ontsteld dat sy so ’n groteske kind gebaar het dat sy hom van Olimpus afgegooi het. Hy het nege dae en nege nagte geval en in die see geland. Hy is grootgemaak deur die Okeaniede Tetis (moeder van Achilles) en Eurunome.

Toe hy ’n volwasse man was, het hy besluit om wraak op sy ma te neem en het hy vir haar ’n goue troon present gegee. Toe sy egter daarop gaan sit, kon sy nie weer opstaan nie. Eindelik is Hephiastos oorreed om na Olimpus terug te keer om haar te bevry.

In die ander weergawe het Zeus hom van Olimpus afgegooi omdat hy Hera vrygelaat het nadat Zeus haar ná ’n argument aan ’n goue ketting tussen hemel en aarde laat hang het. Hefaistos het die hele dag lank geval voordat hy op die eiland Lemnos geland het. Hy is deur die plaaslike volk, die Sintiërs, verpleeg tot hy weer gesond was en hier het hy ’n meesterlike vakman geword.

Albei dié weergawes kom voor in Homeros se Ilias.

Hefaistos en Afrodite

Omdat Hefaistos die standvastigste van die gode was, het Zeus vir hom Afrodite as vrou gegee om konflik oor haar onder die ander gode te voorkom.

Afrodite, wat nie baie in haar skik was met haar onooglike man nie, het ’n affair met Ares, die god van oorlog, begin. Eindelik het Hefaistos by Helios, die alsiende Son, van haar ontrouheid gehoor en ’n lokval vir hulle gestel. Terwyl die twee in die bed gelê het, het Hefaistos hulle in ’n onbreekbare ketting vasgevang wat so fyn was dat dit onsigbaar was. Hy het hulle na Olimpus gesleep om hulle voor die ander gode te verneder. Die gode het egter vir die naakte minnaars gelag en Poseidon het Hefaistos oorreed om hulle vry te laat in ruil daarvoor dat Ares ’n boete betaal.

In die Ilias is Hefaistos se vrou Aglaia ("Skoonheid"), die jongste van die Grasieë.

Vroeë weergawes

Vulcanus, Romeinse eweknie van Hefaistos, deur Peter Paul Rubens.

Hefaistos is aanvanklik deur die Grieke kolonialiste in Suid-Italië verbind met die vulkaangode Adranus van die berg Etna en die god Vulcanus van die Lipari-eilande.

In ’n Atheense mite word vertel dat Atena nie met Hefaistos wou trou nie weens sy onaantreklike voorkoms en omdat hy kreupel was. Toe hy kwaad word en haar hardhandig behandel, het sy uit sy bed verdwyn. Sy semen het op die aarde beland en Gaia swanger gemaak wat daarna die lewe aan Erichtonius van Athene geskenk het. Die surrogaatma het die kind vir Atena gegee om groot te maak onder die wakende oog van ’n adder.

Op die eiland Lemnos was sy vrou die seenimf Kabeiro, by wie hy twee metaalwerkgode gehad het met die naam die Kabeiri. In Sisilië was sy vrou die nimf Aitna en sy seuns twee gode van Sisiliese geisers met die naam die Paliki.

Die planetoïed 2212 Hefaistos wat in 1978 deur die Sowjet-sterrekundige Ljoedmila Tsjernich ontdek is, is na hom genoem.^[6]

Verwysings

Hierdie artikel is merendeels vertaal vanaf die Engelse Wikipedia-artikel en:Hephaestus

1. Walter Burkert, Greek Religion 1985: III.2.ii
2. Graves, Robert (1960). "The Palace of Olympus". Greek Gods and Heroes. VSA: Dell Laurel-Leaf. p. 150.
3. Apollonius van Rhodos, Argonautica i.204.
4. Marcel Detienne en Jean-Pierre Vernant, Cunning Intelligence in Greek Culture and Society, vert. Janet Lloyd (Atlantic Highlands NJ: Humanities Press), 1978:269-72, aangehaal deur Morris Silver in Taking Ancient Mythology Economically 1992:35 note 5.
5. Jay Dolmage, Breathe Upon Us an Even Flame: Hephaestus, History, and the Body of Rhetoric, Rhetoric Review Vol. 25, No. 2 (2006), 119-140. 120.
6. Schmadel, Lutz D. (2003). Dictionary of Minor Planet Names (5th uitg.). New York: Springer Verlag. p. 180. ISBN 3-540-00238-3.

Eksterne skakels

• Theoi Project, Hephaestus – Hephaistos in klassieke letterkunde
• Greek Mythology Link, Hephaestus – Opsomming van die mites oor Hefaistos