Heksery

Die Hekse deur Hans Baldung (houtsnee), 1508.

Heksery beteken tradisioneel die gebruik van towerkuns of bonatuurlike kragte om ander te benadeel.[1][2] 'n Praktisyn staan bekend as 'n heks. In Middeleeuse en vroeg-moderne Europa is vroue gewoonlik van heksery aangekla wanneer ander geglo het hulle gebruik kwaadwillige magie teen hulle eie gemeenskap en dat hulle met bose wesens gekommunikeer het. Daar is gedink heksery kon gedwarsboom word deur beskermende of teenmagie, wat deur volksgenesers verskaf kon word.

'n Heksebeeld in Duitsland.

Vermeende hekse is geïntimideer, verban, aangeval of vermoor. Dikwels sou hulle formeel vervolg en gestraf word indien hulle skuldig bevind is of as bloot geglo is hulle is skuldig. Europese heksevervolging en -verhore in die vroeë moderne tydperk het tot tienduisende teregstellings gelei.

In sommige streke was baie van diegene wat van heksery beskuldig is, volksgenesers of vroedvroue.[3][4]

Europese geloof in heksery het geleidelik afgeneem tydens en ná die Verligting.

Etimologie

[wysig | wysig bron]

Die woord "heks" kom via Nederlands van die Hoogduitse Hexe. Die oudste bekende grondvorme van heks, naamlik hagazussa (Oudhoogduits) en hagetisse (Middelnederlands), het as eerste lid haag ("omheining") omdat oorspronklik geglo is dat hekse op 'n omheining sit of ry.[5]

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ Thomas, Keith (1997). Religion and the Decline of Magic. Oxford, England: Oxford University Press. p. 519. ISBN 978-0-297-00220-8.
  2. ↑ Hutton, Ronald (2017). The Witch: A History of Fear, from Ancient Times to the Present. Yale University Press. p. ix.
  3. ↑ Riddle, John M. (1997). Eve's Herbs: A History of Contraception and Abortion in the West. Cambridge, Mass.: Harvard University Press. pp. 110–119. ISBN 0674270266.
  4. ↑ Ehrenreich, Barbara; English, Deirdre (2010). Witches, Midwives & Nurses: A History of Women Healers (2de uitg.). New York, NY: Feminist Press at CUNY. pp. 31–59. ISBN 978-1558616905.
  5. ↑ "Heks" in die Etimologiewoordeboek van Afrikaans (EWA) by viva-afrikaans.org (intekening nodig). Besoek op 24 Oktober 2023.

Ander bronne

[wysig | wysig bron]
  • Alan Macfarlane, Witchcraft in Tudor and Stuart England, Psychology Press, 1999 (orig. 1970)
  • University of Kansas Publications in Anthropology, No. 5 = John M Janzen and Wyatt MacGaffey: An Anthology of Kongo Religion: Primary Texts from Lower Zaïre. Lawrence, 1974.
  • Studia Instituti Anthropos, Vol. 41 = Anthony J. Gittins: Mende Religion. Steyler Verlag, Nettetal, 1987.
  • Thompson, David W. (2017). Sister Witch: The Life of Moll Dyer. Solstice Publishing. ISBN 978-1973105756.