Herdersmaan

Prometheus (regs) en Pandora wentel albei naby Saturnus se F-ring, maar vermoedelik is net Prometheus ’n herdersmaan.
Werking van ’n herdersmaan: Deeltjies lê voor en agter die maan in sy wentelbaan, en hulle word óf versnel in die rigting van die maan en na buite gewerp óf vertraag en na binne gewerp.

’n Herdersmaan is ’n klein natuurlike satelliet wat ’n gaping in die materiaal van ’n planetêre ring veroorsaak of deeltjies in ’n ring bymekaarhou. Die naam kom van die feit dat die maan soos ’n “herder” of “veewagter” vir die deeltjies optree.

Vanweë hul swaartekraguitwerking werp herdersmane deeltjies uit hul oorspronklike wentelbaan deur wentelresonansies. Dit veroorsaak gapings in die ringstelsel, soos die treffende Cassini-verdeling in Saturnus se ringe, asook ander tipiese verskynsels soos verwringings.

Voorbeelde

[wysig | wysig bron]

Twee van Jupiter se klein binneste mane, Metis en Adrastea, lê binne Jupiter se ringe en ook binne die planeet se Rochelimiet.[1] Dit is moontlik dat dié ringe saamgestel is uit materiaal wat van dié twee liggame getrek word deur Jupiter se getykragte, aangehelp deur botsings van ringmateriaal teen hul oppervlakke.

Saturnus se ingewikkelde ringstelsel het verskeie sulke satelliete. Dit sluit in Prometheus (F-ring),[2] Daphnis (Keeler-gaping),[3] Pan (Encke-gaping),[4] Janus en Epimetheus (albei A-ring).[5]

Uranus het ook herdersmane in sy ε-ring, Cordelia en Ophelia. Hulle is onderskeidelik binneste en buitenste herdersmane.[6] Albei is binne Uranus se sinchroniese wentelradius en hul wentelbane neem dus stadig af weens getyvertraging.[7]

Neptunus se ringe is baie ongewoon omdat hulle van die Aarde af eers soos onvoltooide boë gelyk het, maar volgens foto’s deur Voyager 2 voltooide ringe met helder opeenhopings blyk te wees.[8] Dit lyk[9] of die swaartekraginvloed van die herdersmaan Galatea en moontlik ’n ander, nog onbekende herdersmaan vir die opeenhopings verantwoordelik is.

Sien ook

[wysig | wysig bron]

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ Faure, Gunter; Mensing, Teresa (2007). Introduction to Planetary Science: The Geological Perspective. Springer. ISBN 978-1-4020-5233-0.
  2. ↑ "On the masses and motions of mini-moons: Pandora's not a". www.planetary.org (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 27 Januarie 2020. Besoek op 14 Junie 2016.
  3. ↑ "NASA - Cassini Finds New Saturn Moon That Makes Waves". www.nasa.gov (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 13 Mei 2017. Besoek op 14 Junie 2016.
  4. ↑ Showalter, Mark R. (27 Junie 1991). "Visual detection of 1981S13, Saturn's eighteenth satellite, and its role in the Encke gap". Nature (in Engels). 351 (6329): 709–713. Bibcode:1991Natur.351..709S. doi:10.1038/351709a0.
  5. ↑ Moutamid, Maryame El; Nicholson, Philip D.; French, Richard G.; Tiscareno, Matthew S.; Murray, Carl D.; Evans, Michael W.; French, Colleen McGhee; Hedman, Matthew M.; Burns, Joseph A. (1 Oktober 2015). "How Janus' Orbital Swap Affects the Edge of Saturn's A Ring?". arXiv:1510.00434. Bibcode:2016Icar..279..125E. doi:10.1016/j.icarus.2015.10.025. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (hulp)
  6. ↑ Esposito, Larry W. (1 Januarie 2002). "Planetary rings". Reports on Progress in Physics (in Engels). 65 (12): 1741–1783. Bibcode:2002RPPh...65.1741E. doi:10.1088/0034-4885/65/12/201. ISSN 0034-4885. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 16 Junie 2020. Besoek op 12 Oktober 2018.
  7. ↑ Karkoschka, Erich (1 Mei 2001). "Voyager's Eleventh Discovery of a Satellite of Uranus and Photometry and the First Size Measurements of Nine Satellites". Icarus. 151 (1): 69–77. Bibcode:2001Icar..151...69K. doi:10.1006/icar.2001.6597.
  8. ↑ Miner, Ellis D.; Wessen, Randii R.; Cuzzi, Jeffrey N. (2007). "Present knowledge of the Neptune ring system". Planetary Ring System. Springer Praxis Books. ISBN 978-0-387-34177-4.
  9. ↑ Salo, Heikki; Hanninen, Jyrki (1998). "Neptune's Partial Rings: Action of Galatea on Self-Gravitating Arc Particles". Science. 282 (5391): 1102–1104. Bibcode:1998Sci...282.1102S. doi:10.1126/science.282.5391.1102. PMID 9804544.

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]