Hiboniet

Hiboniet

Formule	CaAl₁₂O₁₉
Onsuiwerhede	Fe,Ti,V,Cr,Ce,Mg,Si
Nickel-Strunz (10)	4.CC.45
Kleur	bruin tot swart opaak^[1]
Hardheid	7,5 – 8 (Mohs)
Digtheid	3,83 - 3,85 g/cm³
Dubbelbreking	eenassig (-)
RI-waardes	nω = 1.807 nε = 1.790 n = 1.807
Kristalsisteem	heksagonaal
Ruimtegroep	P6₃}/mmc ^[2]
Eenheidsel	a = 5.613(1) Å, c = 22.285(8) Å
* Lys van minerale
Portaal Geologie

Hiboniet is 'n mineraal met die formule CaAl₁₂O₁₉ wat op Madagaskar gevind word maar ook in meteoriete aangetref word. Ander metaalatome soos yster, vanadium, chroom en titaan kan aluminiumatome vervang. Die kleur van 'n hibonietkristal word bepaal deur die onsuiwerhede. ^[3] Die mineraal is na die Franse geoloog Paul Hibon vernoem wat dit in 1955 as swart of deurskynende korrels in die alluviale toriantiet en flogopiet-afsettings van Esiva in die provinsie Toliare (Tuléar) van Madagaskar gevind het. ^[4] Van die hibonietkristalle word as juweel aangewend.

Die kristalstruktuur bevat vyf verskillende aluminiumposisies. Al(1), Al(3) en Al(4) is oktaëdries, die Al(2)-posisie is tetraëdries en Al(5) is 'n taamlik ongewone trigonale bipiramide wat 'n 5-omringing verteenwoordig. Yster kan in aldrie posisies voorkom maar Mössbauer-gegewens wys dat dit veral as Fe²⁺ in 5-omringing optree. Dit is dalk naas 'n Ti⁴⁺-ioon in 'n Al(3)-oktaëder wat 'n vlak met Al(5) deel. ^[3]

Meteoriete

Hiboniet word as kalsium-aluminiumryke insluitsels (CAI's) in meteoriete gevind en hulle word as van die oudste onveranderde materiale van die sonnestelsel beskou. Plaatvormige hibonietkristalle in CM2-chondriete het isotoopverhoudings wat baie afwyk maar in teenstelling tot CAI's in die CV-condreite het dit nouliks reste van die uitgestorwe oerisotoop ²⁶Al. Hulle is waarskynlik reeds gevorm voor 'n varse stroom van ²⁶Al die sonnestelsel bereik het. Dit lewer inligting oor gebeurtenisse in vroegste tye van die Chaotium (die Nefelium en Erebrium). Die hibonietkristalle bevat ook edelgasse soos neon en die ²³Ne/²²Ne-isotoopverhouding wys dat die kosmiese straling van die vroeë son energetieser gewees het as wat dit nou is. Dit lewer inligting oor 'n later fase (die Hiperitium).^[5]

Verwysings

↑ "mindat 1879" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 23 September 2019.
↑ American Mineralogist Arizona
↑ ^3,0 ^3,1 ^{[dooie skakel}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]} Crystal chemistry of meteoritic hibonites Roger G. Burns, Virginia Mee Burns Journal of geophysical research 89(S01) 15 November 1984, bls. C313-C321]
↑ Hibonite: a new gem mineral Thomas Hainschwang, Franck Notari, Laurent Massi, Thomas Armbruster, Benjamin Rondeau, Emmanuel Fritsch, and Mariko Nagashima Gems Gemology Rapid communications 2010, bls. 135
↑ High early solar activity inferred from helium and neon excesses in the oldest meteorite inclusions L. Kööp, P.R. Heck, H. Busemann, A.M. Davis, J, Greer, C. Maden, M.M.M. Meier, R. Wieler Nature Astronomy 2 September 2018, bls. 709-713

[1] "mindat 1879" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 23 September 2019.

[2] American Mineralogist Arizona

[Burns-3] 3,0 ^3,1 ^{[dooie skakel}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]}^{[dooie skakel]} Crystal chemistry of meteoritic hibonites Roger G. Burns, Virginia Mee Burns Journal of geophysical research 89(S01) 15 November 1984, bls. C313-C321]

[Hainschwang-4] Hibonite: a new gem mineral Thomas Hainschwang, Franck Notari, Laurent Massi, Thomas Armbruster, Benjamin Rondeau, Emmanuel Fritsch, and Mariko Nagashima Gems Gemology Rapid communications 2010, bls. 135

[5] High early solar activity inferred from helium and neon excesses in the oldest meteorite inclusions L. Kööp, P.R. Heck, H. Busemann, A.M. Davis, J, Greer, C. Maden, M.M.M. Meier, R. Wieler Nature Astronomy 2 September 2018, bls. 709-713

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]