Huakinthos (mitologie)

Huakinthos
Godheid van	Goddelike held van Sparta
Blyplek	Sparta, Olimpus
Geliefdes	geliefd deur Apollo, Zephuros, Boreas en Thamuris
Ouers	Amuklas van Sparta en Diomede (b) Oibalos (c) Clio en Píeros
Broers en susters	a Argalus, Kunortas, Laodamia (of Leanira), Harpalus, Hegesandre en ?Poluboea (a) halfsuster deur Amuklas: ?Daphne (c) Rhagus
Lid van	die koninklike familie van Sparta
Kultussentrum	Sparta

In die Griekse mitologie is Huakinthos (Oudgrieks: Ὑάκινθος, Huákinthos, /hy.á.kin.tʰos, iˈa.cin.θos/) 'n goddelike held, en die geliefde van Apollo. Sy kultus by Amuklai, suidwes van Sparta, dateer uit die Miceense tydperk. Die held word verbind met plaaslike kultusse en word met Apollo geïdentifiseer. In die Klassieke tydperk het 'n temenos, of heiligdom, versprei rondom wat na bewering sy tumulus (grafheuwel) was, aan die voete van 'n standbeeld van Apollo.^[1]

Familie

Huakinthos word verbind met verskeie ouers, wat plaaslike skakels voorsien. Hy is die seun van Clio en Píeros,^[2] of koning Oibalos van Sparta,^[3] of van koning Amuklas van Sparta,^[4] stamvader van die mense van Amuklae, inwoners van Sparta. As die jongste en mooiste seun van Amuklas en Diomede, dogter van Lapithes, was Huakinthos die broer van Cynortus,^[5] Argalus,^[6] Poluboea,^[7] Laodamia^[8] (of Leanira^[9]), Harpalus,^[10] Hegesandra,^[11] en in ander weergawes, van Daphne.^[12] Indien hy die seun was van Clio en Píeros, was Huakinthos die broer van Rhagus.

Mitologie

Huakinthos en die Westewind uitgebeeld op 'n rooifiguurvaas terwyl hulle interfemorale seks het (5de eeu v.C.).

In Griekse mitologie was Huakinthos 'n Spartaanse prins van merkwaardige skoonheid en 'n minnaar van die songod Apollo.^[13] Hy is ook bewonder deur Zephuros, die god van die westewind, Boreas, god van die Noordewind en 'n sterflike man genaamd Thamuris. Huakinthos het Apollo bo die ander gekies. Hy het Apollo se heilige lande besoek saam met die god, in 'n wa wat deur swane getrek is. So fel was Apollo se liefde vir Huakinthos dat hy sy heiligdom in Delphi verlaat het om Huakinthos se geselskap by die Eurotas-rivier te geniet. Hy het Huakinthos geleer om die boog en die lier te gebruik.^[14]

Op 'n dag was Apollo besig om Huakinthos skyfwerp^[15] te leer.^[16] Hulle het besluit om 'n vriendskaplike kompetisie te hou deur beurte te maak om die diskus te gooi. Apollo het eerste gegooi, met soveel krag dat die skyf die wolke in die lug gesplits het. Huakinthos was gretig om die skyf te vang, maar toe dit die grond tref, het die skyf teruggespring, Huakinthos se kop getref en hom noodlottig gewond..^[2][17] Volgens ’n alternatiewe weergawe van die mite, is Zephuros verantwoordelik vir Huakinthos se dood. Zephuros was jaloers op Huakinthos, en het Apollo se skyf van sy koers af geblaas (hou in gedagte dat Zephuros die god van die westewind is) sodat dit Huakinthos gedood het..^[3][18][19]

Apollo en Huakinthos (1603-1604), deur Domenichino

Apollo se gesig het bleek geword toe hy sy sterwende minnaar in sy arms gehou het.^[17] Hy het allerhande kruie gebruik en selfs probeer om ambrosyn (In Grieks: ambrosia (ἀμβροσία, 'onsterflikheid'). Ambrosia is in die Griekse mitologie die kos, en veral, drank, van die gode) aan Huakinthos te gee om sy wond te genees, maar dit was verniet, want hy kon nie die wond genees wat deur die skikgodinne toegedien is nie.^[20] Apollo het getreur oor Huakinthos se dood en sy wens uitgespreek om 'n sterfling te word sodat hy by die Spartaanse seun in sy dood kon aansluit.^[17] Omdat die wens onuitvoerbaar was weens sy onsterflikheid, het Apollo belowe dat hy hom aan Huakinthos sal herinner deur sy liedere en deur die musiek van sy lier. Hy het 'n blom geskep uit Huakinthos se bloed, die Hyacinthus orientalis ('n soort hiasint), en op die plant se kroonblare die woorde van 'n klaaglied geskryf, "AI AI" – "alas".^[17] Die blom waarin Huakinthos verander het is egter, gebaseer op antieke beskrywings, nie die moderne plant van daardie naam nie.^[21]

Volgens die Bibliotheca was Thamuris, wat romantiese gevoelens teenoor Huakinthos gekoester het, die eerste man om 'n ander man lief te hê. ^[2]

Apotheosis en Huakinthos

Apollo, Huakinthos en Cyparissus sing en speel musiek, deur Alexander Ivanov, 1831–1834

Huakinthos is uiteindelik deur Apollo opgewek en het onsterflikheid bereik.^[22] Pausanias het opgeteken dat die troon van Apollo in Sparta 'n bebaarde Huakinthos uitgebeeld het wat saam met Poluboea deur Aphrodite, Athena en Artemis na die hemel geneem word.^[23]

Huakinthos was die titulêre godheid van een van die belangrikste Spartaanse feeste, Hyacinthia, wat in die Spartaanse maand van Hyacinthia (in die vroeë somer) gevier is. Die fees het drie dae geduur, een dag van rou oor die dood van Huakinthos, met die laaste twee wat sy wedergeboorte vier, hoewel die verdeling van eerbewyse 'n onderwerp vir wetenskaplike onenigheid is.^[24] Op die eerste dag het mense sy dood betreur deur so min as moontlik te eet en hulle te weerhou van die sing van liedere, in teenstelling met al die ander feeste van Apollo. Op die tweede dag het seunskore en jongmanne van hul nasionale liedere gesing en ook gedans. Wat die meisies betref, het sommige geparadeer in strydwaens wat deur twee perde getrek is, waarmee resies gejaag is. Burgers het hul vriende en selfs hul eie dienaars vermaak.^[25] Elke jaar het die vroue van Sparta 'n kostuum vir Apollo geweef en dit aan hom gebied, 'n tradisie soortgelyk aan die peplos wat aan Athena by Athene gebied is tydens die Panathenaeën (Die Panathenaia (Oudgrieks: Παναθήναια, Panathênaia) was 'n godsdienstige fees wat in antieke tye een keer elke vier jaar in Athene gevier is aan die einde van die Hekatombaion, die eerste maand van die Attiese jaar (wat ongeveer ooreenstem met ons maand Julie). Tydens hierdie fees, wat etlike dae geduur het, is Athena as die beskermgodin van die stad (Athena Polias) vereer en haar verjaardag is ook gevier.).^[26] Minder is bekend oor die derde dag, 'n aanduiding dat misterieë waarskynlik gehou is. Dit word beskryf as 'n "vrolike middernagfees".^[27][28][29]. Die Spartane het by geleentheid 'n wapenstilstand van veertig dae met die stad Eira gesluit bloot om terug te keer huis toe en die nasionale fees te vier.^[30] Na die verdrag met Sparta het in 421 v.C. het die Atheners, om hul welwillendheid teenoor Sparta te toon, elke jaar belowe om die viering van die Hyacinthia by te woon.^[31]

Kultusse en eienskappe

Die dood van Huakinthos (1752–1753) deur Giovanni Battista Tiepolo. Museo Thyssen-Bornemisza, Madrid.

Huakinthos het 'n heiligdom in Amuklea gehad wat hy met Apollo gedeel het. Verskeie skolastici stem saam dat Huakinthos 'n pre-Helleniese natuurgod was, en sekere aspekte van sy eie kultus dui daarop dat hy 'n chtoniese godheid was, wie se kultusse met Apollo se kultusse saamgevoeg is. Nilsson sê dat Huakinthos 'n Kreteense woord is, en die pre-Helleniese oorsprong daarvan word aangedui deur die agtervoegsel -nth.^[32] Huakinthos verpersoonlik plantegroei in lente, wat deur die hitte van die somer verlep.^[33] Die apoteose van Huakinthos dui aan dat hy, nadat hy godheid verkry het, die natuurlike siklus van verval en vernuwing verteenwoordig het.^[34]

Die feit dat 'n Huakinthos-graf by Tarentum deur Polubios aan Apollo Hyacinthus (nie Hyacinthus nie) toegeskryf word, het sommige laat spekuleer dat die persoonlikhede inderwaarheid een is, en dat die held bloot 'n uitbeelding van die god is; bevestiging word gesoek in die Apollynse benaming τετράχειρ, ten opsigte waarvan Hesychius beweer dat dit in Lakonië gebruik is, en ten opsigte waarvan aangeneem word dat dit 'n saamgestelde figuur van Apollo-Huakinthos beskryf. Die wesenlike verskil tussen die twee figure maak die teorie egter minder geloofwaardig. Huakinthos is 'n chtoniese plant-god, wie se aanbidders gekwel en droefgeestig is; alhoewel hy belangstel in plante, word Apollo se dood nie in enige ritueel gevier nie, sy aanbidding is vreugdevol en triomfantelik, en uiteindelik is die Amukleiaanse Apollo spesifiek die god van oorlog en sang. Boonop beskryf Pausanias die monument by Amuklae as bestaande uit 'n ru en growwe figuur van Apollo wat op 'n altaarvormige basis staan wat die graf van Huakinthos vorm. In laasgenoemde is offers aan die held gemaak, voordat geskenke aan die god gebring is.^[35][36][37]

Huakinthos ontmoet Apollo (nie getoon nie) in 'n Biga wat getrek word deur swane, Etruskiese oinochoe (omstreeks 370 v.C.)

Toeskrywings

Die Hiasint wat ontkiem het uit Huakinthos se bloed het volgens die ou bronne 'n diepblou of pers kleur en 'n teken wat ooreenstem met die inskripsie "AI" op sy blomblare, 'n simbool van rou, hartseer en verdriet.^[38] Die plant is egter geassosieer met 'n ander plant, die Ridderspoor, of 'n Iris, of miskien gladiolus italicus, eerder as die plant wat vandag bekendstaan as die hiasint.^[39] Ander geliefde plant-gode wat in hul jeug gesterf het en vegetatief getransformeer is, sluit in Narsissus, Cuparissus, Mekon en Adonis.

Die antieke Grieke het Apollo geassosieer met 'n diepblou of violetkleurige juweel genaamd huasint (Die Jasint of huasint is 'n geelrooi tot rooibruin variëteit van sirkoon wat as edelgesteente gebruik word.^[40]). Dit is so genoem omdat sy kleur soos dié van die hiasint gelyk het. Hierdie juweel is vir Apollo heilig gehou weens die mitologiese verband. Die mense wat Apollo se heiligdom besoek het, sowel as sy priesters en die hoëpriesteres Pithië, moes hierdie juweel dra.^[41]

Sien ook

• Apollo
• Hiasint, die plant wat na Huakinthos vernoem is
• Ridderspoor, die plant wat voorgestel word as die regte hiasint

Verwysings

1. Daar is vondste van sub-Miceense votiewe figure en votiewe figure uit die Geografiese Tydperk gevind, maar met 'n gaping in kontinuïteit tussen die vondste by die terrein: Walter Burkert het die opinie uitgespreek dat "it is clear that a radical reinterpretation has taken place," met baie voorbeelde van hierdie breuk in kultus tydens die "Griekse Donker Eeue", insluitende Amukles (Burkert, Greek Religion, 1985, p 49); voor die na-oorlogse argeologiese periode het Machteld J. Mellink, (Hyakinthos, Utrecht, 1943) geargumenteer vir kontiniuïteit met Minoïese oorspronge.
2. Apollodorus, 1.3.3
3. Lucianus van Samosata, Dialoë van die Gode Hermes and Apollo I
4. Apollodorus, 3.10.3; Pausanias, 3.1.3
5. Apollodorus, 1.9.5 & 3.10.3; Pausanias, 3.13.1
6. Pausanias, 3.1.3
7. Pausanias, 3.19.4
8. Pausanias, 10.9.5
9. Apollodorus, 3.9.1
10. Pausanias, 7.18.5 (Achaica)
11. Skolia oor Homeros, Odusseus 4.10; Pherecudes van Syros, fr. 132
12. Parthenius van Nicaea, Erotica Pathemata 15
13. Plutarchus, Numa 4.5
14. Philostratus die jongere, Verbeeldings
15. "HYACINTHUS (Hyakinthos) - Spartan Prince of Greek Mythology". www.theoi.com. Besoek op 21 Mei 2024.
16. "Hyacinth Plant: The Legend". www.plant-care.com. Besoek op 21 Mei 2024.
17. Ovidius, Metamorfoses 10.162–219
18. Maurus Servius Honoratus, kommentaar op Vergilius se Eclogue 3. 63
19. Philostratus van Lemnos, Verbeeldings 1.24
20. Bion, Gedigte 11 (vertaler, Edmonds)
21. Raven, J.E. (2000), Plants and Plant Lore in Ancient Greece, Oxford: Leopard Head Press, ISBN 978-0-904920-40-6 , pp. 26–27
22. Nonnus, Dionysiaca 19.102
23. Pausanias, 3.19.4
24. Soos Colin Edmonson uitwys in: Edmonson, "A Graffito from Amykla", Hesperia 28.2 (April – Junie 1959:162–164) bl. 164, met die aangee van bibliografie nota 9.
25. Athenaeus, Deipnosophistae 4.139
26. Pausanias, book=3:chapter=16&highlight=APollo 3.16.2
27. Euripides, Helena
28. Xenophon, Hellenics IV.5 § 11
29. Pausanias, 3.10.1
30. Pausanias, 4.19.4
31. Thucydides, 5.23
32. Bernard C. Dietrich, The Origins of Greek Religion
33. Schömann, Alterth. 2.404
34. Annamarie Hemingway, Immortal Yearnings: Mystical Imaginings and Primordial Affirmations of the Afterlife
35. L. R. Farnell, Cults of the Greek States, vol. iv. (1907)
36. J. G. Frazer, Adonis, Attis, Osiris (1906)
37. Roscher, Lexikon d. griech. u. röm. Myth., s.v. Hyakinthos (Greve)
38. A.D., Ovid, 43 B.C.-17 A.D. or 18 (1958–60). Ovid. Metamorfoses. W. Heinemann. OCLC 970972511.
39. Dunagan, Patrick James; Lazzara, Marina; Whittington, Nicholas James (6 Oktober 2020). Roots and Routes: Poetics at New College of California. Delaware, Verenigde State: Vernon Press. pp. 71—76. ISBN 978-1-64889-052-9.
40. "Hyacinth". Gemdat.org. Besoek op 4 September 2021.
41. A. Hyatt Verrill, Precious Stones and Their Stories

Bronnelys

• Apollodorus, Die Biblioteek met 'n Engelse vertaling deur Sir James George Frazer, F.B.A., F.R.S. in 2 Volumes, Cambridge, MA, Drukpers van Harvard-universiteit; Londen, William Heinemann Bpk. 1921. ISBN 0-674-99135-4. Die aanlyn weergawe is beskikbaar by die Perseus digitale biblioteek. Die Griekse teks is beskikbaar by dieselfde webwerf.
• Gantz, Timothy (1993). Early Greek Myth. Baltimore: Johns Hopkins University Press.
• Homeros, Die Ilias met 'n Engelse vertaling deur A.T. Murray, PhD in twee volumes. Cambridge, MA., Drukpers van Harvard-universiteit; Londen, William Heinemann, Bpk. 1924. ISBN 978-0674995796. Die aanlyn weergawe kan gevind word by die Perseus digitale biblioteek.
• Homeros, Homeri Opera in vyf volumes. Oxford, Drukpers van die Universiteit van Oxford. 1920. ISBN 978-0198145318. Die Griekse teks kan gevind word by die Perseus digitale biblioteek.
• Kerenyi, Karl (1959). The Heroes of the Greeks. New York/London: Thames and Hudson.
• Lucianus van Samosata, Dialoë van die Gode vertaal deur Fowler, H W en F G. Oxford: The Clarendon Press. 1905. Die aanlyn weergawe kan gevind word by theoi.com
• Luciani Samosatensis, Opera. Vol I. Karl Jacobitz. in aedibus B. G. Teubneri. Leipzig. 1896. Die Griekse teks kan gevind word by die Perseus digitale biblioteek.
• Pausanias, Beskrywing van Griekeland met 'n Engelse vertaling deur W.H.S. Jones, Litt.D., en H.A. Ormerod, M.A., in 4 Volumes. Cambridge, MA, Drukpers van Harvard-universiteit; Londen, William Heinemann Bpk. 1918. ISBN 0-674-99328-4. Die aanlyn weergawe kan gevind word by die Perseus digitale biblioteek
• Pausanias, Graeciae Descriptio. 3 vols. Leipzig, Teubner. 1903. Die Griekse teks kan gevind word by die Perseus digitale biblioteek.
• Philostratus van Lemnos. Verbeeldinge, vertaal deur Arthur Fairbanks (1864–1944). Loeb-klassieke biblioteek Volume 256. Londen: William Heinemann, 1931. Aanlyn weergawe kan gevind word by die Topos Teksprojek.
• Philostratus the Lemniër (Philostratus Major), Flavii Philostrati Opera. Vol 2. Carl Ludwig Kayser. in aedibus B. G. Teubneri. Lipsiae. 1871. Die Griekse teks kan gevind word by die Perseus digitale biblioteek.
• Publius Ovidius Naso, Metamorfoses vertaal deur Brookes More (1859–1942). Boston, Cornhill Publishing Co. 1922. Die aanlyn weergawe kan gevind word by die Perseus digitale biblioteek.
• Publius Ovidius Naso, Metamorfoses. Hugo Magnus. Gotha (Duitsland). Friedr. Andr. Perthes. 1892. Die Latynse teks kan gevind word by die Perseus digitale biblioteek.
• Athenaeus, Deipnosophistae, Volume V: Boeke 10.420e-11. Geredigeer en vertaal deur S. Douglas Olson. Loeb-klassieke biblioteek 274. Cambridge, MA: Drukpers van Harvard-universiteit, 2009.
• Nonnus, Dionysiaca; vertaal deur Rouse, W H D, II Boeke XVI-XXXV. Loeb-klassieke biblioteek No. 345, Cambridge, Massachusetts, Drukpers van Harvard-universiteit; Londen, William Heinemann Bpk. 1940. Internet Archive

Eksterne skakels

Wikimedia Commons bevat media in verband met Hyacinthus.

• HYACINTHUS van The Theoi Project