Hyoscyamus niger

Hyoscyamus niger
Hyoscyamus niger in Köhler's Medicinal Plants, 1887.
Wetenskaplike klassifikasie edit
Domein: Eukaryota
Koninkryk: Plantae
Klade: Tracheofiete
Klade: Angiospermae
Klade: Eudicots
Klade: Asterids
Orde: Solanales
Familie: Solanaceae
Genus: Hyoscyamus
Spesie:
H. niger
Binomiale naam
Hyoscyamus niger

Hyoscyamus niger (ook bekend as bilsekruid of dolkruid)[1] is 'n plant in die familie Solanaceae wat in groot hoeveelhede giftig is.[2][3] Dit is inheems aan die gematigde streke van Europa en Siberië en genaturaliseer in Brittanje en Ierland.[4]

Historiese gebruik

[wysig | wysig bron]

Die naam "bilsekruid" kom waarskynlik van die Proto-Germaanse woord bil, wat beteken "sig, hallusinasie, magiese krag" en "bonatuurlike krag".[5]

Die plant is histories saam met ander plante soos alruin, belladonna en datura gebruik as narkose en ook vir sy bedwelmende eienskappe in "toordrankies".[2][3][6][7][8] Dié bedwelmende eienskappe sluit in visuele hallusinasies en 'n sensasie van vlug.[9] Dit is oorspronklik gebruik op die vasteland van Europa en in Asië en die Arabiese wêreld,[10] maar het in die Middeleeue na Engeland versprei.

Die gebruik van bilsekruid deur die antieke Grieke is aangeteken deur Plinius die ouere en Dioscorides.[11] Die plant, wat Herba Apollinaris genoem is, is ook gebruik vir orakels deur die priesteresse van Apollo.[3]

Die plant is ook blykbaar as 'n berokingsmiddel gebruik vir magiese doeleindes.[8] Albertus Magnus sê in sy werk De Vegetalibus (1250) dat geestesbesweerders bilsekruid gebruik het om demone en die siele van afgestorwenes op te roep.[12] In die Middeleeue is bilsekruid verbind met heksery en towerspel.[12] Tydens 'n hekseryverhoor in 1538 in Pommere het 'n vermeende heks "erken" dat sy bilsekruidsaad aan 'n man gegee het sodat hy "mal" (seksueel opgewek) sou rondhardloop.[12]

Bilsekruid is gebruik as 'n bestanddeel van gruit, wat tradisioneel in bier gebruik is as 'n smaakmiddel. Verskeie stede, soos Pilsen, is daarom na die kruid genoem.[13] Bilsekruid is in die 11de tot 16de eeu met hops vervang in bier.[14]

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ "Bilsekruid" in die WAT. Aanlyn by viva-afrikaans.org (intekening nodig). Besoek op 3 Junie 2022.
  2. ↑ 2,0 2,1 Kennedy, David O. (2014). "The Deliriants - The Nightshade (Solanaceae) Family". Plants and the Human Brain. New York: Oxford University Press. pp. 131–137. ISBN 9780199914012. LCCN 2013031617.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Roberts 1998, p. 31
  4. ↑ "Hyoscyamus niger | Online Atlas of the British and Irish Flora". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 3 Februarie 2021. Besoek op 3 Junie 2022.
  5. ↑ de Vries, H. (1993). Heilige bäume, bilsenkraut und bildzeitung. In Naturverehrung und Heilkunst, ed. C. Raetsch: Suedergellersen, Germany: Verlag Bruno Martin. pp. 65–83.
  6. ↑ Anthony John Carter MB FFARCS (Maart 2003). "Myths and mandrakes" (PDF). Journal of the Royal Society of Medicine. 96 (3): 144–147. doi:10.1258/jrsm.96.3.144. PMC 539425. PMID 12612119.
  7. ↑ A.J. Carter (21 Desember 1996). "Narcosis and nightshade". British Medical Journal. 313 (7072): 1630–1632. doi:10.1136/bmj.313.7072.1630. PMC 2359130. PMID 8991015.
  8. ↑ 8,0 8,1 Fatur, Karsten (Junie 2020). ""Hexing Herbs" in Ethnobotanical Perspective: A Historical Review of the Uses of Anticholinergic Solanaceae Plants in Europe". Economic Botany (in Engels). 74 (2): 140–158. doi:10.1007/s12231-020-09498-w. ISSN 0013-0001. S2CID 220844064.
  9. ↑ Schultes & Smith 1976, p. 22
  10. ↑ Joseph Perez, Janet Lloyd, The Spanish Inquisition, Yale University Press, 2006, ISBN 0-300-11982-8, ISBN 978-0-300-11982-4, p229 footnote 10]
  11. ↑ Grieve, Maud (1971). A Modern Herbal: The Medicinal, Culinary, Cosmetic and Economic Properties, Cultivation and Folk-lore of Herbs, Grasses, Fungi, Shrubs, & Trees with All Their Modern Scientific Uses, Volume 1.
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 Raetsch, Ch. (2005). The encyclopedia of psychoactive plants: ethnopharmacology and its applications. US: Park Street Press. pp. 277–282.
  13. ↑ Christian Rätsch (29 Julie 2015). "Urbock oder echtes Bier" (in Duits). Besoek op 26 Augustus 2015.
  14. ↑ Dan Rabin, Carl Forget (1998). The Dictionary of Beer and Brewing. Taylor & Francis. xii. ISBN 978-1-57958-078-0.

Skakels

[wysig | wysig bron]