Jalapeño

Jalapeño
Jalapeño's aan die boom wat nog nie ryp is nie.
Jalapeño's aan die boom wat nog nie ryp is nie.
Spesie Capsicum annuum
Kultivar Jalapeño
Oorsprong Mexiko
Scovilleskaal 4 000 tot 8 500
Brandgraad Medium

'n Jalapeño is 'n mediumgroot rissiekultivar van die spesie Capsicum annuum.[1] 'n Ryp jalapeñorissie is 5-10 cm lank en 25-38 mm breed. Dit kan 'n variasie van brandgrade hê, met brandeenhede van 4 000 tot 8 500.[2] op die Scoville-skaal.

Dit word meestal gepluk terwyl dit nog groen is, maar soms word jalapeño's aan die boom gelos om ten volle ryp te word. Dan word hulle rooi, oranje of geel. Jalapeño's brand gewoonlik minder as die soortgelyke serranorissie.[3]

Geskiedenis

[wysig | wysig bron]
Vyf jalapeño's.

Die naam "jalapeño" is Spaans vir "van Xalapa", die hoofstad van Veracruz, Mexiko, waar die rissie tradisioneel gekweek is.[4] Die naam Xalapa self kom uit Nahuatl en is gevorm van die wortels xālli (IFA: ˈʃaːlːi, "sand") en āpan (ˈaːpan, "waterplek").

Die Asteke het jalapeño's voor die Spaanse verowering reeds gebruik. Bernardino de Sahagún skryf in die Florentynse Kodeks van Asteekse markte wat gerookte jalapeño's en vars rissies verkoop.[5] Die gebruik van rissies in die Amerikas dateer van duisende jare gelede, onder meer die praktyk om sommige variëteite van rissies te berook om hulle te preserveer.[6]

Verbouing

[wysig | wysig bron]

In 1999 is jalapeno's op rofweg 43 000 hektaar grond in Mexiko verbou; teen 2011 het dit verminder tot omtrent 41 000 hektaar. Jalapeños maak 30% uit van Mexiko se rissievervaardiging. Hoewel die totale gebied wat vir verbouing gebruik word afgeneem het, het die volume wat vervaardig word met 1,5% toegeneem danksy doeltreffende besproeiing en die gebruik van kweekhuise en beter tegnieke, toerusting en kennis. In 2009 is altesaam 619 000 ton jalapeño's vervaardig.[7]

In Noord-Amerika verbou Kalifornië die meeste jalapeño's, gevolg deur Nieu-Mexiko en Texas: 'n totaal van 209 800 ton in 2014.[8][9]

Ook China, Peru, Spanje en Indië verbou rissies, onder meer jalapeño's, kommersieel.[10]

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ Sanogo, Soum (April 2003). "Chile Pepper and The Threat of Wilt Diseases". Plant Health Progress. 4: 23. doi:10.1094/PHP-2003-0430-01-RV. Besoek op 4 Augustus 2015.
  2. ↑ González-Zamora, A; Sierra-Campos, E; Luna-Ortega, J. G; Pérez-Morales, R; Rodríguez Ortiz, J. C; García-Hernández, J. L (2013). "Characterization of different Capsicum varieties by evaluation of their capsaicinoids content by high performance liquid chromatography, determination of pungency and effect of high temperature". Molecules. 18 (11): 13471–86. doi:10.3390/molecules181113471. PMC 6269802. PMID 24184818.
  3. ↑ Zaslavsky, Nancy. "Jalapeño vs. Serrano: A Hot Debate Over Flavor". zesterdaily.com. World W/Recipe. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 30 Oktober 2017. Besoek op 4 Augustus 2015.
  4. ↑ Tang, Phillip. "Hot and spicy in Mexico: the chili experience". lonelyplanet.com. Besoek op 4 Augustus 2015.
  5. ↑ Bosland, Paul W. (Augustus 1999). "Chiles: A Gift from a Fiery God". HortScience. 34 (5): 809–811. doi:10.21273/HORTSCI.34.5.809.
  6. ↑ Powis, Terry G.; Gallaga Murrieta, Emiliano; Lesure, Richard; Lopez Bravo, Roberto; Grivetti, Louis; Kucera, Heidi; Gaikwad, Nilesh W.; Hart, John P. (13 November 2013). "Prehispanic Use of Chili Peppers in Chiapas, Mexico". PLOS ONE. 8 (11): e79013. Bibcode:2013PLoSO...879013P. doi:10.1371/journal.pone.0079013. PMC 3827288. PMID 24236083.
  7. ↑ Burton, Tony (18 April 2011). "The cultivation of chiles in Mexico". geo-mexico.com. Besoek op 4 Augustus 2015.
  8. ↑ Ozores-Hampton, Monica; McAvoy, Gene. "Jalapeño and Other Hot Pepper Varieties for Florida". ufl.edu. Horticultural Sciences Department, UF/IFAS Extension. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 24 September 2020. Besoek op 4 Augustus 2015.
  9. ↑ Naeve, Linda. "Bell and Chili Peppers". agmrc.org. Besoek op 4 Augustus 2015.
  10. ↑ A-J Farm Editor (20 Mei 2001). "One hot crop: Chili peppers growing on area farmers". Lubbock Avalanche-Journal. WAYNE BOARD. Besoek op 4 Augustus 2015. {{cite news}}: |author= has generic name (hulp)

Skakels

[wysig | wysig bron]