Jean-Bertrand Aristide

Jean-Bertrand Aristide (Franse uitspraak: [ʒɑ̃ bɛʁtʁɑ̃ aʁistid]; gebore 15 Julie 1953) is 'n Haïtiaanse voormalige Salesiaanse priester en politikus wat Haïti se eerste demokraties verkose president geword het.[1][2] Aristide, 'n voorstander van bevrydingsteologie,[3][4] is in 1982 in 'n gemeente in Port-au-Prince aangestel nadat hy sy studies voltooi het om 'n priester te word. Hy het 'n fokuspunt vir die pro-demokrasiebeweging geword, eers onder Jean-Claude "Baby Doc" Duvalier en toe onder die militêre oorgangsregime wat gevolg het. Hy het die Haïtiaanse algemene verkiesing van 1990–91 gewen, met 67% van die stemme. As priester het hy bevrydingsteologie geleer en as president het hy probeer om die Afro-Kreoolse kultuur, insluitend Vodou-godsdiens, in Haïti te normaliseer.[5]

Aristide was kortstondig president van Haïti, tot 'n militêre staatsgreep in September 1991. Die staatsgreep-regime het in 1994 onder Amerikaanse druk en dreigement van geweld ineengestort (Operation Uphold Democracy), en Aristide was weer president van 1994 tot 1996 en van 2001 tot 2004. Hy is in die 2004 staatsgreep uitgedryf nadat regse oud-weermag paramilitêre eenhede het die land van oorkant die Dominikaanse grens binnegeval. Aristide en baie ander het beweer dat die Verenigde State 'n rol gespeel het in die orkestrasie van die staatsgreep teen hom.[6] In 2022 het talle Haïtiaanse en Franse amptenare aan The New York Times gesê dat Frankryk en die Verenigde State Aristide effektief omvergewerp het deur druk op hom te druk om uit te tree, [7] dit is egter ontken deur James Brendan Foley, Amerikaanse ambassadeur in Haïti ten tyde van die staatsgreep.[8]

Hy is later in ballingskap in die Sentraal-Afrikaanse Republiek[6] en Suid-Afrika gedwing. Hy het in 2011 na Haïti teruggekeer na sewe jaar in ballingskap.[9]

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ "Military ousts Haiti's leader, claims power President Aristide en route to France; fighting kills 26". The Boston Globe. 1 Oktober 1991.
  2. ↑ "Haiti: The impact of the 1991 coup". International Journal of Refugee Law. Junie 1992. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 4 September 2015.
  3. ↑ Hari, Johann (17 September 2010). "How Our Governments Snuffed Out a Democracy And Kidnapped a President: A Modern Parable". The Huffington Post.
  4. ↑ Damning the Flood Geargiveer 25 Mei 2011 op Wayback Machine, Richard Pithouse, Mute Magazine, 14 Oktober 2008
  5. ↑ McAlister, Elizabeth (Junie 2012). "From Slave Revolt to a Blood Pact with Satan: The Evangelical Rewriting of Haitian History". Studies in Religion. Thousand Oaks, California: SAGE Publications. 41 (2): 187–215. doi:10.1177/0008429812441310. S2CID 145382199. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Julie 2020. Besoek op 22 Julie 2020.
  6. ↑ 6,0 6,1 "Aristide says U.S. deposed him in 'coup d'etat'". CNN. 2 Maart 2004. Besoek op 6 Mei 2010.
  7. ↑ Porter, Catherine; Méheut, Constant; Apuzzo, Matt; Gebrekidan, Selam (20 Mei 2022). "The Root of Haiti's Misery: Reparations to Enslavers". The New York Times. Besoek op 25 Mei 2022.
  8. ↑ Foley, James (24 Mei 2022). "No, the U.S. did not try to overthrow President Jean-Bertrand Aristide in Haiti". Miami Herald (in Engels (VSA)).
  9. ↑ Archibold, Randal C. (18 Maart 2011). "Just Days Before Election, Aristide Returns to Cheers and Uncertainty in Haiti". The New York Times.