Jean-François Champollion

Jean-François Champollion

Jean-François Champollion (Figeac, 23 Desember 1790 – Parys, 4 Maart 1832) was 'n Franse taalkundige en grondlegger van die Egiptologie. Hy is beroemd omdat die ontsyfering van die Egiptiese hiërogliewe grotendeels aan hom te danke is.

Biografie

Champollion is in Figeac gebore en is dikwels die Jongere genoem om hom van sy broer Champollion-Figeac te onderskei. Hy was ’n wonderkind wat tale betref: toe sy broer hom in 1805 na Parys geneem het, het hy reeds Hebreeus, Siries en Galdees geken.^[1] Hy het 'n student van Antoine-Isaac Silvestre de Sacy geword en in Oosterse tale gespesialiseer. Hy het Kopties geleer, die liturgiese taal van die Christene van Egipte, wat verwant is aan Antieke en Middel-Egipties. Sy kennis van hierdie taal was van groot belang in sy studie van hiërogliewe, want dit was die voortsetting van die taal van Antieke Egipte, maar kon reeds in sy tyd gelees word, omdat dit nie hiërogliewe gebruik nie.

In 1812 het hy 'n onderwyser van antieke tale in Grenoble geword en 'n ensiklopediese werk begin skryf oor alles wat met Antieke Egipte te doen het. Die geografiese deel daarvan is in 1814 gepubliseer. Reeds in hierdie boek noem hy dat hy vordering gemaak het met die lees van die inskripsies van die Rosettasteen. In 1821 publiseer hy 'n boek met die titel "De l'écriture hieratique des Anciens Égyptiens". Daar was destyds 'n debat oor die aard van die hiëratiese en hiërogliewe tekens. Het hulle klanke of konsepte verteenwoordig? In 1821 het Champollion laasgenoemde gedink, maar in 1822 het hy 'n verbysterende hiërogliewe alfabet gepubliseer. Sy veranderde houding was waarskynlik te wyte aan sy lees van Thomas Young se pogings om klanke in karakters te ontdek. Champollion het die koningsname van die Ptolemaïese tydperk gebruik om die alfabetiese karakters te ontrafel. Omdat hierdie konings van Griekse afkoms was, is hulle name inderdaad in alfabetiese karakters uitgespel. Dit het aan Champollion die sleutel gegee: die name van die konings is in werklikheid in die Egiptiese teks op die Rosettasteen in cartouches, ovaal omlyn.

In die jare 1822-1824 het hy verwoed gewerk om sy begrip van skryf en taal uit te brei, en in 1824 publiseer hy sy "Précis du Système Hieroglyphique", wat die grondslag gelê het vir die ontsyfering van die vele inskripsies en papiri oor 3000 jaar se geskiedenis.

Champollion is toe na Turyn om die papirus van daardie stad te bestudeer en toe na Egipte self, waar hy baie tekste met sy eie hand neergeskryf het. Ná sy terugkeer in 1830 het hy begin om al die verkrygde materiaal te organiseer en te vertaal. In 1831 is Champollion as professor in inskripsies en letterkunde aangestel, maar in 1832 sterf hy skielik van uitputting. Hy is in die Père-Lachaise-begraafplaas begrawe. Sy broer het toe die werk so goed moontlik oorgeneem en beide die Egiptiese grammatika en die woordeboek waaraan Champollion gewerk het, gepubliseer.

Verwysings

1. Doblhofer, E. (1990) Zeichen und Wunder. Geschichte und Entzifferung verschollener Schriften und Sprachen. Weltbild Verlag. ISBN 3-89350-124-X. Sien bl 66

Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik vanuit die Nederlandse Wikipedia vertaal.