Jom Kippoer

Jode op Jom Kippoer in die sinagoge, skildery deur Maurycy Gottlieb, 1878
Op die vooraand van Jom Kippoer, skildery deur Jakub Weinles, laat 19de of vroeë 20ste eeu
Dag van Versoening, skildery deur Isidor Kaufmann, voor 1907
Die sondebok, skildery deur William Holman Hunt, 1854. Tydens die bestaan van die Tempel in Jerusalem is 'n simbolies "belaaide" bok met die Volk Israel se sondes deur die hoëpriester op Jom Kippoer na die woestyn gestuur.
Die Kol Nidrei word aan die begin van Jom Kippoer geresiteer (Wormse Magzór, 13de eeu)

Jom Kippoer (Hebreeuse enkelvoud: יוֹם כִּיפּוּר‬, [ˈjom kiˈpuʁ], letterlik: "Dag van Versoening" of "Versoeningsdag"; Hebreeuse meervoud: יום הכיפורים, Jom haKippoerim, letterlik: "Dag van Versoenings"), ook bekend as Groot Versoendag, is saam met Sabbat die heiligste dae in Judaïsme; altwee staan ook bekend as Sjabbat Sjabbaton ("'n groot groot Sabbat"). Die sentrale temas van Jom Kippoer is versoening en berou. Hierdie dag word tradisioneel gedenk as 'n heilige dag binne 'n 25-uur periode van vas en diepgaande gebed, deur dikwels die hele dag in sinagogedienste deur te bring. Jom Kippoer voltooi die jaarlikse kringloop wat in Judaïsme bekend staan as die Hoë Feesdae (of soms "die Dae van Ontsag"). Van seuns onder die ouderdom van 13 (voor hul Bar Mitzwa) en meisies onder 12 (voor hul Bat Mitzwa) word nie verwag om van dagbreek tot sononder te vas nie. Kinders onder die ouderdom van 9 mag hoegenaamd nie vas nie. Jom Kippoer is die enigste vasdag wat selfs op 'n Sabbat gehou kan word; die ander vasdae word verskuif indien hulle op 'n Sabbat sou val.

Jom Kippoer is volgens die Hebreeuse Bybel se boek Numeri/Bemidbar die tiende dag van die sewende maand (Tisjrie) in die Joodse kalender.[1] Volgens tradisie skryf God elke persoon se lot vir die komende jaar op nuwejaarsdag, d.w.s. Roosj Hasjana, in 'n boek, die Boek van die Lewe, en wag op Jom Kippoer om die oordeel te "verseël". Tydens die Dae van Ontsag streef 'n gelowige na genoegdoening vir sy of haar lewenswandel en soek vergifnis vir oortredings teen God (bein adam leMakom) en oortredings teen medemense (bein adam legawero). Die aand en dag van Jom Kippoer word opsygesit vir publieke en private pleidooie en skuldbekentenisse (Widoei, וִדּוּי). Met die afloop van Jom Kippoer beskou die gelowige hom- of haarself as deur God vergewe. Aan die begin van Jom Kippoer word die Kol Nidrei (כָּל נִדְרֵי; letterlik: "alle geloftes") geresiteer en met die sjofar word die einde van die Versoeningsdag aangedui.

Die Jom Kippoer-gebedsdiens omvat verskeie unieke aspekte. Een daarvan is die spesifieke getal gebedsdienste. Anders as gewone dae, waarop daar drie gebedsdienste is (Ma'ariew (מעריב), die aandgebed; Sjagariet (שחרית), die oggendgebed; en Mienga (מִנְחָה), die namiddaggebed), of 'n Sabbat of Jom Tow, wat vier gebedsdienste het (Ma'ariew (מעריב); Sjagariet (שחרית); Moesaf (מוסף), die bykomende gebed; en Mienga (מִנְחָה)), het Jom Kippoer vyf gebedsdienste (Ma'ariew (מעריב); Sjagariet (שחרית); Moesaf (מוסף); Mienga (מִנְחָה); en Ne'ila (נעילה), die afsluitingsgebed). Die gebedsdienste sluit ook 'n publieke bekentenis van sondes (Widoei, וִדּוּי) in, en 'n uiteensetting van die spesiale Jom Kippoer awoda (diens) van die Kohén Ghadól (כהן גדול; Hoëpriester) in die Heilige Tempel in Jerusalem. Tydens elke gebedsdiens is die Amidá (עמידה) die sentrale gebed. Sjema Jisrael, die Joodse geloofsbelydenis, word in Ma'ariew en Sjagariet geresiteer.

As 'n kultuurhoogtepunt onder die Joodse feesdae word Jom Kippoer gedenk deur baie sekulêre Jode wat miskien nie ander feesdae sal eerbiedig nie. Baie sekulêre Jode besoek sinagoges op Jom Kippoer – vir baie sekulêre Jode is die Hoë Feesdae die enigste dae van die jaar waartydens 'n sinagoge besoek sal word,[2] wat 'n opeenhoping van sinagogebywoning meebring, – en byna vier vyfdes sal vas.[3]

Datums

[wysig | wysig bron]

Jom Kippoer is volgens die Joodse kalender op 10 Tisjrie, die werklike viering begin egter altyd met sonsondergang op die vooraand (omdat 'n dag met sononder begin). Aangesien maande in die Joodse kalender altyd na die maan bereken word, wissel die datum van hierdie dag volgens die Gregoriaanse kalender. Omdat die Islamitiese kalender 'n suiwer maankalender is en die Islamitiese Offerfees op die 10de dag van Dhu'l Hidjdja gevier word, val al om die 33 jaar albei feeste op dieselfde dag.[4]

Jaar in die Joodse kalender Datum in die Gregoriaanse kalender
5778 29–30 September 2017
5779 18–19 September 2018
5780 8–9 Oktober 2019
5781 27–28 September 2020
5782 15–16 September 2021
5783 4–5 Oktober 2022
5784 24–25 September 2023
5785 11–12 Oktober 2024
5786 1–2 Oktober 2025
5787 20–21 September 2026
5788 10–11 Oktober 2027
5789 29–30 September 2028
5790 18–19 September 2029
5791 6–7 Oktober 2030

Sien ook

[wysig | wysig bron]

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ (af) "Numeri 29,7". Bybel: Numeri. Bybelgenootskap van Suid-Afrika. Besoek op 14 Desember 2022. "Op die tiende van die sewende maand moet daar vir julle 'n gewyde byeenkoms wees; dan moet julle julle verootmoedig en mag julle geen werk doen nie.
  2. ↑ (en) Cohen‏, S.M., Eisen, A.M.‏: The Jew within: self, family, and community in America, bladsy 169. Indiana University Press, ‏2000. "Vir volkome onbetrokke Jode … is die kwessie van sinagogebesoeke selde tersaaklik. Hulle sal selde ooit aan die saak oorweging skenk, buiten op Rosj Hasjanha en Jom Kippoer, of vir bywoning van 'n bar of bat mitzwa." Sien ook Samuel C. Heilman, Synagogue Life, 1976.
  3. ↑ (he) "ynet חדשות היום – סקר ynet-גשר: 63 אחוזים עומדים לצום ביום כיפור". Ynet. 20 Junie 1995. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 9 Oktober 2019. Besoek op 14 Desember 2022.
  4. ↑ (en) "Forget About Thanksgivukkah. It's Almost Id Kippur". Haaretz. 2 Oktober 2014. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 9 Oktober 2019. Besoek op 14 Desember 2022.

Verdere leesstof

[wysig | wysig bron]
  • (he) Bamberger, Selig (1970). מחזור ליוֹם כִּפּוּר (Maḥzôr le-jôm kippoer). Basel: Goldschmidt. ISBN 3-925845-76-3.

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]