Karen Blixen

Karen Christence Blixen-Finecke
Alias	Isak Dinesen
Geboorte	17 April 1885 Rungsted, Denemarke
Sterfte	7 September 1962 Rungsted, Denemarke
Nasionaliteit	Deense
Beroep(e)	Skrywer
Webwerf	http://www.karenblixen.com/

Karen Blixen (pseudoniem Isak Dinensen; Rungsted, 17 April 1885 – aldaar, 7 September 1962) was 'n Deense skrywer.^[1] Blixen het Deense en Engelse boeke gepubliseer. Sy is veral bekend vir haar semi-outobiografiese werk, Den afrikanske farm (Die plaas in Afrika), wat oor haar verblyf in Kenia handel. Die boek is later verfilm en is algemeen onder die Engelse titel "Out of Africa" bekend.

Biografie

Jeug

Karen Dinesen is gebore in Rungsted in Denemarke, 'n dorp noord van Kopenhagen langs die oewer van die Son, die telg van 'n aristokratiese familie van Unitariese agtergrond. Haar pa was Wilhelm Dinesen, 'n soldaat, grondeienaar, atleet, Deense parlementslid en skrywer van 'n reeks artikels getitel "Briewe van die Jag". Haar ma was Ingeborg Westenholz Dinesen, 'n dogter van 'n ryk skeepsbouer, 'n Unitariese aktivis wat die eerste vrou ooit was wat op die Rungsted-dorpsraad gesit het.^[2]

Karen was die middel van drie meisies, gevolg deur twee broers. Die oudste suster Ea, twee jaar ouer as Karen, was die een met 'n sin vir verantwoordelikheid en omgee. Haar suster Ella, wat anderhalf jaar jonger is, was nie een wat stilsit nie en het net voor die Russiese Rewolusie (1917) op haar eie na Moskou vertrek. Op 30 het Ella met 'n prokureur getrou en polities weggebreek. Sy was lid van "Danskheden" in Suid-Jutland. Ses jaar na Ella se geboorte is Thomas gebore, gevolg deur 'n broer kort daarna.

Karen het 'n moeilike tyd in haar jeug gehad. As die middelste meisie het sy minder aandag as haar susters gekry. Tog was sy haar pa se gunsteling, met wie sy 'n goeie verhouding gehad het. Hy het egter selfmoord gepleeg toe Karen 10 jaar oud was, glo omdat hy sifilis gehad het. Gevolglik het sy ’n wêreld van haar eie maaksel betree en daardie jaar ’n toneelstuk geskryf, opgedra aan haar pa.

Karen se ontwikkeling as skrywer is ongetwyfeld hoofsaaklik deur haar ma beïnvloed, wat gesorg het dat sy goeie opleiding aan verskeie kunsakademies ontvang het, voorafgegaan deur ses maande in Switserland in 1899 saam met haar ma en susters om Frans te leer. Vanaf 1902 studeer Karen kuns in Kopenhagen (Mev. Sode se kunsakademie), gevolg deur Parys en Rome. Vanaf 1909 het sy ook haar eerste verhale in 'n aantal Deense tydskrifte gepubliseer, eers onder die skuilnaam Osceola, later as Isak Dinesen.

Afrika

Karen Blixen op die plantasie saam met haar broer Tomas Dinesen (omstreeks 1925).

In 1914 trou sy met haar neef, baron Bror von Blixen-Finecke. Terwyl die Eerste Wêreldoorlog op die punt was om in Europa uit te breek, het die egpaar na die Britse kroonkolonie Kenia vertrek om 'n koffieplantasie op te rig. Oor die volgende paar jaar het sy heen en weer gereis tussen die plantasies in Nairobi en die huwelikshuis in Rungstedlund, soms om te ontspan, te skryf en te publiseer, soms om te herstel van die sifilis wat sy by haar ontroue man opgedoen het. Na 'n reeks wedersydse mislukkings het die huwelik in 1921 in wettige skeiding geëindig. Die baron het na Denemarke teruggekeer en die egskeiding het in 1925 finaal geword.^[3]

Tussen 1921 en 1931 het Karen Blixen haar tyd aan skryf gewy, haar plantasies bestuur (eers saam met haar broer Tomas Dinesen, later alleen) en aan haar liefdesverhouding met Denys Finch Hatton (waaroor sy in haar briewe en (in minder uitgesproke bewoording geskryf het) ) in Out of Africa).^[4] Saam met hom het sy 'n aantal moeilike jare deurgemaak (insluitend 1923, die jaar wat die koffiefabriek op die plantasie afgebrand het).

In 1931 het twee van haar drie voorliefdes egter skielik tot 'n einde gekom. Die egpaar het jare lank 'n verkeerde finansiële beleid gevolg. Aangesien Karen lief was vir klere en skoene (sy het soms gesê: "Dit is beter om aan 'n siekte te ly as om nie goeie klere te hê nie"), het sy gereeld van Kenia na Parys gaan inkopies doen, wat baie tyd en geld in beslag geneem het. Hulle het ook eintlik nie veel van koffieverbouing geweet nie. Die Groot Depressie en die gepaardgaande ineenstorting van die wêreldkoffiemark het haar gedwing om haar plantasie te verkoop. En op 14 Mei daardie jaar het Finch Hatton met sy vliegtuig neergestort en is dood.

Skrywerskap

Blixen het toe bankrot na Denemarke teruggekeer en haar aan skryf gewy. In 1934 publiseer sy Seven Gothic Tales ('n versameling kortverhale) in Engels en in 1937 publiseer sy haar bekende Den afrikanske Farm, wat later as Out of Africa verfilm is met die aktrise Meryl Streep in die rol van Karen Blixen. Sy het vir baie jare aangehou om in beide Deens en Engels te skryf, hoofsaaklik kortverhale. In 1947 is nog 'n roman, The Angelic Avengers, gepubliseer onder die skuilnaam Pierre Andrezel. Karen Blixen het talle pryse, erflatings en erelidmaatskappe vir haar literêre werk ontvang. In 1950 het koning Frederik IX van Denemarke haar met die eksklusiewe medalje "Ingenio et Arti" beloon.

Sy het deur die jare gereeld gesukkel met die sifilis wat sy by haar man opgedoen het. In 1955 is Blixen verskeie kere geopereer vir onder meer rugprobleme. Hierna het sy altyd pyn gehad. Sy het baie min geëet. In die daaropvolgende jare het sy in die Verenigde State en Frankryk getoer. Dit het egter nooit gebeur om nog een keer na haar geliefde Kenia te reis nie. Sy is in 1962 op die ouderdom van 77 oorlede, deels as gevolg van wanvoeding.

Werke

• Sandhedens hævn 1926
• Sju romantiska berättelser, 1934
• Out of Africa, 1937
• Afrikansk pastoral, 1937
• Vedergällningens vägar, 1944
• Vintersagor, 1942
• Skuggor över gräset, 1960

Verwysings

1. http://www.epdlp.com/escritor.php?id=1481
2. Karen Blixen's childhood and youth, op blixen.dk. Gearchiveerd op 21 Augustus 2020.
3. Karen Blixen in Africa, op blixen.dk. Gearchiveerd op 18 September 2020.
4. So het sy in 'n brief aan haar broer Thomas geskryf: "Ek glo dat ek vir alle tye en ewigheid gebonde is aan Denys, om lief te wees vir die grond waarop hy loop, om gelukkig te wees sonder woorde wanneer hy hier is, en om erger te ly as die dood baie keer wanneer hy vertrek..." (3 Augustus 1924), in: Karen Blixen, Letters from Africa (1981).

Eksterne skakels

• Die Karen Blixen-museum
• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Karen Blixen.