Krap
| Krappe | |
|---|---|
| |
| Wetenskaplike klassifikasie | |
| Koninkryk: | |
| Filum: | |
| Subfilum: | |
| Klas: | |
| Orde: | |
| Suborde: | |
| Infraorde: | Brachyura |
| Afdelings en subafdelings[1] | |
Krappe (Brachyura) is 'n groep van kreefagtige diere wat aan die orde van tienpotiges (Decapoda) behoort. Die wetenskaplike naam, Brachyura, beteken letterlik kort stert en verwys na die agterlyf wat, anders as ander kreefagtiges, nie 'n sigbare stert het nie.
Alle krappe het 10 pote, 'n dik eksoskelet en 'n plat lyf wat breër is as wat dit lank is. Die oë is op uitsteeksels gemonteer en die voorpote het knypers. Krappe beweeg lateraal voort (loop skuins) en kan vinnig ingrawe as gevaar dreig.
Krappe is 'n uiters suksesvolle groep, wat oor die hele wêreld voorkom. Hulle is basies swaar gepantserde skulp-brekers. Die meeste krappe kom in die see voor, maar daar is 'n paar wat in varswater voorkom, en selfs 'n paar wat op land leef. Die kleinste krappies word so groot soos 'n ertjie; die grootste (die Japanse spinnekopkrap) se bene word tot 4 meter lank.[2] Omtrent 7 000 spesies is bekend.[3]
Krappe is omnivore en vreet bykans enigiets. Dikwels is dit alge, maar dierlike voedsel is noodsaaklik vir hulle gesondheid en ontwikkeling. Hulle sal weekdiere, skaaldiere asook wurms, swamme en bakterieë vreet.[4][5]
Liggaamsbou
[wysig | wysig bron]
Die krap se liggaam bestaan uit 'n kopborsstuk (cephalothorax; die kop en borsstuk is aaneen) en agterlyf. Die agterlyf is klein en is onder die kopborsstuk ingevou. Aan die kopborsstuk word die volgende gedra:
- vyf pare pote waarvan die voorste paar knypers het
- twee oë op steeltjies (twee steeltjies, elk met 'n saamgestelde oog)
- twee voelers waarmee hulle die wêreld in die donker verken
- monddele (bytend, plat en beweeg om water na die kieue te spoel)
Krappe haal met kieue asem (soos visse) en is dus van water afhanklik. Die kieue word in kieukamers gehuisves wat altyd met water gevul is. Daarom kan krappe ook op land asemhaal.
Die huidbedekking (eksoskelet) is hard en plastiekagtig. Dit bestaan uit chitien wat met kalsium versterk is. Die eksoskelet beskerm die krap teen gevaar en verhoed oormatige waterabsorpsie in die water asook waterverlies op land.
Die knypers word gebruik om hulle prooi te gryp en te onderwerp. As die prooi 'n skulp of dop het, word die knypers gebruik om dit oop te breek. Die mannetjies gebruik ook hulle knypers tydens gevegte of om vir mekaar te wuif.
Die wyfies lê eiers wat in die ruimte tussen die agterlyf en kopborsstuk uitbroei. Die kleintjies lyk soos die volwasse krappe.
Krappe as voedsel
[wysig | wysig bron]Oor die hele wêreld word krappe deur mense gevang en as voedselbron benut. Sommige spesies word met dop en al geëet, veral spesies met 'n sagte dop, met ander spesies word slegs die bene (en kloue) oopgebreek en geëet. Sommige krappe is egter giftig en kan dodelik wees.
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ Sammy De Grave, N. Dean Pentcheff, Shane T. Ahyong; et al. (2009). "A classification of living and fossil genera of decapod crustaceans". Raffles Bulletin of Zoology. Suppl. 21: 1–109. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 7 Januarie 2019. Besoek op 13 Desember 2015.
{{cite journal}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link) - ↑ "Size of crabs" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 6 Maart 2016.
- ↑ Walters, Martin & Johnson, Jinny. 2007. The World of Animals. Bath, Somerset: Parragon.
- ↑ Kennish, R. (1996). "Diet composition influeces the fitness of the herbivorous crab Grapsus albolineatus". Oecologia. 105 (1): 22–29. doi:10.1007/BF00328787.[dooie skakel]
- ↑ Buck T.L. (2003). "Diet choice in an omnivorous salt-marsh crab: different food types, body size, and habitat complexity". Journal of Experimental Marine Biology and Ecology. 292 (1): 103–116. doi:10.1016/S0022-0981(03)00146-1. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 6 Februarie 2009. Besoek op 13 Desember 2015.
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Krap.
Wikispecies het meer inligting verwant aan Krap
