Mangel
Die mangels is die area van die limfweefsel aan beide kante van die menslike keel. 'n Infeksie van die mangels word mangelontsteking genoem. In die algemeen word met "mangels" die palatiese mangels wat aan die agterkant van die keel gesien kan word, bedoel.
Adenoïede (neusmangels) is 'n massa limfkliere wat agter die nasale kanaal en aan die bo-kant van die keel geleë is.
Vergrote mangels
[wysig | wysig bron]Vergrote mangels is nie noodwendig ontsteek nie. Blote vergroting is selde of ooit 'n goeie rede vir die chirurgiese verwydering daarvan (tonselektomie). Trouens, die mangels is juis besig om doeltreffend te funksioneer en daarom swel dit op soos enige klier wat aktief 'n infeksie beveg.
Die wit, kaasagtige materiaal wat soms in die voue van mangels is, word soms vir etter of chroniese ontsteking wanvoorgestel. Dit is egter 'n normale afskeiding van die mangels en skadeloos. Daar bestaan dus geen goeie rede om die mangels te verwyder nie.
Waldeyer se ring
[wysig | wysig bron]Die mangels, adenoïede en 'n aantal kleiner limfkliere aan die basis van die tong, vorm Waldeyer se ring. Dit is 'n ring van beskermende weefsel wat as ’t ware voor die keelopening wag staan wat na die sensitiewe interne stelsels van die mens lei.
Die nut van mangels
[wysig | wysig bron]Hierdie vraag word al baie jare gevra en selfs vandag is medici nog nie daaroor eens nie. Dit is egter taamlik seker dat die mangels organe is waardeur die liggaam hom teen infeksie beskerm. Die rede hiervoor is dat mangels limfosiete produseer en tussen die mond, wat vol bakterieë is aan die een kant, en die asemhalingsorgane en die spysverteringskanaal aan die ander kant, geleë is.
Die twee mangels, saam met soortgelyke kliere wat agter in die farinks geleë is, die sogenaamde adenoïede, asook ʼn aantal kleiner limfkliertjies aan die basis van die tong, vorm 'n ring van beskermende weefsels wat as Waldeyer se ring bekend staan.
Adenoïede
[wysig | wysig bron]By kinders is die boonste en agterste dele van die keelholte gewoonlik bedek met 'n groot massa limfweefsel, wat die derde keelholtemangel vorm. Op 15-jarige leeftyd krimp hierdie mangel egter totdat dit heeltemal verdwyn. Die slymvliesagtige membraan wat die keelholte bedek, word dan weer heeltemal glad. Soms vergroot hierdie derde mangel egter vanweë die werking van ettervormende kieme en vorm 'n massa limfweefsel, wat in mediese taal as ʼn adenoïede bekend staan.
Hierdie vergrote massa limfweefsel kan, indien dit groot omvang bereik, in 'n mate invloed op die asemhaling uitoefen deur die lugweg van die neus na die keelholte gedeeltelik te versper. Voorts kan dit ook die openinge van die Eustachiese buise wat van die oor na die keel loop, toedruk en sodoende ʼn middeloorontsteking in die hand werk. Gelukkig krimp die adenoïede in die meeste gevalle self wanneer die kind ouer word en hulle word dus selde of ooit alleen verwyder. Slegs wanneer ʼn mangeloperasie in ieder geval nodig is, word hulle saam verwyder.
Sien ook
[wysig | wysig bron] |
Sien mangel in Wiktionary, die vrye woordeboek. |
Bronnelys
[wysig | wysig bron]- Kennis, vol 2, bl. 332-333, ISBN 0 7981 0824 X
