Masoretiese teks
Die Masoretiese teks (MT of 𝕸; Hebreeus: נֻסָּח הַמָּסוֹרָה Nūssāḥ Hammāsōrā, "Teks van die tradisie") is die gemagtigde Hebreeuse en Armeense teks van die 24 boeke van die Hebreeuse Bybel. Dit definieer die Joodse kanon en die presiese letterteks daarvan, met sy vokalisering en aksentuasie bekend as die masora. Met verwysing na die Masoretiese teks beteken masora spesifiek die diakritiese tekens van die teks van die Hebreeuse Skrif en die presiese kantaantekekeninge in manuskripte van die Bybel wat teksdetail aandui, gewoonlik oor die presiese spelling van die woorde. Dit is hoofsaaklik tussen die 7de en 10de eeu n.C. oorgeskryf, geredigeer en versprei deur 'n groep Jode bekend as die Masorete. Die oudste bekende volledige afskrif, die Leningradse Kodeks, dateer van die 11de eeu n.C.
Die verskille in sommige Dooie See-rolle dui daarop dat verskeie weergawes van die Hebreeuse Bybelboeke reeds bestaan het teen die einde van die tydperk van die Tweede Tempel.[1] Watter teks die naaste aan 'n teoretiese "oerteks" is, word betwis – ook of so 'n enkele teks ooit bestaan het.[2]
Die Dooie See-rolle, wat tot van die 3de eeu v.C. dateer, bevat weergawes van sommige van die tekste wat aansienlik verskil van dié in vandag se Hebreeuse Bybel.[3][1] Die Septuagint ('n vertaling in Koine wat in die 3de en 2de eeu v.C. gemaak is) en die Peshitta ('n Siriese vertaling uit die 2d eeu n.C.) verskil soms aansienlik van die Masoretiese teks – en so ook die Samaritaanse Pentateug, die teks van die Tora wat in Samaritaanse Hebreeus deur die Samaritane bewaar is.[4]
Die Masoretiese teks is die basis vir die meeste Protestantse vertalings van die Ou Testament. Sommige Christelike denominasies verkies egter vertalings van die Septuagint, omdat dit ooreenstem met aanhalings uit die Nuwe Testament.[5]
Oorsprong
[wysig | wysig bron]Tweede Tempel-tydperk
[wysig | wysig bron]Die ontdekking van die Dooie See-rolle by Qumran wys daar was in dié tydperk geen eenvormige teks nie. Volgens Menachem Cohen wys dit "daar was inderdaad 'n Hebreeuse teks waarop die Septuagint-vertalings geskoei was en wat aansienlik van die MT verskil het".[6] Die rolle toon talle klein variasies in ortografie, tussen mekaar en met die latere Masoretiese teks.
Die meeste Qumran-fragmente is nader aan die Masoretiese teks as aan enige ander groep manuskripte. Die fragmente met die minste verskille is in grot 4 ontdek.[7]
Die tydperk van die Masorete
[wysig | wysig bron]Die huidige aanvaarde teks het prominensie geniet danksy die reputasie van die Masorete, 'n skool skribas en Tora-geleerde wat tussen die 7de en 11de eeu gewerk het. Hulle was hoofsaaklik in die stede Tiberias en Jerusalem en in Babilonië werksaam onder die Rasjidoen-, Omajjadiese en Abbasidiese Kalifaat. Volgens Menachem Cohen het dié skole so 'n prestige ontwikkel vir hulle akkurate en foutlose kopiëringstegnieke dat hulle kopieë as die gesaghebbendste beskou is.[6] Daar was egter steeds verskille, soms weens plaaslike verskille in uitspraak.
Ben Aser en Ben Naftali
[wysig | wysig bron]Die Masora het grootliks in die 10de eeu geëindig met Aaron ben Moses ben Aser en Ben Naftali wat destyds die leidende Masorete was. Ben Aser het 'n standaardkodeks (die Aleppo-kodeks) geskryf waarin hy sy werkopinies uiteensit. Ben Naftali het waarskynlik ook, maar dit het nie bewaar gebly nie.
Die verskille tussen die twee word in min of meer volledige Masoretiese lyste aangetref, asook in aanhalings van ander Middeleeuse skrywers.[8]
Daar is sowat 875 verskille tussen Ben Aser en Ben Naftali, waarvan nege tiendes gaan oor die plasing van die aksente. Die res het te doen met klinker- en konsonantspellings. Dit handel egter nie oor persoonlike voorkeure nie, maar oor die verskille tussen hulle skole.
Ben Aser was die laaste lid van 'n hoogaanstaande familie van Masorete uit minstens die 8ste eeu. Ondanks die wedywering tussen die twee skribas en die teenstand van Saadia Gaon, die voorste verteenwoordiger van die Babiloniese skool van kritiek, is Ben Aser se kodeks aanvaar as die standaardteks van die Hebreeuse Bybel. Nie een manuskrip wat bewaar gebly het, is egter uitsluitlik op sy werk geskoei nie: Hulle is almal eklekties.
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ 1,0 1,1 Tov, Emanuel (1992). Textual Criticism of the Hebrew Bible. Minneapolis, MN: Fortress Press.
- ↑ Shanks, Herschel (4 Augustus 1992). Understanding the Dead Sea Scrolls (1st uitg.). Random House. p. 336. ISBN 978-0679414483.
- ↑ "Piece of coal deciphered as ancient biblical text". 5 Oktober 2016.
- ↑ "Controversy lurks as scholars try to work out Bible's original text". The Times of Israel. Besoek op 25 Augustus 2015.
- ↑ Pentiuc, Eugen J. (2006). Jesus the Messiah in the Hebrew Bible. Mahwah, NJ, USA: Paulist Press. p. xvi.
- ↑ 6,0 6,1 Cohen, Menachem (1979). "The idea of the sanctity of the biblical text and the science of textual criticism". In Simon, Uriel (red.). HaMikrah V'anachnu. Tel-Aviv, Israel: HaMachon L'Yahadut U'Machshava Bat-Z'mananu and Dvir.
- ↑ Ulrich, E.; Cross, F. M.; Davila, J. R.; Jastram, N.; Sanderson, J. E.; Tov, E.; Strugnell, J. (1994). "Qumran Cave 4, VII, Genesis to Numbers". Discoveries in the Judaean Desert. Vol. 12. Clarendon Press, Oxford.
- ↑ Ginzberg, Louis; Levias, Caspar. "Ben Naphtali - JewishEncyclopedia". www.jewishencyclopedia.com.
Skakels
[wysig | wysig bron]
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Masoretiese teks.
Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik uit die Engelse Wikipedia vertaal.
