Musa Dagh

Musa Dagh (Turks: Musa Dağı; Armeens: Մուսա լեռ, Musa leṛ;[1] Arabies: جبل موسى Jebel Musa; beteken "Moses se Berg") is 'n berg in die provinsie Hatay in Turkye. In 1915 het die plaaslike Armeense bevolking op die berg suksesvol verdedig teen die Armeense Volksmoord. Hierdie gebeurtenis het die Oostenrykse skrywer Franz Werfel geïnspireer om die roman "Die Veertig Dae van Musa Dagh" te skryf wat die verhaal van die Armeense Volksmoord aan die wêreld bekendgestel het.

Geskiedenis

[wysig | wysig bron]
Armeense verdedigers van die Musa Dagh
Ligging van die Armeense kamp gedurende die geveg.
Die oorblyfsels van die monument bo-op die Musa Dagh ter  gedagtenis aan die Franse oorlogskepe wat die Armeense verdedigers op 12 September 1915 gered het. Die foto is op 12 September 2015 geneem, die 100ste herdenking van die redding.

Die Ottomaanse amptenare van die streek het 'n amptelike opdrag van die Turkse regering ontvang om die inwoners van ses Armeense dorpe: Kabusia (Kaboussieh), Yoghunoluk, Bitias, Vakef, Kheter Bey (Khodr Bey) en Haji Habibli uit die streek te verdyf. Dit was deel 'n wyer operasie wat sedert 1915 deur die Ottomane uitgevoer is. Tydens die opmars van die Turkse troepe het die Armeense bevolking van die dorpe, wat bewus was van die dreigende gevaar, skuiling gaan soek op die Musa Dagh en vir drie en vyftig dae die aanvalle van die Turkse weermag weerstaan. Omtrent 250 mans het aan die verdediging van die Musa Dagh teen die Turkse weermag in Junie 1915 deelgeneem. Een van die leiers van die Armeense verdediging was Movses Der Kalousdian, wie se Armeense naam dieselfde was as dié van die berg. Geallieerde skepe, veral die Franse 3de Eskader wat in die Middellandse see onder die bevel van Louis Dartige du Fournet was, het die geveg bemerk net toe die oorlewendes se ammunisie en voedsel besig was om op te raak. Die oorlogskepe het die oorlewendes gered en hulle dan na veiligheid na Port Said in Egipte gebring. Die Franse en Britse skepe, beginnende met die Guichen, het altesaam 4,200 mans, vroue en kinders van die Musa Dagh ontruim.[2]

Toe die Sanjak van Alexandretta in 1918 onder Franse beheer gekom het, het die meeste van die inwoners van die ses Armeense dorpe teruggekeer na hul huise.

Om die gebeurtenis te herdenk is in 1932 'n monument bo-op die berg opgerig om die gebeurtenis te herdenk. Op die 29 Junie 1939 is die provinsie ingevolge 'n ooreenkoms tussen Frankryk en Turkye aan Turkye teruggegee. Daarna het die meeste Armeniërs uit ses van die dorpe uit Hatay geëmigreer. Sommige van die inwoners van die dorp Vakıflı het gekies om te bly. Vakıflı is die enigste oorblywende etniese Armeense dorp in Turkye, met 'n bevolking van slegs 140 Turks-Armeniërs. Die meeste mense wat Hatay in 1939 verlaat het, het na Libanon geëmigreer waar hulle hulself in die munisipaliteit van Anjar hervestig het. Vandag, is die munisipaliteit van Anjar in ses distrikte verdeel, elkeen ter herdenking van een van die dorpe om die Musa Dagh.

Tydens die Franse die oorlewendes in 1915 gered het, het die Armeense hoofpriester aangehaal wat gesê het: "Die bose het net gebeur ... om vir die Here in staat te stel om ons sy genade te bewys."[3]

Die Veertig Dae van Musa Dagh

[wysig | wysig bron]
Die Franse oorlogskip "Guichen", foto bo, wat deelgeneem het in die redding van ongeveer 4,000 Armeniërs wat skuiling geneem het op die Musa Dagh.

Hierdie historiese gebeure het Franz Werfel geïnspireer om roman Die Veertig Dae van Musa Dagh (1933) te skryf, 'n fiktiewe verhaal gebaseer op Werfel se gedetailleerde ondersoek van historiese bronne. 'n Film met dieselfde naam is uitgereik in 1982.[4]

Werfel het aan verslaggewers gesê: "Die stryd van 5,000 mense op Musa Dagh het my so gefassineer dat ek die Armeense mense deur die skryf van die verhaal wou help deur die verhaal aan die wêreld mee te deel".[5]

Sien ook

[wysig | wysig bron]
  • Franco-Armeense verhoudings
  • Die Veertig Dae van Musa Dagh
  • Vakıflı

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ Adalian, Rouben. Historical Dictionary of Armenia. p. 449.
  2. ↑ The new presence by Nadace M.J. Stránského, p.14
  3. ↑ Franz Werfel, the faith of an exile: from Prague to Beverly Hills By Lionel Bradley Steiman, page 86
  4. ↑ http://www.imdb.com/title/tt0138989/
  5. ↑ Bobelian, Michael. Children of Armenia: a forgotten genocide and the century-long struggle for justice. p. 83.

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]