Na-Dené-tale

Na-Dené-tale
Athabaskies-Eyak-Tlingit
Geografiese
verspreiding: 		Noord-Amerika
Genetiese
klassifikasie: 		Na-Dené
 Na-Dené-tale
Onderafdelings:
Tlingit
Athabaskies-Eyak

Verspreiding van Na-Dené-tale in Noord-Amerika

Die Na-Dené-tale ([ˌnɑːdɪˈneɪ]; ook Nadene, Na-Dené, Athabaskies-Eyak-Tlingit, Tlina-Dene) is 'n taalfamilie van inheemse tale van die Amerikas wat ten minste die Athabaskiese, Eyak- en Tlingit-tale insluit. 'n Ou insluiting van Haida word nou as twyfelagtig beskou.

Verspreiding van die voorgestelde Dené-Jenisei-taalfamilie

In Februarie 2008 is 'n gepubliseerde voorstel, waarin die Na-Dené-tale (sonder Haida) met die Jenisei-tale van die sentrale Siberië in 'n Dené-Jenisei-taalfamilie, deur 'n aantal taalkundiges goed ontvang.[1] In 'n 2014-artikel word voorgestel dat die Na-Dené-tale van Noord-Amerika en die Jenisei-tale van Siberië 'n gemeensame oorsprong in 'n taal wat op die Beringlandbrug tussen die twee vastelande gepraat is, gehad het.[2]

Die Na-Dené-tale is geografies veral in twee dele verdeel: die noordelike verspreiding streek oor die noordwestelike Kanada en die aangrensende Amerikaanse deelstaat Alaska, en die suidelike verspreiding in die suidwestelike Verenigde State net noord van Meksiko. Daarbenewens bestaan langs die weskus nog enkele klein taaleilandjies.

Navajo is verreweg die belangrikste Na-Dené-taal en word deur 167 000 Navajo-Indiane in die vier Amerikaanse deelstate Arizona, Colorado, Nieu-Meksiko en Utah gebesig. Dit is die belangrikste inheemse taal van die Amerikas noord van Meksiko.

Etimologie

[wysig | wysig bron]

Edward Sapir het die term Na-Dene oorspronklik ontwerp om na 'n gemeensame taalfamilie vir Athabaskies, Tlingit en Haida (die bestaan van die Eyak-taal was destyds nog nie aan hom bekend nie) te verwys. In sy "The Na-Dene languages: A preliminary report" beskryf hy hoe hy by dié term uitgekom het (Sapir 1915, bl. 558):

The name that I have chosen for the stock, Na-dene, may be justified by reference to no. 51 of the comparative vocabulary. Dene, in various dialectic forms, is a wide-spread Athabaskan term for “person, people”; the element *-ne (*-n, *-η) which forms part of it is an old stem for “person, people” which, as suffix or prefix, is frequently used in Athabaskan in that sense. It is cognate with H. [= Haida] na "to dwell; house" and Tl. [= Tlingit] na “people”. The compound term Na-dene thus designates by means of native stems the speakers of the three languages concerned, besides continuing the use of the old term Dene for the Athabaskan branch of the stock.

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ (en) Dene–Yeniseic Symposium Geargiveer 15 November 2018 op Wayback Machine, Universiteit van Alaska Fairbanks, Februarie 2008, besoek op 30 Maart 2010
  2. ↑ (en) Mark A. Sicoli and Gary Holton, Linguistic Phylogenies Support Back-Migration from Beringia to Asia, PLoS ONE, 12 Maart 2014, besoek op 25 November 2014.

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]
  • (en) "Ethnologue: Languages of the World, Seventeenth edition, Eyak-Athabaskan". Ethnologue. Besoek op 20 Augustus 2020.
  • (en) "Na-Dené languages". Encyclopædia Britannica. Besoek op 20 Augustus 2020.